Từng sáp nhập thành tỉnh Vĩnh Phú, hai tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ được tái lập vào năm nào?

Theo thông tin từ UBND tỉnh Vĩnh Phúc, ngày 12/02/1950, tỉnh Vĩnh Phúc được thành lập trên cơ sở hợp nhất tỉnh Vĩnh Yên và tỉnh Phúc Yên. Diện tích tỉnh Vĩnh Phúc khi mới hợp nhất là 1.715km2, dân số 47 vạn người.

Ngày 26/01/1968, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ra Nghị quyết số 504/NQ-QH về hợp nhất tỉnh Vĩnh Phúc và tỉnh Phú Thọ thành tỉnh Vĩnh Phú. Tỉnh Vĩnh Phú có diện tích 5.103km2, gần 1,3 triệu dân, trong đó có 9 vạn đồng bào các dân tộc thiểu số; các đơn vị hành chính gồm: Thành phố Việt Trì, 3 thị xã (Phú Thọ, Vĩnh Yên, Phúc Yên), 18 huyện, 4 thị trấn và 422 xã.

Sau gần 29 năm hợp nhất, tháng 11/1996, Quốc hội khoá IX kỳ họp thứ 10 đã ra Nghị quyết tách tỉnh Vĩnh Phú thành 2 tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ. Tỉnh Vĩnh Phúc được tái lập và đi vào hoạt động từ ngày 01/01/1997. 

Khi tái lập, tỉnh Vĩnh Phúc có diện tích 1.370,73 km, dân số 1,1 triệu người; có 6 huyện, thị (thị xã Vĩnh Yên, huyện Lập Thạch, huyện Tam Đảo, huyện Vĩnh Tường, huyện Yên Lạc và huyện Mê Linh) với 148 xã, phường, thị trấn, trong đó có một huyện và 39 xã miền núi.

Trong khi đó, ngày 8/9/1891 được coi là ngày thành lập Phú Thọ bởi theo Điều I của Nghị định Toàn quyền Đông Dương ngày 8/9/1891, tỉnh Hưng Hóa mới được thành lập gồm các huyện Tam Nông, Thanh Thủy, Sơn Vi, Thanh Ba, Phú Ninh. Có thể coi, tỉnh Hưng Hóa là tiền thân của tỉnh Phú Thọ sau này.

Ngày 5/5/1903, cái tên Phú Thọ được xác lập khi Toàn quyền Đông Dương ký nghị định thành lập thị xã Phú Thọ trên cơ sở làng Phú Thọ thuộc tổng Yên Phú, huyện Sơn Vi. 

Sau nhiều lần thay đổi địa giới hành chính, đến nay, tỉnh Vĩnh Phúc có diện tích tự nhiên hơn 1,2 km2, dân số trên 1,2 triệu người. Vĩnh Phúc tiếp giáp với 4 tỉnh, thành phố: phía Bắc giáp tỉnh Tuyên Quang và Thái Nguyên; phía Tây giáp tỉnh Phú Thọ; phía Nam giáp Hà Nội; phía Đông giáp hai huyện Sóc Sơn, Đông Anh- Hà Nội. 

Tỉnh có 9 đơn vị hành chính, trong đó có 2 thành phố là Vĩnh Yên và Phúc Yên; có 7 huyện: Vĩnh Tường, Yên Lạc, Bình Xuyên, Lập Thạch, Tam Dương, Tam Đảo, Sông Lô; với 136 xã, phường, thị trấn.

Từ khi tái lập tỉnh, kinh tế của tỉnh Vĩnh Phúc đã có sự thay đổi mạnh mẽ với nhiều thành tựu quan trọng. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh qua các giai đoạn luôn đạt ở mức cao; đặc biệt có năm tăng trưởng kinh tế đạt trên 20%. 

Bình quân giai đoạn 1997-2021, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) đạt 13,42%/năm; năm 2024 ước đạt 7,52%, cao hơn tốc độ tăng bình quân chung của cả nước. Quy mô GRDP theo giá hiện hành của tỉnh ước đạt 173,14 nghìn tỷ đồng, tăng 15,66 nghìn tỷ đồng, tương đương tăng 10% so với năm 2023, đưa giá trị GRDP bình quân đầu người ước đạt 141,3 triệu đồng/người/năm (năm 1997 quy mô nền kinh tế mới chỉ đạt 1,95 nghìn tỷ đồng; giá trị GRDP bình quân đầu người đạt 2,18 triệu đồng theo giá hiện hành). Đời sống vật chất, văn hóa tinh thần của nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao.

Cơ cấu kinh tế của tỉnh Vĩnh Phúc có sự tăng nhanh tỷ trọng khu vực có vốn đầu tư nước ngoài do chủ trương tập trung thu hút phát triển công nghiệp và đầu tư nước ngoài. Đồng thời, với chủ trương chuyển đổi, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước được triển khai mạnh mẽ nên tỷ trọng khu vực nhà nước giảm; khu vực ngoài nhà nước được quan tâm và hoạt động ngày càng hiệu quả. 

Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực, năm 2024 ngành công nghiệp – xây dựng chiếm 62,37%; ngành dịch vụ chiếm 30,88%; ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản chiếm 6,75% (năm 1997 cơ cấu kinh tế lần lượt là: 18,4%, 36,47%, 45,13%).

Từ một tỉnh phụ thuộc vào ngân sách Trung ương, đến nay Vĩnh Phúc là một trong số những tỉnh, thành có đóng góp cho ngân sách Trung ương. Năm 1997, kết quả thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh là 114 tỷ đồng; đến năm 2002 vượt mốc 1.000 tỷ đồng; từ năm 2004 Vĩnh Phúc đã tự cân đối được chi ngân sách và đóng góp, điều tiết cho ngân sách Trung ương; năm 2024 ước đạt 30,468 nghìn tỷ đồng. Vĩnh Phúc được Trung ương đánh giá là một trong những tỉnh có đóng góp lớn cho ngân sách Trung ương trong nhiều năm qua.

Trong khi đó, theo thông tin từ UBND tỉnh Phú Thọ, năm 2024, Phú Thọ đạt mức tăng trưởng 9,53%, cao nhất trong 15 năm qua, nằm trong nhóm 10/63 địa phương có tốc độ tăng cao của cả nước, đứng thứ 3/14 tỉnh vùng trung du và miền núi phía Bắc. Quy mô kinh tế của tỉnh đạt trên 109,2 nghìn tỉ đồng, tăng trên 11.000 tỉ đồng so với năm 2023, đứng thứ 35 cả nước, đứng thứ 3 vùng vùng trung du và miền núi phía Bắc.

Hầu hết các chỉ tiêu quan trọng của tỉnh Phú Thọ đều đạt khá, trong đó nổi bật là: Sản xuất công nghiệp tăng cao 16,4%; chỉ số sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo 11 tháng tăng 42,1%, nằm trong nhóm cao nhất cả nước. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 30,25 tỉ USD, trong đó xuất khẩu đạt 15,4 tỉ USD, tiếp tục nằm trong nhóm 10 địa phương có đóng góp cao trong xuất nhập khẩu của cả nước.