Tranh cãi việc ứng dụng AI trong nghệ thuật

XU HƯỚNG TẤT YẾU

Cùng với sự phát triển của công nghệ số, các nghệ sĩ, nhà sản xuất âm nhạc, đạo diễn, nhà sản xuất phim tại VN đang tận dụng những tiện ích của AI để tiết kiệm thời gian, công sức lao động, chi phí… trong sáng tạo nghệ thuật.

Gần đây nhất, phim Quỷ nhập tràng đã sử dụng nhạc phim Hoang tưởng đêm khuya do AI sáng tác và thể hiện. Nhiều ý kiến cho rằng ca từ thiếu chiều sâu, còn giọng hát do AI tạo ra thì thiếu lực và cảm xúc. Nhiều người cũng đặt câu hỏi vì sao ê kíp không đặt hàng làm nhạc phim từ một nhạc sĩ và do ca sĩ “bằng xương bằng thịt” thể hiện. Trước nhiều ý kiến trái chiều, nhà sản xuất Nhất Trung đã phản hồi rằng AI chỉ là công cụ hỗ trợ, còn con người vẫn giữ vai trò chủ lực. Dù sử dụng AI nhưng ca khúc nhạc phim vẫn chú trọng giữ gìn bản sắc văn hóa Việt từ câu từ, phối nhạc, cách hát đều rất VN. Đồng thời, nhà sản xuất này cho rằng việc sử dụng AI là bước tiến tất yếu trong thời đại công nghệ số.

Mới đây, trong chương trình nghệ thuật Điện Biên – Sắc ban bừng sáng, ca sĩ Dương Hoàng Yến đã thể hiện ca khúc Miền hoa ban ngày mới do AI sáng tác, nhạc sĩ – nhà sản xuất Dương Trường Giang và đạo diễn Việt Đặng chỉnh sửa, hoàn thiện. Đây được xem là tiết mục mang đến sự trải nghiệm mới mẻ cho khán giả. Chia sẻ với PV Thanh Niên, nhạc sĩ Dương Trường Giang nhận định: “Ứng dụng công nghệ vào sản phẩm giải trí là nên làm và cũng là xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, chỉ nên dùng AI để tìm hiểu thêm thông tin đa chiều về nội dung mình định sáng tạo. Còn nếu dựa dẫm vào AI để thay thế quá trình sáng tạo thì không nên. Bởi tác phẩm là nơi người nghệ sĩ nói lên tiếng nói nghệ thuật của mình”.

Trước đó, ca sĩ Đan Trường cũng dùng AI mô phỏng hình ảnh của mình, xây dựng bối cảnh, nhân vật trong MV Ầu ơ ví dầu. Từ khoảng 600 bức ảnh của nam ca sĩ, AI đã tạo ra một Đan Trường “phiên bản” mới, nhưng theo nhận xét của người xem thì không sống động như “chính chủ”.

Việc vận dụng AI vào các sản phẩm MV, phim cũng được đạo diễn – nhà sản xuất trẻ Phạm Vĩnh Khương thực hiện để tạo ra nhiều sản phẩm như MV Bức tranh Đại Việt, Mắt bão, Tiệc trắng và mới nhất là MV Chèo mở lái ra, phim Áo trắng sau đêm trắng… Trao đổi với PV Thanh Niên, Phạm Vĩnh Khương cho biết: “Thế mạnh của AI trước nhất phải kể đến việc tối ưu tất cả các khâu trong sản xuất, tiết kiệm thời gian, kinh phí và tinh gọn nhân sự một cách đáng kể. Nó đã thay đổi hoàn toàn cách tôi tiếp cận công việc sáng tạo. Thứ nhất, AI mang lại hiệu quả vượt trội về mặt kỹ thuật. Ví dụ, trong quá trình làm MV Bức tranh Đại Việt hay phim Áo trắng sau đêm trắng, tôi đã sử dụng AI để phân tích hàng triệu dữ liệu, từ đó tạo ra kịch bản, hình ảnh và âm thanh với tốc độ mà một đội ngũ truyền thống khó lòng theo kịp. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn giảm đáng kể chi phí sản xuất – một yếu tố rất quan trọng với những người làm nghệ thuật độc lập như tôi. Thứ hai, AI cho phép tôi thử nghiệm những ý tưởng táo bạo mà trước đây có thể bị xem là bất khả thi. Chẳng hạn, việc tái hiện lịch sử văn hóa trong Chèo mở lái ra với các hiệu ứng 3D sống động, hoàn toàn bằng điện thoại và AI, là điều tôi chưa từng nghĩ mình có thể làm được cách đây vài năm”.

HIỂU VÀ KIỂM SOÁT AI

Trước xu hướng tận dụng AI trong sáng tạo nghệ thuật, nhiều ý kiến cho rằng lâu dần người nghệ sĩ sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào AI, những sản phẩm được tạo ra sẽ không có nhiều giá trị nghệ thuật, đặc biệt về mặt cảm xúc.

Nhạc sĩ Dương Trường Giang cho rằng sự cân bằng trong cách tiếp cận và sử dụng công nghệ AI là điều cần thiết để tránh lạm dụng, mỗi nghệ sĩ nên có một “cái tôi” đủ lớn để sử dụng AI như một người bạn đồng hành chứ không phụ thuộc vào AI.

Còn theo kinh nghiệm của đạo diễn Phạm Vĩnh Khương, để sử dụng AI hiệu quả, con người phải biết đặt nó vào đúng vị trí. AI chỉ là công cụ hỗ trợ, không phải người quyết định cuối cùng. Trong mỗi dự án, con người đều phải giữ vai trò chủ đạo trong việc định hình ý tưởng, cảm xúc và thông điệp, còn AI chỉ giúp thực hiện phần kỹ thuật. Để sử dụng AI hiệu quả, nghệ sĩ cần không ngừng học hỏi và làm chủ công nghệ, thay vì để nó dẫn dắt mình. Điều này đòi hỏi chúng ta phải có tư duy mở, sẵn sàng thích nghi với thời đại, đồng thời giữ vững bản sắc sáng tạo riêng.

“AI mở ra một không gian sáng tạo không giới hạn, nơi tôi có thể khám phá các khía cạnh mới của nghệ thuật mà không bị bó buộc bởi nguồn lực vật chất. Cuối cùng, tôi nghĩ thế mạnh lớn nhất của AI là khả năng cá nhân hóa và tối ưu hóa trải nghiệm cho khán giả. Với dữ liệu lớn, AI giúp tôi hiểu rõ hơn điều khán giả mong muốn, từ đó điều chỉnh nội dung sao cho vừa nghệ thuật, vừa gần gũi. Đây là bước tiến lớn trong việc kết nối nghệ thuật với cộng đồng”, đạo diễn Phạm Vĩnh Khương nói.

“Tôi cũng tin rằng sự sáng tạo thực sự của con người nằm ở khả năng đặt câu hỏi, tìm kiếm ý nghĩa và kết nối cảm xúc – những điều mà AI không thể thay thế. Vì vậy, tôi khuyến khích các đồng nghiệp của mình xem AI như một cơ hội để nâng cao năng lực, tối ưu hóa quy trình, tập trung vào những khía cạnh mà chỉ con người mới làm được. Chỉ khi chúng ta hiểu và kiểm soát được nó, AI mới thực sự trở thành động lực thúc đẩy nghệ thuật, chứ không phải là mối đe dọa”, Phạm Vĩnh Khương chia sẻ thêm.