Triển vọng nâng hạng thị trường chứng khoán: Bài 2: Cách nào “trụ hạng” thành công?

25/03/2025 06:59

TS Trần Văn Bình.

(PLVN) – Nâng hạng được thị trường chứng khoán đã khó, nhưng giữ được việc nâng hạng cũng khó không kém bởi những hệ lụy có thể kéo theo khi rớt hạng thị trường. Báo PLVN đã có cuộc phỏng vấn TS Trần Văn Bình – chuyên gia tài chính để làm rõ hơn về vấn đề này.

Triển vọng Việt Nam nâng hạng thành công thị trường chứng khoán (TTCK) trong năm nay là khá khả quan. Vậy theo ông, Việt Nam cần làm gì khi nâng hạng thành công?

– Có thể nói, hiện giờ thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam có khá nhiều cổ phiếu, rơi vào khoảng trên 1.500 công ty, mã cổ phiếu nhưng vốn hóa lại rất ít bởi công ty niêm yết trên sàn có số vốn nhỏ, chỉ ở khoảng 200 – 300 tỷ đồng. Nếu nâng hạng thành công TTCK thì cần phải sàng lọc những công ty, mã cổ phiếu này. Ví dụ, ở các TTCK nước ngoài, mỗi thị trường có khoảng cỡ 500 – 700 doanh nghiệp niêm yết thôi nhưng mà vốn hóa của doanh nghiệp rất lớn, hàng 2 – 3 tỷ USD. Ở thị trường Việt Nam, số lượng công ty có vốn hóa cỡ 1 tỷ USD trở lên chiếm rất ít, chỉ khoảng vài chục doanh nghiệp (thường gọi là VN 30). Do đó, ngay sau khi nâng hạng thị trường thành công thì tôi cho rằng, cần đưa ra những quy chuẩn, tiêu chuẩn để sàng lọc bớt một số công ty nhỏ lẻ nhằm minh bạch hóa thị trường, từ đó giúp nhà đầu tư (NĐT) có môi trường tốt hơn để đầu tư.

Ví dụ, đặt ra quy định, những công ty có vốn hóa ít nhất phải cỡ trên 1.000 tỷ đồng thì mới cho lên sàn. Bởi những công ty có số vốn ở mức này thường phải quản trị doanh nghiệp tốt, phải có hệ thống chuẩn mực kế toán theo quốc tế. Đây là điều cần phải thực hiện. Quan điểm là không cần quá nhiều công ty, cổ phiếu mà cần chất lượng công ty. Một số quốc gia đều đưa ra quy định cao để sàng lọc công ty lên sàn, ví dụ, Ả Rập Xê Út chỉ có 500 cổ phiếu thôi nhưng vốn hóa 500 công ty này lên đến hàng nghìn tỉ đô la.

Thực tế, phải nói rõ ràng, khi nâng hạng được TTCK thì sẽ nâng cao được chất lượng doanh nghiệp. Điều này buộc các doanh nghiệp phải theo các thông lệ quốc tế về chuẩn mực kế toán, kiểm toán quốc tế và tăng cường công bố thông tin minh bạch, không có chuyện giấu giếm thông tin. Đó là nguyên tắc. Mà nếu đòi hỏi như vậy thì các công ty nhỏ sẽ khó có đủ nguồn lực đáp ứng các yêu cầu này. Chưa kể, khi chuẩn hóa được các công ty trên thị trường thì NĐT sẽ lựa chọn được các mã cổ phiếu tốt, đẩy khối lượng giao dịch tăng, thanh khoản nhiều hơn, từ đó thu hút dòng tiền vào Việt Nam nhiều hơn. Mà khi thanh khoản nhiều hơn tức là độ rủi ro giảm đi, sẽ giảm thiểu rủi ro trong giao dịch của các NĐT và nâng cao tính minh bạch, hiệu quả.

Có thể hiểu là sẽ không có chuyện thao túng thị trường như đã xảy ra thời gian qua, thưa ông?

– Có thể khẳng định như vậy. Bởi khi nâng hạng thị trường thì việc đầu tiên là nâng cao sự minh bạch và hiệu quả của TTCK để thu hút được dòng tiền của các nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN). Khi NĐTNN vào thì đương nhiên họ sẽ lựa chọn những cổ phiếu, những công ty minh bạch về tài chính, về hệ thống sổ sách kế toán, về quản trị doanh nghiệp. Nếu có đủ những yếu tố này thì sẽ tạo lòng tin lớn cho NĐT, đặc biệt các NĐT lớn. Và các công ty khi muốn thu hút dòng tiền lớn của các NĐTNN thì buộc phải chuẩn hóa toàn bộ hệ thống quản trị doanh nghiệp. Khi thông tin minh bạch, thị trường minh bạch theo hệ thống quốc tế thì tất nhiên không có thao túng giá. Điều này rất quan trọng, hội tụ đủ điều kiện thì tạo niềm tin NĐT thôi và không chỉ NĐTNN vào mà các NĐT trong nước cũng sẽ tìm đến. Và lợi ích cho doanh nghiệp cũng sẽ nhiều hơn. Điều này cũng sẽ nâng cao vị thế quốc gia lên khi TTCK Việt Nam có tiếng ở trên thế giới.

Doanh nghiệp niêm yết cần chuẩn hóa hệ thống quản trị để tạo niềm tin cho nhà đầu tư. (Ảnh minh họa: TTXVN)

Có những thách thức nào cho TTCK Việt Nam khi nâng hạng thành công không, thưa ông?

– Nâng hạng được thị trường đã khó rồi nhưng giữ được sự nâng hạng đó mới là quan trọng. Một số nước cũng đã từng rớt hạng, tức là không trụ hạng thành công. Ví dụ gần nhất là Agentina, đã nâng hạng thành công rồi nhưng cuối cùng lại không trụ hạng được và rớt hạng. Do đó, trụ được hạng là điều quan trọng và cũng là thách thức lớn khi nâng hạng thành công.

Thực tế, khi nâng hạng thành công thị trường thì dòng vốn đổ về sẽ tăng, thậm chí tăng đột biến. Nhưng khi tăng đột biến thì NĐT cũng có thể rút nhanh đột biến. Ví dụ, khi NĐT đưa vào thị trường hàng chục, hàng trăm triệu USD nhưng chỉ sau vài ngày, NĐT cảm thấy có gì đó không ổn, có hiện tượng thao túng thị trường thì NĐT sẽ rút ra ồ ạt. Mà nếu rút ồ ạt thì sẽ sụp đổ thị trường, điều này sẽ gây ra biến động rất lớn cho TTCK Việt Nam.

Vậy để giữ hạng TTCK thành công, Việt Nam cần thực hiện những việc gì, thưa ông?

– Để giữ được nâng hạng thành công thì Việt Nam cần phải đưa ra những tiêu chuẩn khắt khe cho các doanh nghiệp của mình. Yêu cầu các doanh nghiệp này phải nâng cao và chuẩn mực trong quản trị doanh nghiệp, tuân thủ các chuẩn mực kế toán, kiểm toán quốc tế. Điều này là quan trọng nhất. Ví dụ, trong việc nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp thì quản trị doanh nghiệp theo hướng không tính mang tính gia đình trị nữa. Khi công ty lên sàn niêm yết là phải quản trị theo hệ thống quốc tế và tăng cường công bố thông tin. Tức là thông tin gì cũng phải công bố hết, từ thông tin bổ nhiệm kế toán, bổ nhiệm người quản trị doanh nghiệp, điều hành doanh nghiệp rồi chuẩn mực sổ sách. Chỉ có như thế mới giữ được niềm tin của NĐT, giữ NĐT ở lại thị trường và từ đó sẽ hút thêm được các NĐT tiềm năng khác nữa.

Bên cạnh đó, Nhà nước phải có những thể chế chính sách mạnh mẽ hơn để chế tài được những trường hợp doanh nghiệp niêm yết không đáp ứng tiêu chuẩn. Ngoài ra, cũng cần chính sách vĩ mô ổn định, các điều hành của Chính phủ phải đáp ứng giữ ổn định lãi suất, tỉ giá hối đoái.

Nâng hạng được thị trường đã khó rồi nhưng giữ được sự nâng hạng đó mới là quan trọng. Một số nước cũng đã từng rớt hạng, tức là không trụ hạng thành công. Ví dụ gần nhất là Agentina, đã nâng hạng thành công rồi nhưng cuối cùng lại không trụ hạng được và rớt hạng. Do đó, trụ được hạng là điều quan trọng và cũng là thách thức lớn khi nâng hạng thành công.

Trân trọng cảm ơn ông!