VIS Rating: Rủi ro thanh khoản các ngân hàng gia tăng do phụ thuộc vốn ngắn hạn

Nợ xấu ổn định, tăng trưởng lợi nhuận chậm lại

Theo đánh giá của VIS Rating, rủi ro tài sản của các ngân hàng duy trì ổn định trong 9 tháng đầu năm 2024, với tác động hạn chế từ bão Yagi.

Phần lớn các ngân hàng ít chịu tổn thất liên quan đến bão nhờ quy mô cho vay hạn chế ở các tỉnh phía Bắc bị ảnh hưởng. Tổng dư nợ tín dụng cho các khách hàng bị ảnh hưởng bởi bão chiếm khoảng 1% tổng dư nợ toàn ngành, chủ yếu thuộc về các ngân hàng quốc doanh có hoạt động tại các tỉnh bị ảnh hưởng.

Các biện pháp hỗ trợ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) như tái cơ cấu nợ và cung cấp các khoản vay lãi suất thấp cho các khách hàng vay bị ảnh hưởng sẽ góp phần giảm bớt gánh nặng trả nợ cho khách hàng.

Tỷ lệ nợ có vấn đề toàn ngành nhìn chung duy trì ổn định so với quý trước ở mức 2,4%. Các ngân hàng lớn, bao gồm ngân hàng quốc doanh, ghi nhận tốc độ các khoản nợ quá hạn phát sinh mới chậm lại, nhờ sự cải thiện của một khoản nợ xấu lớn (VietinBank) cũng như siết chặt tiêu chuẩn cấp tín dụng, đặc biệt đối với các khoản vay tiêu dùng mới (VPBank).

Mặt khác, các khoản nợ quá hạn vẫn tiếp tục tăng tại các ngân hàng tập trung vào khách hàng cá nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ. “Chúng tôi đánh giá khoảng 30% ngân hàng có hồ sơ rủi ro tài sản ở mức yếu, tăng từ mức 22% năm 2023. Trong cả năm 2024, chúng tôi kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu toàn ngành sẽ ổn định ở mức 2,3-2,4% khi các ngân hàng hoàn tất việc xóa nợ trong quý 4” – các chuyên gia VIS Rating đánh giá.

Tăng trưởng lợi nhuận các ngân hàng chậm lại

Về tăng trưởng lợi nhuận toàn ngành, tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân (ROAA) của toàn ngành giảm nhẹ xuống 1,5% trong 9 tháng đầu năm, so với 1,6% trong 6 tháng đầu năm 2024. Trong đó, các ngân hàng nhỏ chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ biên lãi ròng (NIM) thu hẹp và chi phí tín dụng cao hơn (chi phí huy động tiền gửi tăng cao trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt).

Trong khi xu hướng lợi nhuận của các ngân hàng lớn có sự phân hóa; một số ngân hàng (Techcombank,MB, ACB) bị ảnh hưởng bởi thu nhập từ dịch vụ bảo hiểm, ngoại hối và đầu tư chứng khoán giảm, trong khi một số ngân hàng khác hưởng lợi từ nỗ lực giảm rủi ro trước đó đã giảm mạnh chi phí tín dụng và tăng lợi nhuận thu hồi nợ.

“Chúng tôi kỳ vọng phần lớn trong số 25 ngân hàng trong phân tích của chúng tôi sẽ đạt được mục tiêu lợi nhuận cả năm, đặc biệt là các ngân hàng quốc doanh và các ngân hàng lớn có sự tăng trưởng cho vay doanh nghiệp mạnh mẽ. Với tốc độ tăng trưởng tín dụng tiếp tục được cải thiện, chúng tôi kỳ vọng ROAA toàn ngành sẽ cải thiện lên 1,6% cho cả năm 2024 từ mức 1,5% trong năm trước” – chuyên gia VIS Rating kỳ vọng.

Bộ đệm rủi ro yếu, rủi ro thanh khoản gia tăng

Tính đến hết 9 tháng đầu năm, tỷ lệ vốn chủ sở hữu hữu hình trên tổng tài sản hữu hình toàn ngành không thay đổi theo quý, ở mức 8,8% do tăng trưởng lợi nhuận chậm lại.

Gần 20% ngân hàng trong đánh giá của đơn vị xếp hạng tín nhiệm này có hồ sơ an toàn vốn yếu, bao gồm các ngân hàng nhỏ với lợi nhuận mỏng và một số ngân hàng quốc doanh bị hạn chế trong việc tăng vốn mới.

Tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR) toàn ngành tăng nhẹ 1% so với quý trước, đạt 83% vào cuối tháng 9/2024, dẫn dắt bởi VietinBank do tăng mức trích lập dự phòng và giảm nợ có vấn đề.

Tỷ lệ bao phủ nợ xấu của MB giảm xuống mức thấp nhất trong 5 năm, còn 69%, do khoản vay của doanh nghiệp bất động sản lớn trở thành nợ xấu.

Trong khi, phần lớn các ngân hàng nhỏ và vừa tiếp tục có tỷ lệ bao phủ nợ xấu dưới mức trung bình của ngành.

Một số ngân hàng (VietinBank, Vietcombank) đang chờ phê duyệt từ cơ quan quản lý để hoàn thành việc chi trả cổ tức bằng cổ phiếu, điều này sẽ giúp các ngân hàng giữ lại vốn.

Trong khi đó, rủi ro thanh khoản đang gia tăng khi các ngân hàng ngày càng phụ thuộc vào nguồn vốn thị trường ngắn hạn và lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh. Tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) của toàn ngành duy trì ổn định ở mức 19% tổng dư nợ cho vay khách hàng trong 9 tháng đầu năm 2024.

Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) toàn ngành vẫn ở mức cao, đạt 106%. Các ngân hàng nhỏ và vừa (BVBank, ABBank, LPBank, Nam A Bank, MSB) tăng chi phí huy động vốn cao hơn để duy trì tiền gửi và tăng cường vay liên ngân hàng ngắn hạn.

“Từ giữa tháng 10 năm 2024, lãi suất liên ngân hàng qua đêm đã tăng 3,5%, lên mức trung bình 6% sau những áp lực tỷ giá và thanh khoản thị trường thắt chặt hơn. Lãi suất liên ngân hàng nếu tiếp tục duy trì ở mức cao trong thời gian tới sẽ làm tăng rủi ro thanh khoản đối với các ngân hàng nhỏ và vừa” – các chuyên gia cho hay.