Xuất khẩu thuỷ sản: Khởi sắc đầu năm nay nhưng đối diện nhiều thách thức

Sụt giảm nhu cầu từ các thị trường lớn

Trong tháng 1/2025, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 774,3 triệu USD, tăng 3,3% so với cùng kỳ năm 2024.Theo bà Lê Hằng – Giám đốc truyền thông của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), đây là một kết quả khả quan so với cùng kỳ năm 2024, khi Tết Nguyên đán rơi vào cuối tháng 1, đã tác động đáng kể đến kết quả xuất khẩu.

Trong đó, tôm tiếp tục là mặt hàng có sự tăng trưởng mạnh mẽ nhất trong tháng 1/2025, với giá trị xuất khẩu đạt 300 triệu USD, chiếm 39% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản.

Tuy nhiên, thị trường Trung Quốc, một trong những đối tác lớn của tôm Việt Nam, đang giảm nhu cầu tiêu thụ. Sự thay đổi trong thói quen chi tiêu của tầng lớp trung lưu, cùng với áp lực thu nhập gia tăng, đã dẫn đến sự sụt giảm tiêu dùng tôm trắng, đặc biệt ở các thành phố lớn. Sự cạnh tranh từ các sản phẩm thủy sản giá rẻ hơn và sự ưu tiên tiêu thụ các mặt hàng thực phẩm khác có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu tôm sang Trung Quốc trong những tháng tiếp theo.

Sự giảm sút trong nhu cầu tại các thị trường lớn như Trung Quốc và Mỹ sẽ đặt ra thách thức lớn đối với các sản phẩm như tôm, cá tra và cá ngừ.

Cá tra Việt Nam tiếp tục gặp khó khăn trong tháng đầu năm 2025, dù giá cá tra có sự tăng trưởng mạnh do nguồn cung hạn chế. Mặc dù nhu cầu từ các thị trường như Trung Quốc và EU vẫn ổn định, sự thiếu hụt cá giống và các biến động về thuế quan quốc tế, đặc biệt là các chính sách áp dụng thuế chống bán phá giá, có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tăng trưởng của xuất khẩu cá tra trong năm nay.

Việc nguồn cung cá tra bị hạn chế, kết hợp với sự biến động trong các thị trường xuất khẩu, có thể dẫn đến sự gia tăng giá trị xuất khẩu trong ngắn hạn. Tuy nhiên, sự thiếu hụt nguyên liệu thô và sự thay đổi trong chính sách thuế quan có thể tạo ra một môi trường khó khăn cho ngành cá tra trong thời gian tới.

Trong khi đó, ngành cá ngừ Việt Nam đối mặt với sự giảm sút trong xuất khẩu trong tháng 1/2025, với mức giảm 17,7%. Tuy nhiên, với sự tăng trưởng ổn định của nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm cá ngừ tại các thị trường như Mỹ và EU, ngành cá ngừ dự kiến sẽ có cơ hội phục hồi trong năm 2025. Cơ hội lớn nhất đến từ sự thay đổi trong chính sách thuế quan của các thị trường lớn, đặc biệt là Mỹ, nơi các biện pháp thuế quan có thể giúp sản phẩm cá ngừ của Việt Nam cạnh tranh hơn so với các sản phẩm nhập khẩu khác.

Chênh lệch lớn trong xu hướng tiêu thụ

Đánh giá về xu hướng tiêu thụ, Giám đốc truyền thông của VASEP cho biết, thị trường xuất khẩu của Việt Nam ghi nhận sự chênh lệch lớn trong xu hướng tiêu thụ. Trong khi thị trường Trung Quốc và Hồng Kông tăng trưởng mạnh mẽ với mức tăng trưởng 64,9%, thị trường Mỹ và EU lại gặp khó khăn với sự suy giảm 16,0% và 17,6% tương ứng.

Sự suy giảm tiêu dùng tại Mỹ, do chính sách thuế của Tổng thống Donald Trump đối với các sản phẩm thủy sản nhập khẩu, có thể sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu đối với các sản phẩm thủy sản Việt Nam, đặc biệt là tôm và cá hồi. Tuy nhiên, sự gia tăng nhu cầu đối với các sản phẩm thủy sản dễ chế biến, như tôm đông lạnh, có thể giúp bù đắp phần nào sự giảm sút trong tiêu thụ các sản phẩm cao cấp.

Mặt khác, thị trường ASEAN ghi nhận sự tăng trưởng ổn định với mức tăng 10,5%, cho thấy tiềm năng từ các quốc gia khu vực Đông Nam Á vẫn là một điểm sáng trong xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Các thị trường Trung Đông và các thị trường khác đều có sự suy giảm tiêu thụ, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam phải điều chỉnh chiến lược xuất khẩu cho phù hợp.

Theo bà Lê Hằng, trong năm 2025, thị trường thủy sản toàn cầu dự báo sẽ có nhiều biến động, với các yếu tố như thay đổi thói quen tiêu dùng, chính sách thuế quan và biến động cung cầu ảnh hưởng đến xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Đặc biệt, sự giảm sút trong nhu cầu tại các thị trường lớn như Trung Quốc và Mỹ sẽ đặt ra thách thức lớn đối với các sản phẩm như tôm, cá tra và cá ngừ.

Tuy nhiên, với việc gia tăng nhu cầu từ các thị trường ASEAN và các chính sách thuế quan hỗ trợ từ các quốc gia lớn, ngành thủy sản Việt Nam vẫn có thể duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025. Việc phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng, cải thiện chất lượng sản phẩm và mở rộng các thị trường xuất khẩu mới sẽ là yếu tố quyết định để ngành thủy sản Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững trong tương lai.

Minh Thu