Xuất khẩu gạo đối mặt với nhiều thách thức

Năm 2024 ghi nhận cao kỷ lục

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, Việt Nam đã xuất khẩu tổng cộng 9 triệu tấn gạo trong năm 2024, thu về 5,67 tỷ USD, tăng 11,1% về lượng và tăng đến 21,2% về kim ngạch so với năm 2023. Đây là khối lượng và kim ngạch xuất khẩu kỷ lục trong lịch sử ngành gạo. Đồng thời 2024 cũng là năm thứ 5 liên tiếp, kim ngạch xuất khẩu gạo ghi nhận tăng trưởng dương.

Tuy nhiên, giá mặt hàng này đang có xu hướng giảm trong những tháng gần đây và đạt bình quân 624 USD/tấn vào tháng 12/2024, tiếp tục giảm 0,8% so với tháng trước và giảm 9,2% so với cùng kỳ năm 2023.

Năm 2024, các thị trường xuất khẩu gạo hàng đầu của Việt Nam vẫn chủ yếu tập trung ở khu vực châu Á và châu Phi như: Philippines, Indonesia, Malayssia, Gana… Trong đó, xuất khẩu gạo sang các thị trường kể trên đều tăng so với năm 2023.

Các chuyên gia nhận định, xuất khẩu gạo của Việt Nam năm 2025 nhiều khả năng sẽ giảm cả lượng và giá so với con số kỷ lục của năm 2024 – (Ảnh minh họa).

Năm 2024, gạo trắng tiếp tục là chủng loại được xuất khẩu nhiều nhất trong năm vừa qua, đạt 6,75 triệu tấn, trị giá 4,15 tỷ USD, tăng mạnh 33,2% về lượng và 45,2% về trị giá so với năm 2023. Chủng loại này chiếm đến 74,7% khối lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2024, tăng mạnh so với mức tỷ trọng 62,3% của năm trước đó. Ở chiều ngược lại, xuất khẩu gạo thơm năm 2024 đạt 1,55 triệu tấn, trị giá 1 tỷ USD, giảm 20,5% về lượng và 15,1% về trị giá so với năm 2023.

Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong quý IV/2024, kim ngạch xuất khẩu gạo của các tỉnh thành như TP. Hồ Chí Minh, Đồng Tháp, Sóc Trăng, Cần Thơ tăng mạnh ở mức hai chữ số so với quý IV/2023, đặc biệt Tiền Giang tăng tới 198,6%, đạt 50,12 triệu USD. Tuy nhiên, xuất khẩu gạo của các tỉnh thành khác như Hà Nội, Long An, Kiên Giang, An Giang lại giảm đáng kể.

Tính chung năm 2024, cả nước có 20 tỉnh thành phố tham gia vào hoạt động xuất khẩu gạo, giảm 4 tỉnh thành so với năm 2023. TP. Hồ Chí Minh tiếp tục đứng đầu về xuất khẩu gạo của cả nước trong năm 2024 vừa qua với kim ngạch đạt 1,52 tỷ USD, tăng 4,7% so với cùng kỳ năm 2023.

Xuất khẩu gạo năm 2025 đối mặt với nhiều thách thức

Các chuyên gia dự báo, xuất khẩu gạo của Việt Nam năm 2025 nhiều khả năng sẽ giảm cả lượng và giá so với con số kỷ lục của năm 2024.

Nguyên nhân là do nhu cầu suy yếu trong khi cạnh tranh gia tăng giữa các nước sản xuất. Dư địa cho xuất khẩu gạo năm 2025 còn rất ít trong bối cảnh mức nền của năm 2024 vốn đã ở mức cao trong khi có quá nhiều yếu tố bất lợi liên quan đến thị trường, đặc biệt là khi Ấn Độ nới lỏng lệnh hạn chế xuất khẩu gạo.

Từ cuối năm ngoái đến nay nhiều quốc gia trồng lúa lớn bước vào mùa vụ thu hoạch, trong đó có Việt Nam đang bước vào vụ thu hoạch Đông Xuân khiến giá gạo Việt Nam sụt nhanh. Đồng thời tâm lý của các nhà nhập khẩu cũng có nhiều nguồn mới nên họ cũng không vội ký với Việt Nam.

Do đó đơn hàng cuối năm ký giao trong dịp đầu năm nay cũng không quá nhiều. Các thương nhân đánh giá năm nay nguồn hàng cũng khá dồi dào. Tính đến nửa đầu tháng 1/2025, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã giảm mạnh xuống mức thấp nhất trong hơn hai năm qua, trong khi giá gạo Ấn Độ vẫn ổn định gần mức thấp nhất trong 17 tháng và Thái Lan chạm đáy kể từ tháng 4/2023.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo xuất khẩu gạo của Việt Nam năm 2025 sẽ chỉ đạt 7,5 triệu tấn, giảm so với mức kỷ lục 9 triệu tấn vào năm ngoái. Năm 2024, Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn thứ ba thế giới, sau Ấn Độ và Thái Lan, với các thị trường chính là Philippines và Indonesia. Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm nay sẽ đối mặt với thách thức do nguồn cung có thể tăng từ Ấn Độ và nỗ lực cắt giảm nhập khẩu của Indonesia. Tuy nhiên, xuất khẩu sang Trung Quốc được dự báo sẽ cải thiện.