Nhiều năm qua, công tác tư vấn, định hướng nghề nghiệp cho học sinh (HS) phổ thông được ngành giáo dục tỉnh nhà và các đơn vị chức năng quan tâm chú trọng. Theo đó, các đơn vị trường đã tích cực định hướng và dạy học theo phương châm gắn lý thuyết với thực tiễn giúp HS dễ dàng tiếp cận, tìm hiểu, lựa chọn ngành học, nghề học phù hợp với năng lực bản thân.
Học sinh tham gia Ngày hội tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp năm 2023 tại Trường Đại học Hồng Đức.
Cũng như các năm trước, năm nay hoạt động tư vấn hướng nghiệp không chỉ được ngành giáo dục, các trường học quan tâm đẩy mạnh dưới nhiều hình thức như dạy theo phân phối chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT); qua hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt dưới cờ mà còn nhận được sự quan tâm vào cuộc của các đơn vị, tổ chức đoàn thể các cấp. Từ đầu năm 2023 đến nay, nhiều địa phương, trường học trong tỉnh từ cấp THPT đến đại học đã diễn ra không ít hoạt động tư vấn hướng nghiệp cho HS với mong muốn giúp các em sớm xác định ngành nghề, trường đại học mà mình sẽ dự thi phù hợp với năng lực của bản thân, điều kiện gia đình, nhu cầu của xã hội.
Đơn cử như trong tháng 3-2023, tại TP Thanh Hóa và huyện Như Xuân, Trung tâm Hướng nghiệp, dạy nghề và Giới thiệu việc làm thanh niên tỉnh Thanh Hóa phối hợp với các đơn vị liên quan, tổ chức chương trình tư vấn, hướng nghiệp và giới thiệu việc làm, thu hút hàng nghìn HS tham gia. Tại chương trình, đông đảo HS các trường THPT như Đào Duy Anh, Tô Hiến Thành, Lý Thường Kiệt và Trường Trung cấp Công nghệ và Y dược miền Trung, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên thuộc TP Thanh Hóa và HS các trường học trên địa bàn huyện Như Xuân đã được các chuyên gia tư vấn truyền đạt nội dung hướng nghiệp, tư vấn chọn trường, chọn nghề, tìm hiểu các ngành nghề trong xã hội và xu hướng phát triển các ngành nghề trong tương lai; thông tin thị trường lao động, các chính sách của Đảng và Nhà nước về nghề nghiệp, việc làm, các hoạt động đồng hành với thanh niên trong nghề nghiệp, việc làm. Các đơn vị, doanh nghiệp cũng đã thông tin một số chủ trương, chính sách, chế độ đãi ngộ, nhu cầu việc làm tới các em đoàn viên, thanh niên về một số thị trường lao động có tiềm năng tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan…
Trước đó, tháng 2-2023, tại Trường Đại học Hồng Đức đã diễn ra Ngày hội tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp năm 2023 do Báo Tuổi Trẻ, Vụ Giáo dục đại học thuộc Bộ GD&ĐT, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp thuộc Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Sở GD&ĐT Thanh Hóa và Trường Đại học Hồng Đức phối hợp tổ chức, với sự đồng hành của Tập đoàn Vingroup. Ngày hội diễn ra với rất nhiều hoạt động, nội dung thiết thực, ý nghĩa. Ban tư vấn đã cung cấp, trao đổi những thông tin mới nhất, chính xác nhất về kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học năm 2023 cũng như các chính sách liên quan tới đào tạo nghề, tuyển sinh vào trường nghề… Ngoài ra, tại 54 gian tư vấn của hơn 30 trường đại học và 4 trường cao đẳng, trung cấp và các đơn vị giáo dục lớn trong nước, đội ngũ tư vấn đến đã giúp HS các trường THPT trong tỉnh có cái nhìn tổng quan về sự đa dạng của bậc học, ngành học, môi trường đào tạo… của từng trường. Cùng với đó, HS còn được tìm hiểu thông tin du học, chương trình đào tạo liên kết quốc tế ở các trường trong nước và nước ngoài tại các gian tư vấn này…
Với HS cuối cấp, nhất là cấp THPT thì đây là thời điểm quan trọng để đưa ra quyết định mang tính bước ngoặt cuộc đời. Nếu làm tốt công tác hướng nghiệp cho HS, không chỉ giúp các trường thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, mà còn góp phần quan trọng trong việc phân luồng HS và phát triển nguồn nhân lực, phục vụ sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương. Ngược lại, nếu không làm tốt hoặc nhận thức của mỗi HS, phụ huynh HS chưa cao sẽ tác động đến nhiều góc độ khác nhau. Bởi thực tế, đã có những HS bỏ học giữa chừng khi lựa chọn một trường đại học, cao đẳng theo trào lưu thay vì nguyện vọng, năng lực của bản thân. Cũng không ít trường hợp khác học theo kiểu đối phó, không có sự hứng thú, chuyên tâm sau khi lực chọn ngành học theo cảm hứng dẫn đến chất lượng học tập không đảm bảo, sau khi đi làm không tìm được đam mê và đạt hiệu quả công việc. Đặc biệt, không ít trường hợp khi đã có bằng tốt nghiệp đại học, cao đẳng, nhưng sau đó lại làm công việc trái với ngành nghề được đào tạo, thậm chí quay lại học nghề để tăng cơ hội tìm kiếm việc làm thì xem như bỏ phí toàn bộ kinh phí, thời gian, sức lực học tập…
Thực tế trên cho thấy, việc nâng cao hiệu quả công tác hướng nghiệp là một tất yếu. Và, để nâng cao hiệu quả công tác này, mỗi đơn vị trường THPT cần xác định rõ vai trò, trách nhiệm và thực hiện thường xuyên, liên tục đồng bộ các giải pháp giúp HS và phụ huynh có nhận thức đúng đắn trong việc học văn hóa, học nghề phù hợp tránh những lãng phí về kinh tế cho gia đình và xã hội. Đồng thời tăng cường liên kết với các trường đại học, cao đẳng, trung tâm nghề, trường trung cấp và các cơ sở doanh nghiệp để tư vấn, giúp HS hiểu về nghề nghiệp phù hợp với năng lực bản thân, yêu cầu thực tiễn. Mỗi cơ sở đào tạo nghề cần thực hiện tốt phương châm đào tạo theo nhu cầu xã hội, theo địa chỉ sử dụng. Đặc biệt, cùng với nhà trường, các bậc phụ huynh cũng cần chủ động tìm kiếm thông tin để phân tích, định hướng cho con em mình lựa chọn ngành nghề thích hợp, đúng với năng lực, sở trường. Việc làm này có thể được thực hiện từ đầu THCS, tức từ lớp 6, không nhất thiết phải đợi đến lớp 9, hay THPT. Bởi, một quá trình hướng nghiệp lâu dài xuyên suốt những năm học, cấp học sẽ định hướng chắc chắn cho HS về ngành nghề sẽ chọn để lập thân, lập nghiệp.
Bài và ảnh: Lê Phong
