Viện trưởng giáo dục ‘giật mình’ từ câu nói của học sinh thi Olympic toán quốc tế

Ngày 13.3, Viện Khoa học giáo dục VN tổ chức tọa đàm “Để trẻ em Việt lớn lên với tuổi thơ không áp lực”. Tọa đàm nhằm tạo diễn đàn chia sẻ thực trạng những yếu tố ảnh hưởng gây áp lực cho học sinh tiểu học, hướng tới xây dựng môi trường sống lành mạnh, giúp trẻ em được là chính mình, được sống hồn nhiên, không áp lực.

Tại buổi tọa đàm, GS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, chia sẻ câu chuyện khiến ông phải suy nghĩ rất nhiều về áp lực mà học trò đang phải gánh chịu: “Trong 10 năm dẫn đội tuyển quốc gia dự thi Olympic toán học quốc tế, có một lần khi đưa học trò đi ăn trước ngày thi, một thành viên trong đội tuyển rất căng thẳng nói với tôi rằng, thầy ơi chỉ còn 2 ngày nữa thôi là con không bao giờ phải thi toán nữa”.

“Một câu nói tưởng như rất bình thường nhưng lại được thốt ra từ một trong những học sinh xuất sắc nhất về môn toán khiến tôi rất bất ngờ”, GS Lê Anh Vinh chia sẻ, và cho biết, ông phải nói ngay với cậu học trò đó là mình không có bất cứ áp lực nào với các em cả, bản thân ông cũng không chịu áp lực về thành tích của đội tuyển, để em bớt căng thẳng khi bước vào kỳ thi.

Khi đó, để cân bằng tâm lý cho học trò, GS Vinh kể ông đã nói: “Con hãy vào phòng thi như một cậu bé ở bậc tiểu học và hãy làm những bài toán trong kỳ thi IMO như những bài toán hay nhất trong cuộc đời mà không phải vì điểm số, giải thưởng”.

Sau này, học sinh ấy đã thành công với môn toán ở một trường đại học hàng đầu nước Mỹ. Tuy nhiên, câu hỏi vì sao học sinh lại bị áp lực như vậy vẫn là điều khiến GS Lê Anh Vinh trăn trở.

Cha mẹ chỉ quan tâm con được mấy điểm

Liên quan đến việc đánh giá học sinh, đặc biệt là học sinh tiểu học, GS Lê Anh Vinh cũng chia sẻ chuyện có đứa trẻ đi học về khoe bố là con được 9 điểm, nhưng đó là thấp nhất lớp, thì ông bố lại buồn. Ngược lại, khi con được 6 điểm nhưng là cao nhất lớp thì bố mẹ vẫn phấn khởi và khen “con giỏi quá”.

GS Lê Anh Vinh cũng nhắc lại việc thay đổi trong đánh giá học sinh tiểu học từ Thông tư 30, trong đó bỏ chấm điểm thường xuyên và sau đó nhà trường, thầy cô giáo đã phải chịu áp lực rất lớn vì không biết nhận xét thì có đánh giá được đúng và đủ học sinh hay không.

Do vậy, dù là tư tưởng đánh giá rất tiến bộ, nhân văn nhưng sau đó thông tư này đã phải điều chỉnh rất nhiều rồi mới triển khai được trong thực tế.

Viện trưởng Lê Anh Vinh nói, chúng ta thường nghĩ nhiều hơn sẽ tốt hơn, nếu vừa kết hợp cả cho điểm và nhận xét sẽ tốt hơn là chỉ có một hình thức. Giáo viên khen học sinh cũng tốt nhưng phụ huynh vẫn cần cô cho 9, 10 điểm.

Tuy nhiên, theo ông Vinh, một kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc đánh giá bằng cho điểm hay cho điểm kết hợp với nhận xét không mang lại thay đổi đáng kể về kết quả học tập của học sinh; chỉ có việc đánh giá bằng nhận xét mới mang lại thay đổi như kỳ vọng.

“Đơn giản vì khi có điểm số rồi thì không ai quan tâm đến những lời nhận xét và bản chất thực sự của những gì đang diễn ra trong lớp học. Chúng ta có quá nhiều những học sinh điểm số cao, điểm 10 rất nhiều nhưng lại có rất nhiều vấn đề… Điểm số không phải là tất cả”, ông Vinh nói.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phải khiến đứa trẻ hạnh phúc và vô tư khi đi học, nhất là ở bậc tiểu học, GS Vinh nhắc lại từng có đề xuất nên kéo dài số năm học ở bậc tiểu học từ 5 năm lên thành 6 năm và gây nhiều tranh luận.

Nhiều nước đã áp dụng mô hình này, lý do là họ muốn cho trẻ được kéo dài thời gian học tập và sống cuộc sống ít áp lực khi còn học tiểu học. Học tiểu học không nặng về kiến thức, về thành tích, điểm số mà là bậc học để rèn luyện phẩm chất, tính cách, thái độ để các con vững vàng bước trên cuộc đời.