“Chúng tôi có thông tin chứng minh rằng trên lãnh thổ Essequibo hiện do Guyana tạm thời quản lý, các căn cứ quân sự bí mật của Bộ Tư lệnh phương Nam (Mỹ)… một cơ quan của CIA (Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ), đã được thành lập”, AFP dẫn lời ông Maduro.
Nhà lãnh đạo cho rằng đây là hành động “gây hấn” chống lại người dân miền nam và miền đông Venezuela, và các căn cứ này được xây dựng “để chuẩn bị cho sự leo thang chống lại Venezuela”.
Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro hôm 3.4
Những cáo buộc của ông Maduro xuất hiện 4 tháng sau một cuộc trưng cầu dân ý gây tranh cãi tại Venezuela. Kết quả, dù không mang tính ràng buộc, cho thấy đa số người dân ủng hộ việc thành lập một tỉnh của Venezuela tại khu vực Essequibo, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ xung đột quân sự.
Ông Maduro cũng tuyên bố Tổng thống Irfaan Ali của nước láng giềng “không phải người lãnh đạo Guyana”, mà thay vào đó, “Guyana được quản lý bởi Bộ Tư lệnh phương Nam, CIA và ExxonMobil”.
Bộ Tư lệnh phương Nam của quân đội Mỹ điều hành Văn phòng Hợp tác An ninh Mỹ tại Guyana. Văn phòng này đóng vai trò cố vấn quân sự cho Lực lượng Phòng vệ Guyana, điều phối “các hoạt động can dự, hợp tác an ninh”, cũng như cung cấp hỗ trợ và huấn luyện quân sự.
Vùng đất Essequibo” (cách viết khác là “Esequibo”, “Esequiba” hoặc “Guyana Esequiba”) nằm ở phía tây sông Essequibo với phần lớn diện tích là rừng rậm. Khu vực này rộng khoảng 160.000 km2, chiếm khoảng 2/3 diện tích lãnh thổ mà Guyana hiện đang quản lý.
Cả Venezuela và Guyana đều tuyên bố chủ quyền đối với khu vực có dân cư thưa thớt này, dù Guyana đã nắm quyền kiểm soát trên thực tế tại đây trong hơn một thế kỷ. Biên giới giữa hai nước liên quan đến lãnh thổ này từng được xác định theo một phán quyết trọng tài năm 1899 khi Guyana vẫn thuộc Đế quốc Anh.
Tranh chấp tăng nhiệt vào năm 2015 sau khi tập đoàn dầu khí ExxonMobil của Mỹ phát hiện ra các mỏ dầu lớn ở vùng biển lân cận. Phát hiện này giúp Guyana – quốc gia có dân số chỉ 800.000 người – trở thành quốc gia có trữ lượng dầu thô bình quân đầu người lớn nhất thế giới. Căng thẳng dâng cao sau cuộc trưng cầu dân ý ở Venezuela vào tháng 12.2023. Vài ngày sau đó, lực lượng Mỹ tổ chức tập trận chung với Guyana.
Năm ngoái, hai nước láng giềng Nam Mỹ đã cam kết không sử dụng vũ lực để giải quyết tranh chấp lãnh thổ đang được xem xét tại Tòa án Công lý Quốc tế ở The Hague, Hà Lan.
