Tri thức trồng và chế biến café được công nhận Di sản văn hóa

VHO – Ngày 5.3.2025, Bộ VHTTDL đã có Quyết định số 548 về việc đưa “Tri thức dân gian trồng và chế biến café Đắk Lắk, tỉnh Đắk Lắk” vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đây là một dấu mốc quan trọng, không chỉ tôn vinh giá trị lịch sử, văn hóa của hạt café Tây Nguyên mà còn mở ra nhiều cơ hội phát triển cho ngành nông nghiệp, du lịch và kinh tế địa phương.

Niềm tự hào của Đắk Lắk

Chia sẻ về sự kiện này, ông Trần Hồng Tiến, Giám đốc Sở VHTTDL Đắk Lắk cho biết: “Việc tri thức trồng và chế biến café được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể không chỉ là niềm tự hào của người dân Đắk Lắk mà còn là sự ghi nhận những đóng góp của ngành café vào sự phát triển kinh tế và văn hóa của địa phương”.

Sự kiện này càng trở nên ý nghĩa hơn khi diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội Café Buôn Ma Thuột lần thứ 9, sự kiện văn hóa quan trọng nhằm quảng bá thương hiệu café Tây Nguyên, café Đắk Lắk đến với cả nước và thế giới.

Việc được công nhận di sản văn hóa phi vật thể giúp hình ảnh, giá trị của café Tây Nguyên được nâng tầm, đồng thời khẳng định vị thế của hạt café Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Với lịch sử hơn một thế kỷ phát triển, cây café đã gắn bó sâu sắc với mảnh đất Tây Nguyên và con người nơi đây.

Vốn là cây trồng ngoại lai, nhưng nhờ vào điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu và đặc biệt là kinh nghiệm canh tác của người dân, café Đắk Lắk đã dần khẳng định được vị thế, trở thành một trong những sản phẩm chủ lực của địa phương.

Từ những hạt café Robusta thơm ngon, người dân nơi đây đã đúc kết những kinh nghiệm quý báu trong việc chọn giống, trồng trọt, thu hoạch và chế biến.

Những phương pháp chế biến truyền thống như phơi khô tự nhiên, lên men ướt, rang xay theo công thức riêng đã tạo nên những hương vị café đặc trưng, không thể nhầm lẫn.

Đây chính là kho tàng tri thức dân gian quý giá, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, góp phần làm nên thương hiệu café Buôn Ma Thuột – “thủ phủ café” của Việt Nam.

Cơ hội và thách thức từ danh hiệu Di sản văn hóa

Việc café Đắk Lắk được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ là niềm tự hào mà còn là cơ hội lớn để địa phương định vị lại giá trị của ngành hàng café. Tuy nhiên, để biến danh hiệu này thành động lực phát triển bền vững, cần có những chiến lược cụ thể.

Trước hết, việc bảo tồn và phát triển giống café bản địa cần được quan tâm nhiều hơn. Các nhà khoa học, viện nghiên cứu cần chung tay để cải thiện chất lượng giống, nâng cao năng suất và bảo vệ sự đa dạng sinh học của cây café Đắk Lắk.

Bên cạnh đó, vai trò của người nông dân – những người trực tiếp canh tác và chế biến café cũng cần được tôn vinh và hỗ trợ. Cần có chính sách khuyến khích sản xuất bền vững, giúp người trồng café nâng cao tay nghề, áp dụng khoa học kỹ thuật nhưng vẫn giữ được những giá trị truyền thống.

Ngoài ra, giá trị của café không chỉ nằm ở hương vị mà còn ở những câu chuyện văn hóa đằng sau nó. Do đó, ngành du lịch cần khai thác mạnh mẽ hơn yếu tố này.

Các sản phẩm du lịch trải nghiệm café, tour tham quan nông trại, tìm hiểu quy trình chế biến, thưởng thức café theo phong cách Tây Nguyên có thể giúp quảng bá văn hóa café Việt Nam ra thế giới, tương tự như cách nhiều quốc gia đã làm với văn hóa trà.

Cuối cùng, địa phương cần tập trung vào việc đa dạng hóa sản phẩm từ café để không chỉ xuất khẩu hạt thô mà còn phát triển các sản phẩm chế biến sâu như café hòa tan, café viên nén, mỹ phẩm từ café…

Điều này giúp gia tăng giá trị kinh tế và khẳng định thương hiệu café Đắk Lắk trên thị trường trong nước và quốc tế.

Việc “Tri thức dân gian trồng và chế biến café Đắk Lắk” được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là một sự kiện quan trọng, đánh dấu bước chuyển mình của ngành café địa phương.

Tuy nhiên, danh hiệu này chỉ thực sự có ý nghĩa khi được khai thác đúng cách, góp phần nâng cao đời sống người trồng café, thúc đẩy du lịch và tạo ra giá trị bền vững cho nền kinh tế.

Hạt café Tây Nguyên không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp đơn thuần, mà còn là kết tinh của mồ hôi, công sức và trí tuệ của biết bao thế hệ.

Giờ đây, với danh hiệu Di sản văn hóa, café Đắk Lắk đã có thêm một cơ hội mới để vươn xa, khẳng định vị thế trên bản đồ café thế giới.

Ông Trần Hồng Tiến chia sẻ: “Những nhìn nhận, đánh giá cho thấy có rất nhiều vấn đề, chương trình hành động phải đặt ra từ giá trị di sản café. Những phần việc nên làm, phải làm để chứng nhận Di sản văn hóa được đưa ra, đem lại những giá trị đích thực, lan tỏa cho cộng đồng xã hội.