Vì sao trẻ em Nhật Bản thay giày khi vào trường học?

Truyền thống thay giày trong trường học Nhật Bản

Trong nhiều thập kỷ, trẻ em Nhật Bản đã duy trì thói quen thay giày ngay khi bước vào cổng trường. Thay vì bước thẳng vào lớp học với giày đi đường, các em sẽ tháo giày ngoài trời và thay bằng một đôi dép nhựa mềm gọi là uwabaki. Loại dép này chỉ sử dụng trong nhà để giữ cho lớp học, hành lang và các khu vực chung sạch sẽ. Mỗi học sinh có một ngăn nhỏ ở lối vào trường để cất giữ uwabaki khi không sử dụng.

Thói quen này không chỉ xuất phát từ nhu cầu vệ sinh mà còn phản ánh một nét văn hóa đặc trưng của người Nhật. Ở Nhật Bản, mọi người thường cởi giày khi bước vào nhà để tránh mang bụi bẩn từ bên ngoài vào. Tương tự, các công trình truyền thống, nhà hàng có sàn tatami hay văn phòng làm việc cũng yêu cầu mọi người đổi sang giày trong nhà. Điều này góp phần tạo ra một không gian sạch sẽ và gọn gàng hơn.

Tuy nhiên, thói quen thay giày trong trường học hiện nay đang có sự thay đổi đáng kể. Nhiều trường học, đặc biệt là tại Tokyo, đã bắt đầu loại bỏ uwabaki và cho phép học sinh đi luôn giày ngoài trời vào lớp. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về sự cần thiết của truyền thống này trong môi trường giáo dục hiện đại.

Xu hướng mới: Giữ hay bỏ uwabaki?

Khu Minato của Tokyo đang đi tiên phong trong việc loại bỏ uwabaki trong hệ thống trường học công lập. Trong tổng số 19 trường tiểu học thuộc khu vực này, có đến 18 trường đã quyết định không còn yêu cầu học sinh thay giày khi vào lớp. Chính sách mới, gọi là issokusei, cho phép học sinh mang giày ngoài trời suốt cả ngày học, thay vì phải đổi sang uwabaki như trước.

Theo Ủy ban Giáo dục khu Minato, lý do chính của quyết định này liên quan đến sự gia tăng nhanh chóng về số lượng học sinh. Hai mươi năm trước, khu vực này chỉ có khoảng 10.700 trẻ em trong độ tuổi từ 5 đến 14. Tuy nhiên, đến tháng 4/2024, con số này đã tăng gần gấp đôi, lên gần 24.000. Số lượng học sinh tăng đồng nghĩa với việc các trường học trở nên đông đúc hơn, khiến cho không gian trong trường cần được sử dụng hợp lý. Thay vì dành diện tích lớn để đặt tủ đựng giày, nhiều trường đã quyết định tận dụng không gian đó cho các mục đích quan trọng hơn.

Hiệu trưởng Trường Tiểu học Shibahama, ông Naoto Miyazaki, cho biết việc bỏ quy định thay giày giúp học sinh và giáo viên tiết kiệm thời gian hơn mỗi buổi sáng. Việc không phải thay giày giúp giảm ùn tắc ở lối vào trường và cho phép học sinh vào lớp học nhanh chóng hơn. Ngoài ra, ông cũng nhấn mạnh rằng giày thông thường giúp học sinh di chuyển an toàn hơn trong trường hợp khẩn cấp. Khi có động đất hoặc tình huống sơ tán, học sinh có thể chạy nhanh hơn và tránh được những rủi ro do uwabaki không đủ chắc chắn để đi lại ngoài trời.

Tuy nhiên, việc không thay giày cũng làm dấy lên lo ngại về vệ sinh trong trường học. Một trong những lý do chính khiến uwabaki được sử dụng từ trước đến nay là để ngăn bụi bẩn, bùn đất và các tạp chất khác bị học sinh mang vào lớp. Đặc biệt, các khu vực như nhà ăn hay thư viện cần được giữ sạch sẽ để đảm bảo môi trường học tập và sinh hoạt tốt nhất.

Mặc dù vậy, thực tế cho thấy nhiều nơi khác ở Nhật Bản như văn phòng, cửa hàng hay thậm chí là nhà hàng vẫn để khách hàng và nhân viên mang giày ngoài trời mà không bị coi là mất vệ sinh. Ở khu vực đô thị và ngoại ô, học sinh thường không phải đi qua những đoạn đường quá bẩn, điều này khiến việc thay giày trở nên kém cần thiết hơn.

Dù phần lớn các trường ở Minato đã thay đổi chính sách, Trường Tiểu học Aoyama vẫn giữ nguyên quy định thay uwabaki. Hiệu trưởng của trường, bà Akiko Kani, cho biết việc thay giày không chỉ liên quan đến vấn đề vệ sinh mà còn ảnh hưởng đến tâm lý của học sinh. Theo bà, khi học sinh đổi sang uwabaki, các em có cảm giác chuyển đổi từ trạng thái thoải mái bên ngoài sang trạng thái tập trung học tập hơn. Điều này góp phần tạo ra một không gian học đường nghiêm túc và có trật tự hơn.