Tổng Bí thư yêu cầu ‘đi sau thì phải đi tắt, đón đầu về khoa học công nghệ’

Lý giải việc phải ban hành Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Tổng Bí thư nêu rõ, khi khó khăn chồng chất, để chờ sửa một số luật, đặc biệt là Luật Khoa học, công nghệ theo chương trình thì nhanh nhất cũng phải đến cuối năm 2025. Việc triển khai Nghị quyết 57 sẽ bị chậm. “Tinh thần của nghị quyết đưa ra rồi nhưng chưa thể chế được bằng hệ thống pháp luật nên chúng tôi mới đề nghị phải có văn bản khẩn trương để đưa nghị quyết đi vào cuộc sống và có ý nghĩa”.

Tuy nhiên, trước ý kiến của các đại biểu về tên Nghị quyết, Tổng Bí thư cho rằng, đây không chỉ là tháo gỡ mà còn thúc đẩy, khuyến khích thì mới có thể phát triển được, cần phải tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu những vấn đề đại biểu nêu.

Cho rằng, “phạm vi của những vấn đề này quá lớn, đụng vào cái gì cũng khó khăn, khó khăn do những quy định của chúng ta”, theo Tổng Bí thư, đây cũng là một bài học để thấy đúng là thể chế là điểm nghẽn, nếu không gỡ thể chế thì không thể đi vào cuộc sống. Lựa chọn hình thức nghị quyết cũng là một cách thức để khẩn trương tháo gỡ và vì thế “Quốc hội phải có kỳ họp bất thường này để giải quyết những vấn đề không bình thường”.

Ông chia sẻ, “nghe các đại biểu phát biểu thế tôi thấy rất thấm việc đó”, đồng thời đề nghị khẩn trương đưa những Nghị quyết này đi vào cuộc sống. Rà soát lại đây mới chỉ là bước đầu. Cơ quan của Chính phủ trên cơ sở tổng hợp của các cơ quan, người dân, các doanh nghiệp mới hệ thống được đây là một số vấn đề đang cần tập trung tháo gỡ. Phạm vi nghị quyết đưa ra 3 nhóm để định hướng, tập trung giải quyết .

Nếu chúng ta không tập trung mà mở rộng, đi vào chi tiết những vấn đề cụ thể thì cũng không quy định được hết nên tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng”, Tổng Bí thư bày tỏ.

Đặt câu hỏi ai cũng thấy giá trị, sự cần thiết của phát triển khoa học công nghệ mà tại sao không phát triển được, ông trích lời đại biểu là “nó vô cùng khó khăn, vô cùng nhiều vấn đề”. Sửa Luật Khoa học, công nghệ thôi cũng chưa đủ để thúc đẩy khoa học công nghệ phát triển.

Tổng Bí thư chỉ ra rằng, Luật Đấu thầu “có vấn đề”, “đấu thầu không khuyến khích mua đồ đắt tiền, cứ tìm thứ rẻ nhất, như thế thì mình sẽ trở thành bãi rác của khoa học công nghệ, thậm chí người ta cho mình khoa học công nghệ lạc hậu”.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, chúng ta đi sau thì phải biết đi tắt, đón đầu khoa học công nghệ, nếu không cứ “đi theo người ta thì lúc nào cũng “lũn cũn” đi sau”. Nhưng theo quy định của Luật Đấu thầu thì sẽ vướng, bởi “đấu thầu chỉ quan tâm về chuyện tiền nong và giá rẻ”. Bây giờ vẫn chỉ quan tâm giá rẻ nữa thì biết đến bao giờ mình thu hồi đủ vốn để lại tiến triển hơn như tốc độ của thế giới?, Tổng Bí thư đặt vấn đề.

Tổng Bí thư cũng chỉ ra, thực tế một số nền kinh tế vừa qua đi vào khoa học công nghệ không phát triển được là vì mắc vốn cũ, đang phải lúng túng lo thu hồi vốn mới cải tiến, đưa khoa học công nghệ mới vào. “Bây giờ mình lại đi vào vết xe này nữa là không nên”.

Ngoài ra, Tổng Bí thư đề cập đến đầu tư công, đầu tư tư, hợp tác công – công, hợp tác công – tư, cho rằng, mối quan hệ này phải đi tính đến hiệu quả, tránh máy móc.

Nói về câu chuyện miễn thuế, năm 2024 miễn thuế 200 tỷ đồng, nhưng con số thu lại cao hơn năm trước không miễn thuế lên đến 300 tỷ đồng, theo Tổng Bí thư Tô Lâm, miễn thuế mà thu được nhiều hơn thì phải miễn.

“Hôm trước họp Chính phủ, tôi rất xúc động khi Thủ tướng nói miễn thuế, giảm thuế để khuyến khích phát triển, rồi lại giảm lãi suất cho vay của ngân hàng. Ngân hàng cứ 5 – 7% như thế, người ta không vay tiền nữa, người ta không sản xuất kinh doanh, cả xã hội không phát triển. Giờ lãi suất thấp xuống, nhiều người vay, có khi lại cho vay được nhiều hơn. Nhiều người vay hơn thì anh thu lãi, tuy tỉ lệ thấp nhưng tổng lãi của ngân hàng lớn hơn”, ông nói.

Tổng Bí thư phân tích, chính sách khuyến khích thì phải quy định như thế nào để khuyến khích, chứ không chỉ lo việc thu nhiều phí, thu triệt để. Những chính sách này phải được thể hiện vào trong luật.

Theo Tổng Bí thư, để đáp ứng yêu cầu phát triển, phải tháo gỡ những rào cản, tất cả mọi người đều phải thực hiện, đi theo cùng hướng. Mục tiêu của chúng ta là phải là khuyến khích, không phải chỉ là tháo gỡ.

“Khoa học là một miền đất hoang vu, ai đi vào mà trúng thì thắng lợi lớn”, nêu quan điểm này, Tổng Bí thư cho biết, nếu không mạo hiểm, chờ đầy đủ thì sẽ không thể làm được. Nghị quyết 57 đã thấy được và có chủ trương về vấn đề này. Trước mắt là sửa Luật Khoa học, công nghệ, sau đó tiếp tục sửa các luật khác cho đồng bộ, sát với yêu cầu của thực tiễn. Để đi được vào cuộc sống, chúng ta phải đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, nhìn thẳng vào vấn đề của thực tế để có cách tháo gỡ./.