Vì Thị Thu Hà tự hào là người tiên phong đưa trái dưa Pepino trở thành sản phẩm hàng hóa trên cao nguyên Mộc Châu.

Lạc lối ở trang trại hữu cơ Thuận Thiên

Chúng tôi rời Hà Nội khi trời còn mờ sương, mang theo háo hức khám phá Mộc Châu – vùng đất của những thảo nguyên xanh ngút ngàn và khí hậu trong lành.

Thiên nhiên dường như muốn thử thách những kẻ lữ hành. 8 giờ sáng, khi xe chậm rãi tiến vào đèo Đá Trắng (đèo Thung Khe) nằm trên tuyến quốc lộ 6, nối giữa 2 huyện Tân Lạc, Mai Châu của tỉnh Hòa Bình, cách trung tâm Hà Nội khoảng 120 km, một bên là núi cao dựng đứng, một bên là vực sâu hun hút, sương mù dày đặc khiến tầm nhìn bị hạn chế nghiêm trọng.

Thế nhưng ngay khi xe vào địa phận thị xã Mộc Châu, một thị trấn nông trường hiện lên như bức tranh thiên nhiên đầy mê hoặc, khiến chúng tôi không khỏi trầm trồ. Điểm đến của chúng tôi là trang trại hữu cơ Thuận Thiên (thị xã Mộc Châu, Sơn La) – nơi Vì Thị Thu Hà đang từng ngày gieo những hạt giống xanh cho nền nông nghiệp bền vững.

Gắn bó với nông nghiệp hơn chục năm nay, nhận thấy sự bất cập của phương pháp canh tác truyền thống, Hà đã mạnh dạn chuyển đổi sang hữu cơ. Tuy nhiên con đường đó không hề dễ dàng, từ việc tìm kiếm loại cây trồng phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng của Mộc Châu, đến những thử nghiệm thất bại liên tiếp, Hà đã trải qua không ít khó khăn.

Hiện nay, trang trại hữu cơ Thuận Thiên có 3 ha đạt chứng nhận hữu cơ theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11041-2:2017, hiệu lực từ ngày 6/9/2023 đến 5/9/2025. Trong đó, điểm nhấn nổi bật nhất là dưa Pepino (dưa hấu Nam Mỹ), một loại cây ăn quả trái nhỏ khoảng 200-300g/quả, hương vị thơm ngon, ngọt nhẹ.

Dưa Pepino được Hà đưa về trồng tại Mộc Châu từ năm 2017, bắt đầu từ thử nghiệm trên 200m2. Với những ưu điểm nổi trội như hương vị thơm ngon, khả năng thích ứng tốt với điều kiện khí hậu vùng cao, Hà đã quyết định nhân rộng diện tích. Năm 2023, Hà đã trồng 1.500m2 dưa Pepino và dự định mở rộng lên 1,5ha vào năm 2025.

Hệ thống AEONMall đặt hàng sản xuất độc quyền

Hà chia sẻ: “Hiện sản phẩm của trang trại đã có khách hàng cố định, như AEON Mall, đặt hàng sản xuất độc quyền. Do không đủ sản lượng cung cấp, năm 2024, tôi đã mở rộng diện tích lên 1ha và dự kiến trong năm 2025 sẽ tiếp tục mở rộng lên 1,5ha”.

Dưa Pepino là loại cây khá kén điều kiện sinh thái. Cây cần nhiệt độ từ 25-28 độ C, độ cao trên 1.000m so với mực nước biển để phát triển tốt. Nhờ điều kiện lý tưởng tại Mộc Châu, cây dưa phát triển quanh năm, không phụ thuộc vào mùa vụ, mang lại năng suất ổn định. Trung bình, một cây có thể cho 5kg quả trong vòng đời 2 năm. Hiện tại, giá bán tại vườn dao động 70.000-80.000 đồng/kg, trong khi giá tại các siêu thị hoặc sàn thương mại điện tử có thể lên tới 140.000 đồng/kg, mang lại giá trị kinh tế cao.

Tuy nhiên, hành trình với dưa Pepino không phải lúc nào cũng thuận lợi. Hà từng xót xa khi phải chứng kiến cả vườn dưa đang đến độ chín, căng mọng, ấp ủ bao tâm huyết bị sóc, chuột cắn nham nhở. “Có ai hiểu được cảm giác đó không? Khi nông sản không chỉ là cây trái, mà còn là giấc mơ, là cuộc đời” – Hà nghẹn ngào chia sẻ.

Nhưng khó khăn mấy cũng không bỏ cuộc, cố gái lau nước mắt, nhìn lại khu vườn. “Dù hôm nay có buồn bã hay tiếc nuối, tôi vẫn tin rằng những điều tốt đẹp đang chờ phía trước. Bởi tôi là nông dân – người không chỉ trồng cây, mà còn gieo cả hy vọng!”, Hà kiên định nói.

Dù nông sản hữu cơ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người và cả môi trường, nhưng việc phát triển thị trường vẫn còn gặp nhiều thách thức. Một trong những rào cản lớn nhất là giá thành sản phẩm cao hơn so với nông sản thông thường, do quá trình canh tác tốn nhiều công sức và sản lượng không thể so sánh với mô hình canh tác truyền thống.

Người tiên phong đưa dưa Pepino trở thành sản phẩm hàng hóa

Hà tâm sự: “Nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu rõ về nông sản hữu cơ. Họ nghĩ rằng rau không phun thuốc là hữu cơ, nhưng thực tế, để đạt chứng nhận hữu cơ, người trồng phải tuân thủ hàng loạt tiêu chuẩn nghiêm ngặt trong nhiều năm. Vì thế, việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng là yếu tố then chốt để sản phẩm hữu cơ có chỗ đứng vững chắc trên thị trường”.

Tuy nhiên, Hà vẫn tin rằng cơ hội cho nông sản hữu cơ là rất lớn. Khi thu nhập của người dân ngày càng tăng, họ quan tâm hơn đến chất lượng thực phẩm, sẵn sàng chi trả nhiều hơn để có sản phẩm an toàn. Bên cạnh đó, với sự hỗ trợ từ các chính sách phát triển nông nghiệp bền vững, Hà hy vọng có thể tiếp cận thêm nhiều nguồn hỗ trợ để mở rộng quy mô sản xuất.

Ngoài việc canh tác hữu cơ, Hà còn tận dụng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm, thường xuyên chia sẻ quá trình trồng trọt, chăm sóc cây trồng và thu hoạch nông sản trên Facebook, TikTok, thu hút sự quan tâm của nhiều người tiêu dùng. Nhờ đó, sản phẩm hữu cơ của Hà không chỉ tiếp cận khách hàng trực tiếp mà còn mở rộng thị trường qua các kênh bán hàng trực tuyến, góp phần nâng cao giá trị nông sản địa phương.

Hà bộc bạch: “Với tôi, làm nông không chỉ là một công việc, mà là một hành trình đầy trải nghiệm. Có ngày, hạnh phúc đơn giản là nhìn thấy khách hàng thưởng thức những sản phẩm hữu cơ sạch mà tôi đã dày công vun trồng. Và có những ngày, tôi tìm thấy sự bình yên khi đứng giữa vườn, để gió lùa qua từng tán lá, hít sâu và cảm nhận hương thơm của đất trời”.

Hơn cả một người nông dân, cô gái mang trong mình giấc mơ lớn – giấc mơ về một nền nông nghiệp hữu cơ, xanh, sạch và bền vững – nơi những người nông dân có thể sống tốt bằng chính những gì họ trồng. Và trên cao nguyên Mộc Châu, giấc mơ ấy vẫn đang từng ngày được vun đắp, đơm hoa kết trái.

Liệu trong tương lai, những nông trại hữu cơ như của Hà có thể nhân rộng hơn, trở thành một phần quan trọng trong nền nông nghiệp xanh, sạch của Việt Nam? Chặng đường phía trước vẫn còn nhiều thử thách, nhưng từ trên cao nguyên Mộc Châu, giấc mơ dưa Pepino của Hà vẫn đang vững bước, từng ngày lan tỏa hy vọng.

Vì Thị Thu Hà khiêm tốn nói: “Tôi không dám chắc mình là người đầu tiên đưa dưa Pepino về Mộc Châu, nhưng tôi tin rằng mình là người đầu tiên phát triển nó thành một sản phẩm hàng hóa. Tôi cũng không nghĩ đó là sự mạnh dạn, mà đơn giản chỉ là niềm tin vào một sản phẩm tốt cho sức khỏe và phù hợp với điều kiện sinh thái của Mộc Châu”.