VAR bước chân vào V-League

CUỘC “CHU DU” CỦA VAR TỪ THẾ GIỚI ĐẾN VN

Ở vòng loại World Cup 2010, tranh cãi nảy lửa nổ ra khi Thierry Henry của đội tuyển Pháp để bóng chạm tay trước khi chuyền cho William Gallas ghi bàn vào lưới đội tuyển CH Ireland. Do không kịp quan sát, trọng tài công nhận bàn thắng không hợp lệ này. Robbie Keane và các đồng đội mất vé đến World Cup một cách oan ức.

Đến VCK World Cup 2010 tại Nam Phi, Frank Lampard bị khước từ một bàn thắng hợp lệ trong trận đấu giữa đội tuyển Anh và đội Đức. Trước những sai lầm liên tiếp và nghiêm trọng của đội ngũ trọng tài, Liên đoàn Bóng đá thế giới (FIFA) đã đi đến một quyết định mang tính lịch sử: áp dụng công nghệ VAR. FIFA mất 8 năm để đưa những ý tưởng, thử nghiệm ban đầu đến việc áp dụng tại giải đấu chính thức đầu tiên là World Cup 2018. Sau đó, các giải lớn như Premier League, La Liga, Serie A, Champions League… cũng áp dụng và dần dần VAR trở thành thước đo cho độ uy tín của một giải đấu.

Một giải đấu quốc nội uy tín, phát triển sẽ là nền tảng vững chắc để mang đến thành công cho đội tuyển quốc gia. Hiểu rõ điều này, năm 2019, Liên đoàn Bóng đá VN (VFF), Công ty cổ phần bóng đá chuyên nghiệp VN (VPF) bắt đầu liên hệ với FIFA để được tư vấn, áp dụng VAR tại V-League. Ngoài ra, VFF, VPF còn sang Thái Lan để tham khảo mô hình VAR ở Thai League.

Tuy nhiên, quá trình đưa VAR về VN bị gián đoạn do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Trong khoảng thời gian này, VFF và VPF tiếp tục nghiên cứu thêm về đặc thù địa lý, điều kiện sân bãi… để áp dụng VAR một cách tối ưu. FIFA cũng cử các chuyên gia sang VN để tập huấn, hướng dẫn quy trình vận hành VAR cho trọng tài VN. Các trọng tài trong nước phải hoàn thành đủ buổi học, được thực hành trong nhiều trận đấu với độ khó tăng dần. Sau đó, FIFA mới cho phép V-League thử nghiệm rồi vận hành chính thức. Hành trình từ ý tưởng đến thực tiễn của VFF và VPF kéo dài 4 năm. Khoản kinh phí mà VPF và nhà tài trợ bỏ ra để hệ thống VAR có thể hoạt động trơn tru (gồm nhân lực, vật lực…) là cực lớn.

TẠI SAO CẦU THỦ VN DƯỜNG NHƯ VẪN KHÔNG “SỢ” VAR ?

Được thử nghiệm ở giai đoạn 2 mùa giải 2023, đến V-League 2023-2024, VAR được sử dụng chính thức dưới sự giám sát chặt chẽ của FIFA. Mỗi lượt trận có khoảng 3-4 trận dùng VAR. Do phía bắc hiện có nhiều đội tham dự V-League hơn (từ Hà Tĩnh trở ra có 8 đội V-League, từ Quảng Nam trở vào có 6 đội, trong tổng số 14 đội dự V-League 2023-2024), nên VPF ưu tiên VAR cho các sân bóng ở phía bắc. Đến thời điểm này, VAR đã “lan” sang cả Cúp quốc gia với trước mắt là 2 trận, gồm Hà Nội FC gặp đội Đà Nẵng ngày 28.4 và Nam Định gặp Bình Dương ngày 30.4.

Tuy vẫn còn để xảy ra nhiều tranh cãi ở một số tình huống, nhưng không thể phủ nhận VAR đã giúp các trận đấu trở nên công bằng hơn, hỗ trợ đắc lực để trọng tài đưa ra các phán quyết chính xác hoặc kịp thời sửa các nhận định sai của mình. Có lượt trận có đến 3 tình huống các vị “vua áo đen” thay đổi quyết định sau khi nhận ý kiến tham khảo từ trợ lý trong phòng VAR. Ví dụ như tình huống Ngân Văn Đại của đội Quảng Nam phạm lỗi từ phía sau đối với Nguyễn Đức Chiến của Thể Công Viettel. Ban đầu trọng tài chính Đỗ Khánh Nam chỉ phạt thẻ vàng, nhưng sau khi ông tham khảo VAR đã thay đổi màu thẻ và Văn Đại phải rời sân.

Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau mà VAR vẫn chưa thể phủ sóng ở 100% các trận đấu tại V-League. Đó cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc nhiều cầu thủ vẫn “coi thường” tác dụng của VAR. Nhiều CLB vẫn chưa giáo dục triệt để ý thức cầu thủ khi thi đấu, chưa đưa VAR vào thành một “hạng mục” quan trọng trong công tác huấn luyện. Trước mùa giải, VPF cũng cử chuyên gia đến các đội để thuyết trình về VAR và nói rõ tác dụng của VAR để cầu thủ không dùng tiểu xảo, không phạm lỗi thô bạo vì VAR giám sát rất chặt mọi tình huống nóng trên sân. Nhưng các buổi hướng dẫn này có vẻ như chưa đủ về số lượng, nhiều cầu thủ vẫn chưa thấm, chưa biết “sợ” VAR. Những pha va chạm thô bạo với đối phương vẫn xảy ra. Và thật đáng buồn, thói quen chơi xấu tại sân chơi quốc nội đã đem đến hệ lụy khôn lường cho cầu thủ VN khi thi đấu ở những giải lớn châu lục – những giải dĩ nhiên không thể không có VAR. (còn tiếp)