Vinh Quang Việt Nam 2024: Nghiên cứu khoa học cũng là cách khẳng định chủ quyền đất nước

PGS.TS Đào Việt Hà trao đổi với nhóm nghiên cứu về vận hành thiết bị khảo sát Hải dương học hiện đại. Ảnh: NVCC

Người tiên phong trong nghiên cứu độc tố biển Việt Nam

Tiên phong trong nghiên cứu độc tố biển và an toàn thực phẩm của Việt Nam và khu vực Tây Thái Bình Dương, PGS.TS Đào Việt Hà – Viện trưởng Viện Hải dương học (Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam) đã có hơn 30 năm theo đuổi lĩnh vực này.

Trao đổi với Lao Động vào đầu tháng 5.2024, PGS.TS Đào Việt Hà cho biết, tuy các đề tài khoa học bà chủ trì thực hiện luôn bám sát những vấn đề nổi cộm, nhức nhối của xã hội về tình trạng ngộ độc thực phẩm biển và nhu cầu đáp ứng về chất lượng hải sản, nhưng ban đầu bà và nhóm nghiên cứu gặp khó khăn về cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu.

Bà và nhóm nghiên cứu đã từng bước giải quyết những mảng trống trong hướng nghiên cứu về độc tố biển và an toàn thực phẩm tại Việt Nam. Kết quả, nghiên cứu của bà có ý nghĩa thiết thực về an toàn thực phẩm biển cho cộng đồng cũng như góp phần đảm bảo an ninh quốc phòng. Kết quả nghiên cứu cũng được chuyển thành các sản phẩm tuyên truyền và được phổ biến rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Những thông điệp truyền thông này đã tạo được lòng tin của người dân; từ đó, nhận thức cộng đồng được nâng cao, có ý thức tự phòng tránh, tự bảo vệ khỏi ngộ độc thực phẩm. Chúng cũng là tiền đề quan trọng cho hướng nghiên cứu ứng dụng y dược, xây dựng phác đồ điều trị thích hợp cho các trường hợp ngộ độc.

Đây là những nghiên cứu đầu tiên về độc tố biển tại Việt Nam và khu vực Tây Thái Bình Dương, là cơ sở đáng tin cậy cho các cơ quan chức năng trong việc quản lý chất lượng và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, đồng thời cung cấp kiến thức để ứng phó với những tình huống mới về nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Với những nỗ lực không ngừng, hiện nay hướng nghiên cứu độc tố biển tại Việt Nam được cộng đồng khoa học thế giới ghi nhận. Kinh nghiệm, kiến thức của bà và nhóm nghiên cứu trong lĩnh vực này được đánh giá cao, có giá trị tham chiếu và khẳng định tầm quan trọng về khoa học trong đối thoại của Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế.

Khẳng định và tăng cường quảng bá chủ quyền biển đảo quốc gia

Trong cương vị Giám đốc Bảo tàng Hải dương học, Viện Hải dương học, PGS.TS Đào Việt Hà là người sáng tạo và xây dựng kế hoạch đổi mới hình thức hoạt động nhằm tạo nên những điểm nhấn nổi bật trong công tác tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển đảo Tổ quốc, đặc biệt là đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Điển hình là khu trưng bày “Tài nguyên Biển đảo Hoàng Sa-Trường Sa” giới thiệu về sự phong phú của tài nguyên biển của hai quần đảo và khu trưng bày bộ bản đồ biển xuất bản thời Pháp “Hiện diện trên Biển Đông”. Bảo tàng Hải dương học đã xây dựng các chuyên đề với nhiều hình thức sáng tạo, nội dung hấp dẫn, tạo nên sức hút đặc biệt đối với các học sinh, sinh viên. Do đó, đến hết tháng 10.2023, Bảo tàng đã đón tiếp 632.000 lượt khách tham quan, tăng gần 40% so với cùng kỳ năm trước, doanh thu đạt 21,7 tỉ đồng.

Là Chủ tịch Ủy ban quốc gia về Hải dương học Liên chính phủ của Việt Nam, PGS.TS Đào Việt Hà đã nhiều lần báo cáo tham luận chia sẻ những kinh nghiệm, sáng kiến và kết quả về nghiên cứu khoa học công nghệ biển của Việt Nam tại các hội nghị tầm cỡ quốc tế và khu vực. Tại hội nghị Liên Hợp Quốc về Khoa học đại dương tại Lisbon, Bồ Đào Nha tháng 9.2022, bà đã phát biểu về những cố gắng của Việt Nam trong việc tiếp cận, thử nghiệm phương pháp nghiên cứu và sáng kiến mới của Việt Nam để bảo vệ tài nguyên môi trường biển, đóng góp cho mục tiêu phát triển bền vững SDG 14 của Liên Hợp Quốc. Gần nhất, vượt qua sự cạnh tranh với các đối thủ mạnh khu vực châu Á-Thái Bình Dương, PGS.TS Hà là người Việt Nam duy nhất từ trước đến nay trúng cử và trở thành thành viên Ủy ban Pháp lý – Kỹ thuật của Cơ quan Quyền lực đáy Đại dương (2023-2027).

Hiện nay, bà đang hoạt động với tư cách chuyên gia độc lập quốc tế trong tư vấn khoa học cho các quyết sách của Liên Hợp Quốc về các hoạt động khai thác tài nguyên, khoáng sản và bảo vệ môi trường vùng biển sâu ngoài vùng tài phán quốc gia. Những hoạt động trên trường quốc tế của bà đã góp phần nâng cao hình ảnh, vị thế của Việt Nam trong vai trò thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế; đồng thời, đưa ra thông điệp khẳng định sự đóng góp của Việt Nam trong thúc đẩy trật tự pháp lý trên biển, từ đó góp phần bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia.