Tổng thống Mỹ ra “đề bài khó” cho NATO, động chạm đến cả đồng minh Nhật Bản, Ba Lan đề xuất mục tiêu tham vọng

Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn các nước NATO phải tăng mạnh chi tiêu quốc phòng. (Nguồn: AFP)

Hãng tin Reuters dẫn phát biểu của Tổng thống Trump với báo giới tại Phòng Bầu dục nói rõ: “Đây là lẽ thường tình… Nếu họ không trả tiền, tôi sẽ không bảo vệ họ”.

Nhà lãnh đạo Mỹ cho biết, đây là quan điểm trong nhiều năm của ông và lập trường này đã được chia sẻ với các đồng minh NATO trong nhiệm kỳ đầu tiên.

Theo ông, những nỗ lực này đã thúc đẩy các thành viên NATO chi tiêu nhiều hơn, nhưng “ngay cả bây giờ vẫn chưa đủ”. Bên cạnh đó, ông Trump cũng đặt câu hỏi liệu Pháp hay “một vài nước khác” có bảo vệ Mỹ trong thời điểm khủng hoảng hay không.

Ngoài ra, ông Trump cũng đề cập quan hệ đồng minh với Nhật Bản và nhấn mạnh: “Washington có mối quan hệ tuyệt vời với Tokyo nhưng cũng có một thỏa thuận thú vị với họ đó là chúng ta phải bảo vệ họ, nhưng họ không phải bảo vệ chúng ta”.

Tuyên bố của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh cùng ngày, kênh truyền hình NBC News đưa tin rằng một số quan chức cấp cao và cựu quan chức Mỹ tiết lộ Tổng thống Trump đang cân nhắc thay đổi đáng kể cách Mỹ tham gia vào NATO.

Cụ thể, ông Trump đã thảo luận với các cố vấn về việc điều chỉnh mức độ cam kết của Mỹ với NATO, theo hướng chỉ ưu tiên bảo vệ các quốc gia thành viên đáp ứng một ngưỡng chi tiêu quốc phòng nhất định theo tiêu chí của Washington.

Nếu đề xuất này được thực thi, Mỹ có thể từ chối bảo vệ một quốc gia thành viên trong trường hợp nước đó bị tấn công nhưng chưa đạt mức chi tiêu quốc phòng yêu cầu. Điều này có thể làm thay đổi nguyên tắc cốt lõi của NATO, đặc biệt là Điều 5, vốn quy định rằng một cuộc tấn công vào bất kỳ thành viên nào cũng được xem như một cuộc tấn công vào toàn bộ liên minh.

Bên cạnh đó, ông Trump cũng cân nhắc điều chỉnh chính sách tổ chức tập trận quân sự, theo đó chỉ ưu tiên hợp tác với các nước NATO đáp ứng mức chi tiêu quốc phòng theo yêu cầu.

Tuy nhiên, NBC News cũng cho biết, khi được hỏi về vấn đề này, một quan chức Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ khẳng định: “Tổng thống Trump vẫn cam kết với NATO và Điều 5″.

Ông Trump nhiều lần chỉ trích các nước NATO vì không đáp ứng mục tiêu chi tiêu quốc phòng tối thiểu 2% GDP mà liên minh đã đặt ra từ năm 2014. Ông cho rằng sự chênh lệch này là bất công và khiến Mỹ phải thêm gánh nặng. Gần đây nhất, nhà lãnh đạo đề xuất các thành viên NATO nên chi 5% GDP cho quốc phòng.

Liên quan vấn đề chi tiêu quốc phòng, bên lề Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt của Liên minh châu Âu (EU) tổ chức tại Brussels, Bỉ, ngày 6/3, Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cho biết, ông đã đề xuất các thành viên NATO cần ngay lập tức tăng chi tiêu quốc phòng lên ít nhất 3% GDP.

Nhà lãnh đạo Ba Lan khẳng định, tình hình hiện nay không cho phép NATO chờ đợi đến năm 2030 để đạt các mục tiêu chi tiêu quốc phòng.