Xuất khẩu sầu riêng ‘bớt nóng’

Thị trường đã thông nhưng doanh nghiệp vẫn ngại

Nếu như vào thời điểm này năm ngoái, sầu riêng trái vụ của Việt Nam đã trở thành sản phẩm độc quyền tại thị trường Trung Quốc, nhờ vậy giá bán tăng gấp 2 – 3 lần so với bình thường. Nhưng năm nay, doanh nghiệp Việt lại ngại xuất khẩu dù nhu cầu thị trường này vẫn đang có nhu cầu rất lớn.

Xuất khẩu sầu riêng ‘bớt nóng’

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương về vấn đề này, ông Nguyễn Đình Tùng – CEO Vina T&T – cho biết, từ cuối năm ngoái, Trung Quốc áp dụng chính sách kiểm tra 100% lô hàng sầu riêng nhập khẩu từ các thị trường trong đó có Việt Nam, điều này khiến kéo dài thời gian thông quan, gia tăng nguy cơ hư hỏng hàng hóa và doanh nghiệp thận trọng hơn trong xuất khẩu. Các doanh nghiệp tạm ngừng để hoàn thiện thủ tục.

Đến thời điểm này, mặc dù thị trường Trung Quốc cũng đã công nhận các phòng thí nghiệm của Việt Nam, về phía doanh nghiệp cũng đã đặt kế hoạch xuất khẩu trở lại vào cuối tháng 2, tuy nhiên, doanh nghiệp lại lùi lại thời gian này để có những bước chuẩn bị kỹ lưỡng hơn trong tất cả các khâu trong chuỗi liên kết, đảm bảo chất lượng sầu riêng xuất khẩu được cao nhất.

“Mặc dù nhu cầu thị trường rất lớn. Nhưng thị trường này vẫn đang siết chặt việc quản lý chất vàng O và Cadimi. Việc xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, doanh nghiệp sẽ lấy từ nhiều nhà vườn, nếu chỉ một nhà vườn chẳng may bị nhiễm, khi hàng sang Trung Quốc thì doanh nghiệp sẽ phải tiêu hủy toàn bộ, thiệt hại là rất lớn. Do đó, doanh nghiệp chọn cách đi chậm lại để xây dựng lại quy trình chuỗi liên kết chuẩn xuất khẩu”, ông Nguyễn Đình Tùng thông tin.

Cũng theo ông Nguyễn Đình Tùng, hiện một số doanh nghiệp gặp tình trạng nhà vườn sầu riêng không hợp tác trong việc xét nghiệm các chất vàng O hay Cadimi, tuy nhiên, với các nhà vườn trong chuỗi liên kết của doanh nghiệp đặt hàng thì không gặp trường hợp này. Dù vậy, doanh nghiệp cũng không dám đánh cược thương hiệu, uy tín của doanh nghiệp. Mọi việc cần phải được chuẩn bị kỹ lưỡng, khi đó, doanh nghiệp mới xuất khẩu trở lại. Việc xuất khẩu trở lại cũng sẽ được triển khai trong thời gian sớm nhất.

Đề nghị mở rộng các phòng xét nghiệm

Đắk Lắk là tỉnh có diện tích, sản lượng sầu riêng lớn nhất cả nước. Niên vụ 2024, tỉnh Đắk Lắk có khoảng 38.800ha sầu riêng, tăng 4.510ha so với năm 2023. Sản lượng sầu riêng xuất khẩu mang về cho tỉnh hàng trăm triệu USD mỗi năm.

“Vụ mùa năm nay, sầu riêng mới đang ra hoa, đậu trái, do đó, cũng chưa thể nói về việc có được mùa hay không”, ông Vũ Đức Côn – Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk – trao đổi với phóng viên Báo Công Thương.

Cũng theo ông Vũ Đức Côn, do vụ mùa thu hoạch chính của sầu riêng Đắk Lắk vào khoảng tháng 7, tháng 8, do đó, tác động của việc siết chặt kiểm tra vàng O và Cadimi chưa ảnh hưởng đến sầu riêng của địa phương này. “Theo thông tin mà chúng tôi nắm được, khu vực miền Tây là nơi chủ yếu phát hiện ra sầu riêng nhiễm Cadimi, vàng O. Với thổ nhưỡng, đất đai và việc chăm sóc của người dân Tây Nguyên thì nhiễm Cadimi cũng không đáng ngại bằng khu vực miền Tây”, ông Vũ Đức Côn nói.

Tuy nhiên, theo quy định của thị trường, Trung Quốc không quan tâm đến việc sầu riêng ở đâu mà đưa ra yêu cầu chung đó là kiểm tra 100% chất vàng O và sầu riêng trước khi xuất khẩu. Do đó, ông Vũ Đức Côn cũng lo ngại không phải ở khâu trồng mà ở khâu thu hoạch, sơ chế trước khi xuất khẩu.

“Vàng O được người dân xử lý lúc cắt trái và chuẩn bị mang đi xuất khẩu. Do đó, chúng tôi kiến nghị siết chặt quản lý việc sử dụng chất này”, ông Vũ Đức Côn nói.

Cũng theo ông Vũ Đức Côn, thông tin mà chúng tôi nhận được là đến cuối tháng 2/2025, Việt Nam có 6 trung tâm xét nghiệm chất vàng O trong sầu riêng được Trung Quốc công nhận. Đắk Lắk là thủ phủ trồng sầu riêng. Trong khi đó, các trung tâm này nằm ở Hà Nội, Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh và Cà Mau.

Việc các trung tâm xét nghiệm chất vàng O trong sầu riêng quá xa Đắk Lắk cũng gây ra những rủi ro cho doanh nghiệp và người dân. Bởi việc phát hiện ngay tại gốc thì sẽ có cách xử lý kịp thời hơn. Do đó, ông Vũ Đức Côn kiến nghị đưa các trung tâm xét nghiệm, kiểm định về địa phương và đẩy mạnh xã hội hóa, sẽ có nhiều cơ sở làm việc này và việc phân bố cũng sẽ hợp lý hơn.

Theo số liệu của Cục Hải quan, 2 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu rau quả của Việt Nam chỉ đạt 687 triệu USD, giảm 15,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong số 30 thị trường nhập khẩu chính, Trung Quốc ghi nhận mức giảm mạnh nhất, chỉ đạt 306 triệu USD, giảm 39% – mức giảm sâu nhất từ trước đến nay.

Việc thị trường Trung Quốc siết chặt quản lý theo ông Nguyễn Đình Tùng cũng là vấn đề bình thường nhằm bảo vệ người tiêu dùng của họ và các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam buộc phải thích ứng. Đây cũng là cách để sàng lọc những doanh nghiệp, nhà vườn làm thật, làm tốt, tránh tình trạng tăng trưởng nóng như thời gian vừa qua.

Năm nay, do việc xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc có phần chững lại, nhưng bù lại các đơn hàng xuất khẩu dừa tươi của Vina T&T sang thị trường này lại rất tốt. Ngoài thị trường Trung Quốc, doanh nghiệp cũng xuất khẩu sang nhiều thị trường khác như Mỹ, EU,….

Với những sự thay đổi về quy định xuất khẩu tại các thị trường, do đó, Vina T&T cũng đang điều chỉnh mục tiêu kinh doanh. Nếu thời điểm đầu năm, doanh nghiệp này đặt mức tăng trưởng xuất khẩu 20% thì nay còn khoảng 12%.

“Với sầu riêng, tôi cho rằng, việc xuất khẩu sẽ sớm lấy lại phong độ và ngành hàng này sẽ phát triển bền vững. Mức giá sầu riêng hiện nay thấp hơn khoảng 20% so với cùng kỳ năm ngoái, với mức giá này cũng đảm bảo thu nhập cho bà con”, ông Nguyễn Đình Tùng thông tin.