Trở về ‘cội nguồn’ qua các tác phẩm nghệ thuật của Tô Bích Hải

Năm 2003, khi trở về Việt Nam, thông qua Tổ chức Assorv (Pháp), nghệ sĩ Tô Bích Hải bắt đầu hành trình tìm lại cội nguồn. Kể từ đó, mỗi năm ở Pháp, bà đều tổ chức các nhóm tình nguyện viên, cùng nhau sáng tạo nên các lễ hội và biểu diễn văn hóa nghệ thuật để gây quỹ nuôi dưỡng 3 trung tâm trẻ mồ côi: Trung tâm Hoa Mai Đà Nẵng và Trung tâm Vị Thanh, Cần Thơ. Đồng thời, cấp học bổng cho các sinh viên nghèo học giỏi, đặc biệt là xây dựng 2 trường mẫu giáo tại tỉnh Cao Bằng là Trường mẫu giáo xã Khâu Thành (H.Trùng Khánh) và Trường mẫu giáo xã Vân An (H.Hà Quảng).

Trong hành trình sáng tác nghệ thuật, Tô Bích Hải dành nhiều tâm tư cho khái niệm “cội nguồn”. Bà muốn tìm kiếm những ký ức, những cảm giác về quê hương qua những sự vật hiện diện trong đời sống thiên nhiên và sinh hoạt hàng ngày.

“Triển lãm Nguồn cội có thể nói là chuyến du hành đi theo các bước chuyển lớn trong sự nghiệp của tôi với nhiều chất liệu khác nhau như sơn dầu, than chì, điêu khắc gỗ. Những gì tôi muốn nói nhiều về “cội nguồn” đã thể hiện vào tác phẩm của mình, và mong thông qua triển lãm khán giả sẽ hiểu tôi nhiều hơn”, họa sĩ Tô Bích Hải bày tỏ.

Loạt tranh sơn dầu Nguồn cội tập trung vào hiệu ứng thị giác khi những rễ cây được vẽ ở khổ lớn, bó rễ bện chặt vào thân cây rắn chắc như những sợi dây thừng. Những rễ cây chạy theo toàn bộ phần thân của cây, như các sợi nơ ron thần kinh liên kết từng mảng ký ức của người nghệ sĩ.

Tại triển lãm, hai loạt tác phẩm Lắng nghe đá thì thầm và Lắng nghe cây than thở như một lời mời gọi khán giả soi chiếu về những gì sơ khởi thuộc về thiên nhiên.

Một điểm nhấn đặc biệt tại Nguồn cội là loạt sơn mài tĩnh vật, thể hiện một góc nhìn mới của người nghệ sĩ khi bà đặt vấn đề về cội nguồn của thiên nhiên qua lát cắt của các loại quả. Loạt tranh chân dung về trẻ em đưa khán giả vào những nhánh nhỏ trong cuộc sống của người nghệ sĩ khi xa xứ. Cuối cùng, cụm điêu khắc sắp đặt Totem đưa người xem về với những gì đơn sơ nhất của các phong tục thờ cúng truyền thống.

Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Tuyết nhận định, Tô Bích Hải là người nghệ sĩ của những linh hồn truyền thống và hiện đại. Nghệ thuật của bà thấm đượm lịch sử và tâm linh, như một cây cầu nối giữa các nền văn hóa và thời đại. Nó thể hiện một mong muốn truyền tải, nơi mỗi tác phẩm trở thành một cuộc đối thoại giữa cội nguồn và hành trình của người nghệ sĩ.