Sụt giảm niềm tin và sự trỗi dậy của người sáng tạo

Niềm tin vào công chúng giảm 19% so với năm 2022

Theo Báo cáo về Xu hướng và dự đoán báo chí truyền thông 2025 của Viện báo chí Reuters, mặc dù nhiều nhà xuất bản vẫn tin tưởng vào tổ chức tin tức của mình, nhưng niềm tin của công chúng vào báo chí đang giảm sút đáng kể. Chỉ có 41% số người được hỏi bày tỏ sự tin tưởng, giảm 19% so với năm 2022. Ngược lại, tỷ lệ những người không tin tưởng đã tăng từ 10% lên 17%.

Sự suy giảm lòng tin vào báo chí là kết quả của nhiều yếu tố tác động. Các chính trị gia lợi dụng sự phân cực trong xã hội để tấn công báo chí hoặc cản trở hoạt động báo chí, khiến các nhà báo làm việc trong một môi trường đầy rủi ro.

Tuy nhiên, việc làm suy yếu báo chí truyền thống không chỉ đến từ các chính trị gia. Elon Musk, với tuyên bố “các bạn là phương tiện truyền thông bây giờ”, đã nhấn mạnh vai trò ngày càng lớn của các nền tảng mạng xã hội trong việc cung cấp thông tin. Điều này đồng nghĩa với việc báo chí truyền thống phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ những nguồn thông tin không chính thống và thiếu kiểm chứng.

Theo Press Gazette , khoảng 2.500 việc làm đã bị mất vào năm 2024 tại các thị trường lớn, sau khoảng 8.000 việc làm vào năm trước. The Wall Street Journal, The Guardian, Daily Mail, Vox, Axios và Daily Maverick chỉ là một số thương hiệu bị ảnh hưởng.

Tin tức truyền hình phải đối mặt với một năm thu hẹp quy mô trên toàn thế giới khi sự chú ý của khán giả chuyển sang các nền tảng phát trực tuyến. Tại Hoa Kỳ, CNN đang chuẩn bị cho hàng trăm lần sa thải và đã mất khoảng một phần ba lượng khán giả kể từ cuộc bầu cử. Washington Post cũng vừa sa thải 4% nhân sự.

Các đài truyền hình công cộng cũng đang phải vật lộn để thu hút khán giả cho các chương trình tin tức truyền thống và nhiều đài cũng phải đối mặt với các cuộc tấn công từ hầu hết các chính trị gia cánh hữu và các nhóm gây áp lực tài trợ cho báo chí. Tại Thụy Sĩ, đài truyền hình công cộng SRG SSR đang phải đối mặt với một cuộc trưng cầu dân ý khác có nguy cơ cắt giảm một nửa nguồn tài trợ của mình.

Người sáng tạo nội dung đang chiếm ưu thế kiểm soát thông tin 

Sau cuộc bầu cử Hoa Kỳ, đã có nhiều cuộc thảo luận về vai trò của những người có sức ảnh hưởng (influencer) và tác động của họ đối với chính trị và phương tiện truyền thông. Điều này không chỉ giới hạn ở những cái tên nổi tiếng như Joe Rogan, Logan Paul và Nelk Boys, xu hướng này còn bao gồm một mạng lưới rộng lớn các người có tầm ảnh hưởng, những nhân vật nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực khác nhau, thậm chí cả những nhà báo đã từng làm việc cho các tổ chức truyền thông lớn.

Theo công ty nghiên cứu mạng xã hội CredoIQ, hơn một nửa trong số 150 tài khoản TikTok chính trị hàng đầu tại Hoa Kỳ đến từ những người sáng tạo nội dung chứ không phải nhà báo.

Các nghiên cứu của Viện báo chí Reuters cho thấy, xu hướng này không chỉ giới hạn ở một vài quốc gia mà còn lan rộng trên toàn cầu. Tại Brazil, các nhân vật truyền thông xã hội đã kết hợp thành công giữa tin tức, giải trí và ý kiến cá nhân. Tương tự, ở Pháp, Hugo Travers đã trở thành nguồn tin đáng tin cậy cho giới trẻ, trong khi ở các nước khác, các nhà sáng tạo nội dung như TLDR của Jack Kelly và Jordan Shanks-Markovina cũng đã thu hút được một lượng lớn người theo dõi.

Cộng đồng người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội đang ngày càng đa dạng, cung cấp nhiều góc nhìn mới mẻ về các sự kiện hiện tại. Tuy nhiên, bên cạnh những nội dung chất lượng, cũng tồn tại không ít thông tin sai lệch, thậm chí là thuyết âm mưu.

Điều đáng lo ngại là theo nghiên cứu của Pew, 77% những người này không có kinh nghiệm báo chí, dẫn đến việc khó kiểm soát chất lượng thông tin. Thống kê của UNESCO còn cho thấy, 62% người sáng tạo nội dung thừa nhận không kiểm tra tính chính xác trước khi chia sẻ, điều này đặt ra dấu hỏi lớn về độ tin cậy của thông tin trên các nền tảng mạng xã hội.

Bức tranh về truyền thông xã hội ngày càng trở nên phức tạp hơn khi nhiều nhà báo nổi tiếng quyết định rời khỏi các tổ chức truyền thông truyền thống để theo đuổi sự nghiệp cá nhân.

Taylor Lorenz, một phóng viên công nghệ nổi tiếng, đã quyết định rời khỏi Washington Post để có được sự tự do sáng tạo hơn. Cô muốn tự do viết, làm và nói những gì mình muốn mà không bị ràng buộc bởi các quy định của tổ chức. Quyết định này của Lorenz phản ánh xu hướng ngày càng tăng của các nhà báo muốn thoát khỏi khuôn khổ truyền thống để theo đuổi những dự án cá nhân.

Trong khi đó, Tucker Carlson, cựu phát thanh viên của Fox News, đã nhanh chóng xây dựng một đế chế truyền thông riêng. Chỉ trong thời gian ngắn, kênh của ông đã thu hút được hàng triệu người theo dõi, với cuộc phỏng vấn độc quyền với Tổng thống Putin đạt hơn 200 triệu lượt xem trên X.

Cùng lúc đó, Johnny Harris, với kênh YouTube sở hữu hơn 6 triệu người đăng ký, đã chứng minh sức hút của những nội dung giải thích chất lượng cao, cạnh tranh sòng phẳng với các kênh truyền thông truyền thống

Một biên tập viên cấp cao đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ báo chí trở nên cá nhân hóa quá mức. Ông lo ngại rằng việc quá tập trung vào các nhân vật có thể làm lu mờ đi các tiêu chuẩn báo chí khách quan, dẫn đến tình trạng “ai nói to nhất người đó đúng”.

Báo chí làm việc với những người có sức ảnh hưởng

Chúng ta cũng có thể mong đợi thấy nhiều sự hợp tác hơn giữa phương tiện truyền thông truyền thống và những người sáng tạo, khi cả hai đều muốn nâng cao uy tín và phạm vi tiếp cận của mình.

Trang web tin tức Romania PressOne bắt đầu hợp tác với những người có sức ảnh hưởng vào năm 2022 để thúc đẩy việc tiêu thụ tin tức trong số đối tượng khán giả trẻ, tiếp theo là một dự án về chính sách ma túy vào năm sau.

Ngành truyền thông đang không ngừng đổi mới để thích ứng với thói quen mới của người dùng. Một ví dụ điển hình là việc Le Monde đã thuê trực tiếp những người có sức ảnh hưởng để quản lý các kênh xã hội của mình trên TikTok và Snapchat. Chiến lược này đã giúp tờ báo thu hút được đối tượng khán giả trẻ và giáo dục họ về tin tức một cách hiệu quả hơn.

Mălina Gîndu, giám đốc truyền thông xã hội tại PressOne, cũng chia sẻ rằng việc hợp tác với các influencer đã giúp tờ báo tiếp cận được đối tượng khán giả mục tiêu một cách nhanh chóng.

Hoàng Anh (theo Reuters)