Trung Quốc đáp trả thuế quan Mỹ, căng thẳng thương mại leo thang

Trung Quốc đã nhanh chóng trả đũa mức thuế quan mới của Mỹ bằng cách công bố mức thuế nhập khẩu bổ sung từ 10% đến 15% đối với một loạt sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm của Mỹ.

Động thái này làm gia tăng căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, đẩy mối quan hệ giữa hai nước đến gần hơn với một cuộc chiến thương mại toàn diện.

Bắc Kinh cũng áp đặt lệnh hạn chế xuất khẩu và đầu tư đối với 25 công ty Mỹ với lý do an ninh quốc gia. Tuy nhiên, Trung Quốc không áp đặt các biện pháp trừng phạt mạnh tay như khi đáp trả chính quyền ông Trump vào đầu tháng 2.

Mức thuế trả đũa này được đưa ra sau khi Mỹ chính thức áp dụng mức thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc từ 05:01 GMT ngày 4/3. Quyết định của Washington nhằm đáp trả điều “sự thiếu hành động của Trung Quốc” trong vấn đề kiểm soát các thành phần sản xuất fentanyl – loại ma túy tổng hợp nguy hiểm đang tràn vào Mỹ.

Bắc Kinh phản bác cáo buộc này, khẳng định Mỹ đang sử dụng fentanyl như một công cụ tống tiền và nhấn mạnh rằng Trung Quốc có những chính sách chống ma túy nghiêm ngặt hàng đầu thế giới.

Các nhà phân tích nhận định Trung Quốc vẫn muốn tìm kiếm một thỏa thuận để hạ nhiệt căng thẳng, nhưng nguy cơ leo thang thành một cuộc chiến thương mại toàn diện là rất lớn.

Mỹ đã liên tục gia tăng áp lực thương mại với Trung Quốc, đặc biệt là trong năm ngoái khi chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden tăng gấp đôi thuế đối với chất bán dẫn Trung Quốc lên 50% và tăng gấp 4 lần thuế đối với xe điện Trung Quốc lên hơn 100%.

Mức thuế mới 20% của Mỹ sẽ áp dụng cho nhiều sản phẩm điện tử tiêu dùng nhập khẩu từ Trung Quốc như điện thoại thông minh, máy tính xách tay, máy chơi game, đồng hồ thông minh, loa và thiết bị Bluetooth.

Ngay sau khi mức thuế này có hiệu lực, Trung Quốc trước đó đã tuyên bố sẽ áp thuế bổ sung 15% đối với các mặt hàng như thịt gà, lúa mì, ngô và bông của Mỹ, đồng thời áp thuế 10% đối với đậu nành, lúa miến, thịt lợn, thịt bò, sản phẩm thủy sản, trái cây, rau và sữa nhập khẩu từ Mỹ, bắt đầu từ ngày 10/3.

Bộ Thương mại Trung Quốc cáo buộc Mỹ vi phạm nghiêm trọng các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và phá hoại nền tảng hợp tác kinh tế giữa hai nước. Bắc Kinh tuyên bố sẽ “kiên quyết bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình” trong bối cảnh căng thẳng thương mại tiếp tục leo thang.

Bên cạnh Trung Quốc, hai đối tác thương mại lớn khác của Mỹ là Canada và Mexico cũng sẽ chịu mức thuế 25% đối với phần lớn hàng xuất khẩu, ngoại trừ năng lượng, vốn chỉ bị đánh thuế 10%. Đây là động thái tiếp theo trong chính sách bảo hộ thương mại của ông Trump nhằm giảm thâm hụt thương mại và bảo vệ ngành công nghiệp trong nước.

Các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng căng thẳng thương mại kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cả hai nền kinh tế. Việc Trung Quốc cắt giảm nhập khẩu nông sản Mỹ có thể gây tổn thất lớn cho nông dân Mỹ, trong khi các biện pháp trả đũa của Washington có thể làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu, tác động đến lạm phát và sức mua của người tiêu dùng.

Một số công ty Trung Quốc đã chuyển hướng xuất khẩu sang các nước khác như Việt Nam và Mexico để né tránh thuế quan Mỹ, trong khi ASEAN đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc từ năm 2023.

Tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc năm 2024 tăng 5,9%, đạt 3,58 nghìn tỷ USD, trong đó xuất khẩu sang Mỹ chiếm dưới 15%. Đây là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang giảm dần sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ, một xu hướng đã bắt đầu từ năm 2018 khi ông Trump bắt đầu cuộc chiến thương mại.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng hai nước có thể sẽ ngồi lại đàm phán vào tháng 6 tới, khi ông Trump có thể gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Việc leo thang thuế quan liên tiếp có thể tạo áp lực buộc hai bên phải tìm kiếm một thỏa thuận nhằm tránh thiệt hại lớn hơn cho cả hai nền kinh tế.

Hoài Phương (theo Thời báo Hoàn cầu, SCMP, Newsweek)