Xuất khẩu rau quả giảm trong 3 tháng liên tiếp

Theo ước tính của Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), trong tháng 3/2025, xuất khẩu rau quả ước đạt 421 triệu USD, giảm 10,5% so với cùng kỳ năm trước. Đây là tháng thứ 3 liên tiếp kim ngạch xuất khẩu rau quả giảm. Xu hướng này trái ngược hoàn toàn so với năm 2024, khi ngành rau quả Việt Nam duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ suốt cả năm. Lũy kế ba tháng đầu năm 2025, xuất khẩu rau quả giảm 13,2% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 1,1 tỷ USD.

Hiện nay, Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu rau quả chính của Việt Nam, tiếp đến là Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Australia, Malaysia, Hà Lan…

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Vinafruit, nhận định rằng nếu tình trạng này kéo dài, kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2025 có thể giảm so với năm 2024. Nguyên nhân chính dẫn đến sụt giảm kim ngạch xuất khẩu rau quả là do sầu riêng – mặt hàng chủ lực của ngành – đang gặp khó khăn trong xuất khẩu, cả ở dạng tươi và đông lạnh.

Ảnh minh họa (Nguồn internet)

Từ đầu năm 2025, Trung Quốc yêu cầu tất cả các lô hàng sầu riêng nhập khẩu phải có kết quả phân tích dư lượng Cadimi và chất vàng O tại các phòng thí nghiệm được nước này công nhận. Quy định này không chỉ áp dụng với Việt Nam, mà còn với tất cả các nước xuất khẩu mặt hàng sầu riêng vào quốc gia này, khiến quy trình xuất khẩu trở nên phức tạp, kéo dài thời gian thông quan. Chính điều này khiến cho không chỉ sầu riêng tươi mà cả các sản phẩm đông lạnh cũng gặp khó và nhiều doanh nghiệp chưa dám tham gia thị trường.

Thực tế hiện nay, sản phẩm từ Việt Nam xuất đi chỉ kiểm nghiệm mẫu với tỷ lệ nhất định. Vậy nên vẫn có trường hợp sầu riêng đã mang đi kiểm nghiệm nhưng đến cửa khẩu bị trả về. Nguyên nhân là do một số doanh nghiệp xuất khẩu lấy mẫu kiểm định không đủ tính đại diện cho lô hàng. Ví dụ, lô hàng thu hoạch từ 5 vườn nhưng chỉ xét nghiệm 3 mẫu. Khi hàng đến cửa khẩu, Hải quan Trung Quốc kiểm định và mẫu thử rơi vào 2 vườn không đạt chuẩn, nên hàng phải quay đầu.

Một đại diện công ty chuyên xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc ở khu vực Tây Nguyên bày tỏ lo lắng vì nhiều tháng nay, hoạt động xuất khẩu sầu riêng vẫn chưa thể trở lại bình thường vì vướng phải thủ tục kiểm định chất vàng O. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến doanh thu của công ty trong năm nay.

Bênh cạnh đó, không chỉ Trung Quốc, các thị trường lớn khác như Mỹ và châu Âu cũng đang siết chặt kiểm tra chất lượng hàng nhập khẩu, tạo thêm áp lực cho doanh nghiệp Việt Nam.

Trước những thách thức hiện tại, ông Nguyễn Thanh Bình, Phó chủ tịch Vinafruit thừa nhận ngành rau quả sẽ gặp khó khăn để đạt mục tiêu xuất khẩu 8 tỷ USD trong năm 2025.

Tuy nhiên, “nếu toàn bộ chuỗi giá trị từ nhà sản xuất, doanh nghiệp xuất khẩu đến cơ quan quản lý cùng hành động có trách nhiệm, tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm, ngành hàng vẫn có thể đạt được mục tiêu đã đề ra” ông Bình chia sẻ thêm.

Ông Trần Thanh Nam – Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh rằng phải phát triển chất lượng từ gốc để đi vào đa thị trường. Công tác quản lý chất lượng an toàn thực phẩm trong thời gian tới cần đi vào thực chất, phù hợp với từng vùng miền hơn. Đặc biệt, ngành nông nghiệp nói riêng cần chuyển đổi tư duy quản lý an toàn thực phẩm theo chuỗi giá trị.

Tổng thư ký Vinafruit thì cho biết, Trung Quốc là thị trường rau quả rất tiềm năng và Việt Nam có lợi thế lớn. Nhưng thời gian qua, chúng ta đã quá tập trung vào thị trường này và chưa tìm kiếm cơ hội ở những thị trường khác. Trong khi đó, Việt Nam đang có tới 19 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có những thị trường rất tiềm năng như Mỹ. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế sẽ là “chìa khóa” để nông sản Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ và Nhật Bản.

Năm 2024, xuất khẩu sầu riêng đạt 3,4 tỷ USD, chiếm gần 50% kim ngạch toàn ngành rau quả (hơn 7,15 tỷ USD). Để đạt được mục tiêu xuất khẩu rau quả 8 tỷ USD trong năm nay, các doanh nghiệp cần hết sức nỗ lực trong việc khắc phục rào cản về quy trình sản xuất, quy trình giao nhận, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo đáp ứng các yêu cầu phía nhà nhập khẩu đề ra.