Ukraine đẩy mạnh sản xuất vũ khí “cây nhà lá vườn” sau khi Mỹ cắt viện trợ

Tên lửa đạn đạo siêu thanh Hrim-2 của Ukraine tự sản xuất. (Nguồn: TMZ)

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Economist được công bố ngày 12/2 trước cuộc đối đầu lịch sử tại Nhà Trắng với người đồng cấp Mỹ Donald Trump, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói: “Nếu chúng tôi không được mời gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), chúng tôi phải xây dựng NATO trên lãnh thổ của mình”.

Những phát biểu của ông Zelensky nhằm đáp lại những tín hiệu trước đó từ chính quyền ông Trump rằng Ukraine sẽ không thể gia nhập NATO. Sau cuộc tranh cãi đầy căng thẳng tại Phòng Bầu dục hôm 28/2, cùng với việc chính quyền ông Trump có động thái cắt đứt mọi viện trợ quân sự cho Ukraine, việc đối phó với Nga trong cuộc xung đột mà không phụ thuộc vào nguồn cung cấp của phương Tây càng trở nên cấp thiết với Kiev.

Vừa công vừa thủ

Kể từ năm 2022, Ukraine đã liên tục mở rộng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, đồng thời tinh chỉnh công nghệ tầm xa của mình. Trong bài phát biểu mừng năm mới, ông Zelensky khẳng định những nỗ lực này và tuyên bố Ukraine hiện sản xuất hơn một triệu máy bay không người lái (UAV) hàng năm, đồng thời tăng cường sản xuất tên lửa, gọi đây là “quan điểm của Ukraine cho một nền hòa bình công bằng”.

Bước vào năm thứ tư của cuộc xung đột, khả năng tấn công tầm xa đã trở thành nền tảng cho chiến lược phòng thủ của Kiev. Điều này đóng vai trò trung tâm trong nỗ lực “xây dựng NATO trong biên giới” của Ukraine. Trong khi viện trợ quân sự của phương Tây vẫn rất quan trọng, khả năng sản xuất tên lửa của riêng Kiev đang nổi lên như điểm tựa trong xung đột.

Sự thay đổi trọng tâm này cũng thể hiện rõ qua sự hỗ trợ từ các đối tác phương Tây của Ukraine. Ví dụ như gói viện trợ quân sự mới nhất trị giá 1,2 tỷ USD của Thụy Điển dành 90 triệu USD cho hoạt động sản xuất tên lửa và UAV của Ukraine. Những năng lực này của Kiev sẽ được thử thách khi Washington rút viện trợ quân sự.

Cùng với đó, Ukraine đã tập trung các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga, đặc biệt là các nhà máy lọc dầu – nguồn thu “xương sống” của Moscow. Ước tính, các cuộc tấn công bằng UAV và tên lửa của Ukraine đã phá hủy 10% công suất lọc dầu của Nga.

Gần đây, bốn nhà máy lọc dầu lớn của Nga đã ngừng hoạt động sau các cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine chỉ trong tháng qua. Ngoài nhà máy lọc dầu, Ukraine đã mở rộng mục tiêu của mình sang các trung tâm vận chuyển dầu, nhà máy vũ khí và kho đạn dược.

Trong một cuộc phỏng vấn mới đây, ông Serhii Kuzan, Chủ tịch Trung tâm An ninh và Hợp tác Ukraine, cũng là cựu cố vấn của Bộ Quốc phòng Ukraine, đã nhấn mạnh tác động rộng hơn của các cuộc tấn công này. Ông lưu ý rằng “ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga là trụ cột quan trọng của nền kinh tế – dầu và các sản phẩm dầu mỏ chiếm phần lớn kim ngạch xuất khẩu của nước này”.

Theo ông Kuzan, việc phá vỡ năng lực lọc dầu của Nga sẽ đẩy giá nhiên liệu trong nước lên cao, gia tăng căng thẳng kinh tế. Mặc dù Moscow đã tìm ra cách để tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây, nhưng ông Kuzan cho rằng Nga chưa có biện pháp đối phó hiệu quả với năng lực UAV đang phát triển của Ukraine. Ông Kuzan cho biết các cuộc tấn công thành công của Kiev đã khiến việc duy trì chuỗi cung ứng, hoạt động và quản lý của Nga trở nên khó khăn hơn.

Phát biểu sau khi mở các cuộc đàm phán hòa bình với Mỹ vào tháng 2, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã lên án các cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine vào tổ hợp đường ống Caspi.

Chiến dịch UAV của Ukraine có khả năng sẽ tăng cường khi Mỹ dừng viện trợ cho Ukraine trong cuộc xung đột. Một chỉ huy đơn vị UAV của Ukraine tiết lộ rằng mục tiêu chính của đơn vị là phá vỡ các trung tâm hậu cần, phá hủy các kho đạn dược và giảm bớt áp lực ở tiền tuyến. Với UAV có khả năng đạt tới 2.000 km, Ukraine hiện có thể tấn công sâu vào bên trong lãnh thổ Nga và khả năng đang tiếp tục phát triển.

Trong bối cảnh nguồn cung tên lửa tầm xa hạn chế của phương Tây, chẳng hạn như ATACMS và Storm Shadow, Ukraine đã ưu tiên năng lực sản xuất trong nước. Do đó, nước này đặt mục tiêu đầy tham vọng là sản xuất 3.000 tên lửa tầm xa vào cuối năm 2025.

Phó Thủ tướng Ukraine Mykhailo Fedorov đã tăng gấp đôi cam kết này với tuyên bố rằng “năm 2025 sẽ là năm của tên lửa hành trình Ukraine”.

Rõ ràng, sản xuất tên lửa phức tạp hơn nhiều so với sản xuất UAV. Trong khi Ukraine đã mở rộng quy mô sản xuất UAV thành công, thì việc phát triển tên lửa đòi hỏi các dây chuyền sản xuất chuyên biệt, kỹ thuật chính xác và cơ sở sản xuất an toàn, tất cả điều này đều khó triển khai trong bối cảnh xung đột.

Những tiến bộ đáng kể

Bất chấp mọi thách thức, Ukraine đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc phát triển vũ khí của riêng mình. Một số hệ thống sản xuất trong nước hiện đang được triển khai. Ví dụ, Neptune, ban đầu là tên lửa chống hạm, đã được chuyển đổi thành tên lửa hành trình phóng từ mặt đất được cho là đã đánh chìm tàu ​​tuần dương tên lửa Moscow vào năm 2022.

Tên lửa đạn đạo siêu thanh Hrim-2 được cho là đã vượt qua thử nghiệm vào cuối năm 2024, trong khi Palianytsia, một loại tên lửa “lai” UAV, đã được đưa vào sản xuất hàng loạt vào tháng 12 năm ngoái.

Quân đội Ukraine gần đây cũng đã nhận được lô UAV “lai” tên lửa Peklo (nghĩa là “địa ngục”) đầu tiên, loại đạn dược tầm xa có tầm bắn 700 km và động cơ phản lực đạt tốc độ 700 km/h. Do Tập đoàn quốc phòng nhà nước Ukraine Ukroboronprom phát triển trong vòng chưa đầy một năm, các loại vũ khí này đã được đưa vào sử dụng và được cho là có thể cạnh tranh với tên lửa hành trình của Nga với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ.

Để mở rộng kho vũ khí của mình hơn nữa, Kiev đã công bố tên lửa hành trình hạng nhẹ Trembita vào tháng 2. Được thiết kế để tấn công xa, Trembita cung cấp một giải pháp thay thế giá rẻ cho các loại đạn dược của phương Tây với giá chỉ 4.000 USD một đơn vị.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov đã gọi việc sản xuất tên lửa trong nước là điều cần thiết cho nền độc lập chiến lược. “Ưu tiên của chúng tôi là phát triển UAV trong nước và vũ khí tầm xa, bao gồm cả tên lửa đạn đạo”, ông Rustem Umerov nói.

Trong khi viện trợ quân sự của Mỹ hiện đã bị cắt giảm, mức hỗ trợ của Liên minh châu Âu (EU) không chắc chắn và tư cách thành viên NATO nằm ngoài tầm với, con đường để Ukraine xây dựng một lực lượng mạnh mẽ hơn chính là mở rộng sản xuất tên lửa và UAV “cây nhà lá vườn”.

Bằng cách sản xuất kho vũ khí của riêng mình, Ukraine có thể đối phó với việc cắt giảm quân sự của Mỹ và các hạn chế bên ngoài đối với việc sử dụng vũ khí nhằm bảo đảm khả năng tấn công chủ động.