Vì sao Thủ tướng Canada quyết định từ chức?

Sau gần 10 năm cầm quyền, Thủ tướng Canada Justin Trudeau ngày 6.1 thông báo sẽ từ chức trước thời hạn. Ông Trudeau (54 tuổi) trở thành thủ tướng vào tháng 11.2015 với lời hứa về niềm tin và sự tươi mới. Trong vài tháng qua, ông đã đối diện sức ép phải từ chức vì nhiều vấn đề.

“Đất nước này xứng đáng với một lựa chọn đích thực trong cuộc bầu cử kế tiếp và rõ ràng là nếu tôi đang phải chiến đấu trong các cuộc chiến nội bộ, tôi không thể là lựa chọn tốt nhất trong cuộc bầu cử đó”, ông Trudeau nói.

Niềm tin suy giảm

Tỷ lệ ủng hộ dành cho ông Trudeau giảm xuống mức thấp kỷ lục 33% vào cuối năm 2024. Cuộc khảo sát cho thấy sự phẫn nộ của đông đảo người dân về nền kinh tế trì trệ.

Theo tờ The Guardian, Thủ tướng Trudeau đã phải đối phó với tình trạng lạm phát cao kỷ lục và giá thực phẩm cao. Cuộc khủng hoảng nhà ở, trong đó giá nhà tại một số khu vực tăng 30-40% trong những năm gần đây, khiến sự bất bình của người dân đối với chính phủ càng gia tăng.

Mặt khác, ông Trudeau cũng đối diện không ít bê bối chính trị trong nhiệm kỳ lãnh đạo. Năm 2017, ông bị khiển trách vì nhận quà là các kỳ nghỉ và đi trực thăng riêng. Ông cũng từng bị chỉ trích vì bỏ qua dịp lễ quốc gia đầu tiên về sự thật và hòa giải để đi lướt sóng. Ngoài ra, một quỹ từ thiện từng trả hàng trăm ngàn đô la cho các thành viên gia đình vị thủ tướng để họ xuất hiện tại các sự kiện của quỹ, đổi lại quỹ được chính phủ trao một hợp đồng lớn, theo The Guardian.

Năm ngoái, ông Trudeau phải đối diện nhiều cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm do phe đối lập khởi xướng.

Theo luật, cuộc tổng tuyển cử kế tiếp sẽ diễn ra trước hoặc trong tháng 10.2025. Tuy nhiên, trong vài tháng gần đây, các thành viên trong đảng Tự do của ông Trudeau đã đánh giá khả năng thay thế vai trò lãnh đạo của ông. Tại Canada, đảng nắm thế đa số tại quốc hội được quyền lập chính phủ và đề cử người làm thủ tướng.

Tránh thất bại trước bầu cử

Cuối năm 2024, gần 20 nghị sĩ đảng Tự do ký thư kêu gọi Thủ tướng Trudeau từ chức để tránh thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử tới. Trong lần bầu cử gần nhất vào năm 2021, ông Trudeau vẫn giữ được ghế thủ tướng nhưng đảng Tự do mất thế đa số tại quốc hội. Từ đó, đảng Bảo thủ đã thiết lập khoảng cách hơn 20 điểm phần trăm khi tính trung bình các cuộc khảo sát.

Đến giữa tháng 12.2024, Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland đột ngột từ chức và chỉ trích công khai một số chính sách bị cho là mánh lới chính trị của ông Trudeau nhằm lôi kéo sự ủng hộ của cử tri trước bầu cử.

Bên cạnh đó, bà Freeland đặt dấu hỏi về khả năng lãnh đạo của Thủ tướng Canada trước nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Ông Trump đã đe dọa đánh thuế 25% lên hàng hóa Canada nhập vào Mỹ nếu Ottawa không xử lý tình trạng nhập cư lậu ở biên giới và buôn chất cấm. Giới quan sát cho rằng động thái của bà Freeland có thể chỉ là nước cờ chính trị trong bối cảnh bà được đồn đoán sẽ là lãnh đạo mới của đảng Tự do nếu ông Trudeau ra đi.

Những ngày sau khi bà Freeland từ chức, nhiều nghị sĩ Tự do cho rằng đã đến lúc để tìm một lãnh đạo mới.

Trước khi ông Trudeau công bố ý định từ chức, các nghị sĩ Tự do vốn dự kiến nhóm họp trong ngày 8.1 để thảo luận về tương lai của ông. Ông Trudeau nói sẽ đình chỉ hoạt động quốc hội đến ngày 24.3 để đảng Tư do có thời gian chọn người thay thế.

Với việc các đảng đối lập không còn tín nhiệm chính phủ cầm quyền, cuộc bầu cử được cho là sẽ diễn ra sớm hơn so với thời hạn tháng 10. Theo các khảo sát, đảng Bảo thủ sẽ giành thế đa số nhưng kết quả có thể xoay chuyển đáng kể tùy vào việc ai sẽ là lãnh đạo mới của đảng Tự do.

Bà Freeland, cựu Thống đốc Ngân hàng Canada Mark Carney và Ngoại trưởng Melanie Joly được cho là những ứng cử viên tiềm năng thay thế ông Trudeau.