Vì sao MV Bắc Bling ‘gây sốt’?

Khi nghệ sĩ và cộng đồng cùng nhau kể câu chuyện quê hương

Có thể thấy điều làm nên sức hút đặc biệt của sản phẩm này không chỉ nằm ở âm nhạc bắt tai hay hình ảnh đẹp mắt, mà chính là cách khéo léo lồng ghép và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của Bắc Ninh. Bắc Bling có sự giao thoa tinh tế giữa dân gian và hiện đại. Đặc biệt, việc kết hợp giữa Hòa Minzy, Tuấn Cry và nghệ sĩ Xuân Hinh tạo ra sự tương phản thú vị.

Một trong những điểm nhấn quan trọng nhất của Bắc Bling chính là đưa những nét văn hóa đặc trưng của Bắc Ninh vào MV mà không hề tạo cảm giác gượng ép hay sắp đặt. Hình ảnh làng quê Bắc bộ với mái đình, bến nước, miếng trầu têm cánh phượng, không khí lễ hội… không chỉ là bối cảnh cho câu chuyện của MV mà còn tái hiện một phần ký ức “cây đa bến nước” mà nhiều người VN có thể cảm nhận được.

Điểm đáng chú ý khác là sự xuất hiện của gần 300 người dân địa phương trong MV, làm tăng tính chân thực và biến Bắc Bling thành một “lễ hội quan họ”. Điều này khiến MV không chỉ là sản phẩm của cá nhân nghệ sĩ, mà trở thành một sự kiện văn hóa, nơi nghệ sĩ và cộng đồng cùng nhau kể câu chuyện về quê hương.

Nhận định về hiện tượng Bắc Bling, tiến sĩ văn hóa học Trương Văn Minh (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐH Quốc gia TP.HCM) cho rằng: “Thành công về lượt xem nghe chưa chắc là thành công về mặt bảo tồn bản sắc văn hóa, nhưng đó là những ghi nhận bước đầu trong việc tạo điều kiện cho giới trẻ tiếp cận một cách tự nguyện với các giá trị văn hóa truyền thống. Vấn đề còn lại là “khung văn hóa” của giới sáng tác và sản xuất, biểu diễn và công chúng; đặc biệt là công chúng trẻ phải đồng bộ với khung văn hóa chung của đất nước, dân tộc và tương thích với sự phát triển của thế giới. Đây là một vấn đề của từng cá nhân liên quan đến nhận thức và của cả hệ thống; trong đó có giáo dục, đào tạo, chính sách… trong bối cảnh văn hóa và sáng tạo đang trở thành một ngành công nghiệp”.

Nhạc sĩ – nhà sản xuất âm nhạc Nguyễn Hữu Vượng chia sẻ: “Chúng ta phải hiểu được âm nhạc dân tộc VN, sự khác nhau giữa các vùng miền về bản sắc, làn điệu… Sau đó cũng cần phải biết cách kết hợp và tạo điểm nhấn để mọi thứ diễn ra một cách tự nhiên chứ không bị gượng ép. Điều này nằm trong bản phối, trong cách hát, trong ý tưởng âm nhạc từ ban đầu. Ngoài ra, cũng cần tạo được sự thu hút của truyền thông và nhấn mạnh vào điểm đặc biệt trong sản phẩm rằng có sự kết hợp giữa âm nhạc với văn hóa truyền thống”.

CƠ HỘI QUẢNG BÁ DU LỊCH THÔNG QUA ÂM NHẠC

Thành công của Bắc Bling không chỉ nằm ở việc nó là một MV được đầu tư chỉn chu, mà ở việc sử dụng âm nhạc để quảng bá văn hóa và du lịch.

Thời gian gần đây, nhiều nghệ sĩ đã lựa chọn khai thác yếu tố dân gian vào sản phẩm nghệ thuật của mình. Nhưng vì sao Bắc Bling tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ như vậy? Là bởi tác phẩm không chỉ “sử dụng” văn hóa mà còn đặt văn hóa đặc trưng của Bắc Ninh làm trung tâm, để chính văn hóa trở thành điểm thu hút của MV. Khi một sản phẩm âm nhạc có thể khiến khán giả trẻ hào hứng với làn điệu quan họ hay hình ảnh làng quê Bắc Ninh, đó chính là thành công lớn.

Nói về xu hướng đưa văn hóa bản địa vào âm nhạc, tiến sĩ Trương Văn Minh cho rằng văn hóa truyền thống và văn hóa địa phương là chất liệu để văn học và nghệ thuật sử dụng để hình thành văn hóa tinh hoa và văn hóa đại chúng. Riêng đối với văn hóa đại chúng mà công nghiệp âm nhạc là một hợp phần quan trọng thì chất liệu dân gian mang bản sắc địa phương và truyền thống luôn được giới văn nghệ sĩ sử dụng trong tác phẩm của mình. Nghệ thuật đại chúng đương đại cũng không thể thiếu những chất liệu này. Đặc biệt, sự đa dạng văn hóa truyền thống ở các vùng miền của VN sẽ là nguồn chất liệu vô tận cho sáng tạo nghệ thuật.

“Về việc kết hợp (lồng ghép) các yếu tố văn hóa truyền thống, văn hóa dân gian bản địa vào trong các sản phẩm văn hóa đại chúng đương đại (thường mang tính quốc tế và toàn cầu hóa) là một chuyện không mới, đã được giới học thuật gọi là “bản địa hóa trong toàn cầu hóa” (Glocalization). Đây là xu thế để bản sắc văn hóa bản địa có cơ hội được mọi người trên thế giới biết đến”, tiến sĩ Trương Văn Minh nhấn mạnh.

Hiệu ứng từ MV Bắc Bling cũng có thể mở ra cơ hội mới trong việc quảng bá du lịch thông qua âm nhạc. Khi MV được lan tỏa mạnh mẽ, không chỉ trong nước mà còn đến với khán giả quốc tế, Bắc Ninh sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn hơn trong mắt du khách. Những người chưa từng biết về Bắc Ninh có thể tò mò về vùng đất này, muốn tìm hiểu về quan họ hay ghé thăm những địa điểm xuất hiện trong MV như đền Đô, chùa Dâu, làng gốm Phù Lãng, đền Bà Chúa Kho…

Tiến sĩ Trương Văn Minh cho rằng xét ở góc độ văn hóa đại chúng, việc đưa bản sắc văn hóa truyền thống của một vùng đất vào âm nhạc sẽ nhắc nhiều người nhớ đến nơi ấy với những đặc trưng riêng. Tất nhiên vùng đất phải là nơi chứa đựng nhiều nét đặc sắc về văn hóa truyền thống như Bắc Ninh; và để quảng bá du lịch cần phải kết hợp nhiều yếu tố khác nữa.