VHO – Nhân ngày Quốc tế Bảo tàng và ngày Khoa học, Công nghệ Việt Nam (18.5.2025), 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19.5.1890 – 19.5.2025), Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Văn minh Châu Á, Công ty TNHH C.M.Y.K Việt Nam tổ chức trưng bày chuyên đề “Vũ khúc Thiền môn – Nghệ thuật Phật giáo thời Lý: Di sản và Công nghệ”. Triển lãm khai mạc sáng 16.5 tại Hà Nội.
Phát biểu khai mạc trưng bày, TS. Nguyễn Văn Đoàn, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia cho biết, trong lịch sử phát triển gần 2000 năm kể từ khi du nhập, Phật giáo Việt Nam đã ảnh hưởng lâu dài và sâu sắc đến mọi mặt của đời sống xã hội.
Vào thời đại nhà Lý (1009 – 1225), quốc gia Đại Việt là một quốc gia phát triển và thịnh trị trong khu vực, Phật giáo đã trở thành hệ tư tưởng chính thống, chỉ phối mạnh mẽ tới lịch sử, văn hóa và nghệ thuật.
Trên hành trình ấy, Phật giáo Việt Nam đã để lại nhiều di sản văn hóa đặc sắc bao gồm hệ thống không gian, kiến trúc chùa tháp, các tác phẩm điêu khắc, tượng thờ, đồ gốm, văn học, âm nhạc và nhiều nghi lễ Phật giáo, đóng góp xứng đáng vào kho tàng nghệ thuật phong phú và độc đáo của dân tộc.
“Với những hiện vật tiêu biểu, được chọn lọc từ khối di sản Phật giáo thời Lý đang lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, chứa đựng những giá trị đặc sắc nhất của nghệ thuật Phật giáo thời Lý, với những diễn giải và trình chiếu bằng các kỹ thuật 3D mapping, hologram, digital revival…
Thông qua việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số, trưng bày nhằm góp phần phục dựng, tái tạo và hồi sinh các di sản văn hoá vô cùng quý giá, mong muốn mang tới cho khách tham quan những trải nghiệm mới, sâu sắc và hấp dẫn hơn”, TS. Nguyễn Văn Đoàn chia sẻ.
Nghệ thuật Phật giáo thời Lý (thế kỷ 11 – 13) là đỉnh cao của mỹ thuật Đại Việt, sự kết hợp độc đáo giữa tinh thần Thiền tông và văn hóa bản địa, nghệ thuật cung đình và dân gian tạo nên phong cách độc đáo.
Thời Lý (1009 – 1225), Phật giáo phát triển cực thịnh, được triều đình coi trọng phát triển. Nghệ thuật kiến trúc chùa tháp tiêu biểu với những ngôi “quốc tự” được xây dựng như chùa Một Cột, tháp Báo Thiên, chùa Dạm, chùa Phật Tích, chùa Long Đọi…
Kiến trúc chùa tháp thời Lý không chỉ là công trình tôn giáo mà còn là công trình nghệ thuật thể hiện triết lý Phật giáo và những kỹ thuật đỉnh cao, mang đậm bản sắc Việt đồng thời biểu hiện sự tiếp thu những yếu tố văn hóa ngoại sinh.
Nghệ thuật điêu khắc Phật giáo thời Lý đạt đến đỉnh cao với sự kết hợp hài hoà giữa Phật giáo Thiền tông, nghệ thuật cung đình và văn hoá dân gian tạo nên phong cách thanh thoát mà uy nghi, linh thiêng mà gần gũi.
Các tác phẩm điêu khắc thời Lý với kỹ thuật chế tác tượng tròn, phù điêu, chạm nổi, chạm lộng được tạo hình mềm mại, uyển chuyển, cân đối, hài hoà, cách điệu cao nhưng vẫn giữ nét tự nhiên.
Đồ gốm trong nghệ thuật Phật giáo thời Lý với các dòng gốm men trắng ngà, men nâu, hoa nâu, men ngọc. Kỹ thuật trang trí chủ yếu là khắc chìm, tráng men độc sắc, khuôn in, dán nổi… với các hoa văn đặc trưng liên quan đến Phật giáo: hoa sen, cúc dây, chim phượng, rồng, vũ công…
Đặc biệt, nghệ thuật âm nhạc, vũ đạo Phật giáo thời Lý là sự kết hợp độc đáo giữa nghi lễ tôn giáo, truyền thống dân gian và nghệ thuật cung đình, tạo nên một di sản âm nhạc, vũ đạo đặc sắc mang đậm bản sắc dân tộc.
Thời Lý, Phật giáo là quốc đạo, âm nhạc, vũ đạo trở thành phương tiện truyền bá giáo lý, thực hành các nghi lễ; các nhạc khí và âm điệu ảnh hưởng từ các nền văn hoá lớn như Ấn Độ, Trung Hoa nhưng được Việt hoá sâu sắc. Các nghi lễ Phật giáo được tổ chức long trọng với âm nhạc trang nghiêm dưới sự bảo trợ của triều đình.
14 hiện vật tiêu biểu được chọn lọc từ khối di sản Phật giáo thời Lý đang lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, chứa đựng những giá trị đặc sắc nhất của nghệ thuật Phật giáo thời Lý, với những diễn giải và trình chiếu bằng các kỹ thuật 3D mapping, hologram, digital revival, gauze projection…
Thông qua việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số, trưng bày nhằm góp phần phục dựng, tái tạo và hồi sinh các di sản văn hoá vô cùng quý giá, mong muốn mang tới cho khách tham quan những trải nghiệm mới, sâu sắc và hấp dẫn hơn.
Qua đó, giúp công chúng hiểu sâu sắc, trân quý hơn những giá trị văn hóa truyền thống, góp phần nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa dân tộc.
Trưng bày đến tháng 7.2025.
Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/trinh-chieu-kho-bau-di-san-kien-truc-am-nhac-vu-dao-thoi-ly-bang-cong-nghe-135119.html
