Ngày 27.6, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) đã tổ chức Hội thảo “Net Zero – Chuyển dịch Xanh: cơ hội cho người dẫn đầu”. Theo VTV, tháng 11.2021, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Thủ tướng đã đưa ra cam kết về việc đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.
Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc nhấn mạnh về việc cần nguồn lực rất lớn khi chuyển đổi tăng trưởng xanh
Phát biểu tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Thứ trưởng Bộ KH-ĐT, cho biết nhằm mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, tháng 10.2021, Thủ tướng phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh với 4 mục tiêu: giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP; xanh hóa các ngành kinh tế; xanh hóa lối sống, thúc đẩy tiêu dùng bền vững; xanh hóa quá trình chuyển đổi trên nguyên tắc công bằng.
Chiến lược này xác định rõ, tăng trưởng xanh là giải pháp quan trọng thúc đẩy quá trình cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và chống chịu các cú sốc từ bên ngoài, giảm phát thải khí nhà kính.
Vẫn theo bà Ngọc, mục tiêu Net Zero được thể hiện chi tiết tại 18 nhóm chủ đề, 57 nhóm nhiệm vụ hoạt động và 134 nhiệm vụ, hoạt động cụ thể tại Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030. Trong đó, thách thức về huy động nguồn lực tài chính cho chuyển đổi xanh, tăng trưởng xanh chuyển dịch năng lượng là rất lớn.
Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, chuyển đổi xanh để tăng trưởng xanh và giảm phát thải nhằm thực hiện cam kết Net Zero là một chặng đường dài với nhiều khó khăn, thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là vấn đề nguồn lực.
Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (năm 2022), Việt Nam sẽ cần khoảng 368 tỉ USD đến năm 2040, tương đương 6,8% GDP mỗi năm khi theo đuổi lộ trình phát triển kết hợp khả năng chống chịu và phát thải ròng bằng “0”. Trong đó, hành trình khử các bon nhằm đáp ứng các cam kết quốc tế chiếm khoảng 30% nhu cầu nguồn lực.
“Tuy nhiên, khu vực công chỉ có thể đáp ứng khoảng 1/3 nguồn lực yêu cầu; trong khi thị trường tài chính xanh hiện mới ở giai đoạn đầu phát triển, nguồn lực huy động qua thị trường tài chính xanh ở mức rất nhỏ bé so với nhu cầu đặt ra”, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết.
Nguồn lực từ hợp tác quốc tế phát triển tài chính xanh
Theo ông Phớc, đến nay, thị trường tài chính xanh tại Việt Nam để tăng trưởng xanh đã định hình nền tảng và phát triển với ba cấu phần gồm: thị trường tín dụng xanh; thị trường cổ phiếu xanh và trái phiếu xanh.
Đông đảo đại biểu tham dự hội thảo
Trong thời gian qua, Bộ Tài chính đã phối hợp với các cơ quan liên quan hoàn thiện khung khổ pháp lý về trái phiếu xanh. Trên thị trường có các sản phẩm trái phiếu Chính phủ, trái phiếu Chính phủ bảo lãnh và trái phiếu chính quyền địa phương phục vụ cho các dự án/công trình xanh như thủy lợi, bảo vệ môi trường, điện gió, năng lượng mặt trời.
Để khuyến khích thị trường trái phiếu xanh phát triển, Bộ Tài chính đã ban hành thông tư hướng chủ thể phát hành và nhà đầu tư trái phiếu xanh được hưởng ưu đãi giảm 50% mức giá dịch vụ của trái phiếu xanh trên thị trường chứng khoán.
Bộ trưởng Bộ Tài chính nhận định, các tổ chức quốc tế đánh giá Việt Nam đã đạt được quy mô thị trường vốn phục vụ phát triển bền vững tăng nhanh so với khu vực. Tổng giá trị mảng xanh, xã hội và bền vững của Việt Nam đạt 1,5 tỉ USD trong năm 2021, gấp gần 5 lần so với năm 2020 và duy trì tăng trưởng ổn định trong ba năm liền. Việt Nam là thị trường phát hành nợ xanh lớn thứ hai trong ASEAN, đạt 1 tỉ USD, chỉ sau Singapore.
Bên cạnh đó, thị trường cổ phiếu xanh cũng đã có những bước phát triển ban đầu. Chỉ số Phát triển bền vững (VNSI) được đưa vào vận hành từ năm 2017 nhằm xác định chuẩn phát triển bền vững cho các công ty niêm yết và hỗ trợ nhà đầu tư xác định những doanh nghiệp có tính xanh để đầu tư.
Bộ Tài chính đang tập trung thực hiện cải cách hệ thống thuế, quản lý nợ công và cơ cấu lại ngân sách Nhà nước nhằm động viên nguồn lực một cách hợp lý; cải thiện dư địa tài khóa; tạo điều kiện thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính.
Theo ông Phớc, thời gian qua, Bộ Tài chính cũng đã có nhiều chính sách khuyến khích bảo vệ môi trường thông qua 2 nhóm: hạn chế các hành vi gây ô nhiễm môi trường (thuế bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các hàng hóa gây tác hại đến môi trường…); các chính sách hỗ trợ, khuyến khích bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm, tác động của biến đổi khí hậu (ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm thuế, miễn thuế cho các ngành nghề bảo vệ, thân thiện với môi trường…).
Về chi ngân sách, dù bối cảnh còn nhiều khó khăn nhưng vẫn đảm bảo năm sau cao hơn năm trước cho sự nghiệp bảo vệ môi trường để tạo nguồn lực, phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, quốc gia… Bình quân 5 năm gần đây, bố trí chi ngân sách cho sự nghiệp môi trường đạt trên 21.000 tỉ đồng/năm.
Ông Phớc cũng cho rằng, để giải quyết vấn đề thiếu hụt nguồn lực cho tăng trưởng xanh, ứng phó với biến đổi khí hậu, bên cạnh việc phát huy nội lực, Việt Nam cần tăng cường hợp tác, hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế.
Theo đó, bên cạnh ưu tiên nguồn lực công, Bộ Tài chính sẽ tích cực phối hợp với các bộ, ngành liên quan trong việc nghiên cứu các giải pháp để huy động nguồn lực tư nhân và các tổ chức quốc tế cho tăng trưởng xanh. Trong đó, phát triển thị trường tài chính xanh và thị trường các bon là những ưu tiên cần thực hiện với các trọng tâm như: phát triển các công cụ tài chính xanh, bền vững; khuyến khích các địa phương và doanh nghiệp phát hành trái phiếu xanh; thu hút nhà đầu tư tổ chức và cá nhân đầu tư vào các công cụ tài chính xanh…
