Truyền thông về cảnh báo SPS phải phản ánh đủ thông tin, tránh bị lợi dụng

Cơ bản nông sản, thực phẩm của Việt Nam tuân thủ rất tốt các quy định SPS

Thưa ông, Việt Nam hiện nay là quốc gia xuất khẩu nông sản lớn, việc đảm bảo quy trình an toàn thực phẩm luôn được chúng ta quan tâm. Tuy nhiên, trong quá trình xuất khẩu hàng hóa, có thể không tránh khỏi có một số lô hàng bị thị trường nước ngoài cảnh báo về ATTP. Là một cơ quan được giao nhiệm vụ về việc thông tin SPS, cảnh báo ATTP tại các thị trường nhập khẩu, quy trình này hiện được Văn phòng SPS Việt Nam thực hiện như thế nào?

-Là đơn vị được Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng giao là đầu mối quốc gia thực hiện thông báo và điểm hỏi đáp về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam; đầu mối thực hiện các nghĩa vụ minh bạch hoá theo yêu cầu của Hiệp định về việc áp dụng các biện pháp vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật (Hiệp định SPS) của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia như: CPTPP, RCEP, EVFTA, UKVFTA…; yêu cầu các nước thành viên WTO cung cấp thông tin về các biện pháp, thủ tục đánh giá rủi ro, về thanh tra, kiểm tra, thủ tục chấp thuận và các vấn đề có liên quan khác vềcác biện pháp vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch độngthực vật (SPS).

Thực hiện nhiệm vụ được giao, khi nhận được thông báo dự thảo biện pháp SPS của Thành viên WTO, Văn phòng SPS Việt Nam sẽ dịch tóm tắt, chuyển đến các cơ quan thẩm quyền trong mạng lưới hỗ trợ kỹ thuật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Cục Bảo vệ thực vật, Cục Thú y, Cục Chăn nuôi, Cục Thủy sản, Cục Chất lượng, Chế biến và phát triển thị trường; Bộ Y tế: Cục An toàn Thực phẩm; Bộ Công Thương: Cục Xuất nhập khẩu; Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia: Văn phòng TBT Việt Nam), Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh/thành phố, các hiệp hội, ngành hàng để lấy ý kiến góp ý. 

Sau đó tổng hợp gửi Ban Thư ký Ủy ban SPS của Tổ chức thương mại thế giới. Đối với những thông báo dự thảo biện pháp SPS có thể ảnh hưởng đến nông sản, thực phẩm xuất khẩu của Việt Nam, sẽ tiến hành phân tích sâu hơn và khuyến nghị đến các cơ quan chuyên môn, người sản xuất (hợp tác xã, doanh nghiệp….) để chủ động đáp ứng các thay đổi của thị trường.

Đối với cảnh báo nông sản thực phẩm của Việt Nam vi phạm quy định SPS của thị trường nhập khẩu, Văn phòng SPS Việt Nam tiến hành xử lý, làm rõ thông tin cơ bản của cảnh báo, gồm:

– Ngày thông báo

– Quốc gia cảnh báo

– Loại sản phẩm

– Nội dung cảnh báo

– Mối nguy

– Mức độ vi phạm (không nghiêm trọng, nguy cơ rủi ro, nguy cơ nghiêm trọng, nghiêm trọng)

– Biện pháp xử lý (thông báo cho nhà sản xuất, tạm giữ tại cửa khẩu, thu hồi sản phẩm hoặc tiêu hủy sản phẩm…)

– Doanh nghiệp xuất khẩu, doanh nghiệp nhập khẩu, mã lô hàng, trọng lượng…

Các thông tin trên được chuyển đến các cơ quan thẩm quyền để xử lý truy xuất nguồn gốc theo quy định.

Định kỳ, 6 tháng 1 lần, tổng hợp kết quả xử lý cảnh báo từ các cơ quan thẩm quyền để báo cáo Lãnh đạo Bộ và kiến nghị giải pháp.

Không chỉ làm nhiệm vụ thông báo dự thảo các biện pháp SPS của Thành viên WTO, thông tin cảnh báo chất lượng ATTP, thực tế trong thời gian qua, SPS đã thực hiện các cuộc thông tin, phổ biến về các quy định của các thị trường nhập khẩu tới người dân, doanh nghiệp. Ông có thể cho biết cụ thể như thế nào?

-Việc minh bạch các thông tin về an toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh động thực vật (SPS) của Thành viên WTO là cam kết theo Hiệp định SPS và các cam kết trong các FTA mà Việt Nam tham gia. Hàng năm, Văn phòng SPS Việt Nam phối hợp với các đơn vị hỗ trợ kỹ thuật, các viện nghiên cứu, các hiệp hội, ngành hàng, các cơ quan truyền thông tổ chức nhiều hội nghị, tọa đàm tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các vùng nguyên liệu trọng điểm để cập nhật thông tin về các biện pháp SPS của các thị trường trọng điểm, hướng dẫn các HTX, doanh nghiệp giải pháp tuân thủ quy định SPS của thị trường.

Văn phòng SPS Việt Nam còn đồng hành cùng các cơ quan chuyên môn của Bộ, Diễn đàn 970, các đơn vị của Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ban chỉ đạo Liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Công Thương, Hiệp hội ngành hàng trong việc cập nhật, phổ biến về các quy định SPS cho các bên liên quan.

Tại các hội nghị, các bên cùng trao đổi, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho người sản xuất, doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định của thị trường, đồng thời tham mưu Bộ có giải pháp kịp thời.

Kết quả cho thấy, cơ bản nông sản, thực phẩm của Việt Nam đã tuân thủ rất tốt các quy định SPS của thị trường nhập khẩu; đã có nhiều thay đổi về nhận thức của cộng đồng, doanh nghiệp và các bên liên quan về việc tuân thủ quy định SPS của thị trường nhập khẩu và việc nâng cao chất lượng nông sản, thực phẩm của Việt Nam trên trường quốc tế.

Tránh đưa không đầy đủ thông tin dẫn đến dễ bị lợi dụng cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại

Vừa qua, có một số ý kiến cho rằng, việc thông tin, cảnh báo phải cụ thể, tránh chung chung và cần phân loại mức độ cảnh báo đối với các vi phạm (nếu có) của hàng hóa nông sản Việt Nam xuất khẩu, tránh bị đối thủ lợi dụng để cạnh tranh không lành mạnh với nhau. Ông có thể giải thích về ý kiến này ra sao?

-Như tôi đã phân tích ở trên, các thông tin cảnh báo do Văn phòng SPS Việt Nam chuyển tới các cơ quan thẩm quyền (Cục Bảo vệ thực vật, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Cục Xuất nhập khẩu) rất cụ thể theo thông báo của nước nhập khẩu, kể cả các khuyến nghị của nước nhập khẩu.

Trong chương trình của hội nghị, chúng tôi đã cung cấp vừa đủ thông tin về cảnh báo, đảm bảo minh bạch, khách quan với những thông tin cơ bản: số lượng cảnh báo theo từng ngành hàng, có phân tích theo các mối nguy, phân tích theo mức độ vi phạm…. Với mục đích kịp thời cung cấp thông tin và định hướng giải pháp cho tất cả các bên liên quan để điều chỉnh phù hợp, đặc biệt là tránh rủi ro cho doanh nghiệp khi xuất khẩu lượng hàng có giá trị lớn mà chưa nắm được quy định của thị trường dẫn đến bị thu hồi hoặc tiêu hủy sản phẩm.

Chúng ta cũng cần lưu ý việc truyền thông về cảnh báo phải phản ánh đủ thông tin tại hội nghị ngày 24/02/2025 từ việc cập nhật các quy định SPS, thực trạng cảnh báo, nguyên nhân và giải pháp. Tránh đưa không đầy đủ thông tin dẫn đến dễ bị lợi dụng cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại, ảnh hưởng đến doanh nghiệp và uy tín của nông sản, thực phẩm Việt Nam.

Với các quy định hiện nay, trong thời gian tới SPS sẽ tiến hành phân loại mức độ rủi ro để tiến hành cảnh báo vi phạm (nếu có) đối với từng loại hàng hóa nông sản không thưa ông? Và để minh bạch các cảnh báo, chúng ta cần phải làm gì?

-An toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh động thực vật (SPS) là vấn đề đặc biệt quan trọng trong sản xuất, thương mại nông sản, thực phẩm, đây là vấn đề bảo vệ sức khỏe cho người tiêu dùng và bảo vệ sức khỏe động, thực vật. Tùy từng mức độ vi phạm, mỗi Thành viên WTO đều phân loại các mức độ vi phạm khác nhau. 

Ví dụ quy định của EU có 4 mức độ vi phạm: không nghiêm trọng, nguy cơ rủi ro, nguy cơ nghiêm trọng, nghiêm trọng. Khi nhận cảnh báo của EU, Văn phòng SPS Việt Nam đã phân loại mức độ vi phạm kèm theo cảnh báo đối với từng sản phẩm cụ thể để gửi cơ quan thẩm quyền.

Trong thời gian tới, cần thiết phải xây dựng hệ thống cảnh báo nhanh về An toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh động thực vật (SPS), có thể tham khảo hệ thống cảnh báo của EU. Khi đó thông tin các cảnh báo sẽ đảm bảo công khai, có kiểm soát cảnh báo theo mức độ vi phạm, doanh nghiệp chủ động cập nhật thông tin, tránh rủi ro khi xuất khẩu, đồng thời đảm bảo an ninh thương mại, góp phần xây dựng uy tín của nông sản, thực phẩm Việt.

Xin cảm ơn ông!