Tiết kiệm lao dốc, người gửi tiền hụt hẫng

Vàng lại tăng vọt

Sau vài phiên sụt giảm, giá vàng miếng SJC lại diễn biến bất kham như trước khi lên mức đỉnh 80 triệu đồng/lượng ngày 26.12.2023. Cụ thể, giá vàng miếng SJC đã tăng 1 triệu đồng/lượng vào cuối tuần qua, nâng mức tăng trong tuần qua lên 2,5 triệu đồng/lượng. Công ty vàng bạc đá quý Sài Gòn – SJC mua vào với giá 74 triệu đồng, bán ra 77 triệu đồng. Tập đoàn Doji mua vào 73,95 triệu đồng, bán ra 76,95 triệu đồng. Công ty Bảo Tín Minh Châu mua vào 74 triệu đồng, bán ra 76,9 triệu đồng… Chênh lệch giữa giá mua và bán vàng miếng tăng lên 3 triệu đồng/lượng thay vì 2,5 triệu đồng/lượng trước đó.

Giá vàng nhẫn 4 số 9 cũng tăng lên gần mức giá kỷ lục, Công ty SJC mua vào lên 62,4 triệu đồng, bán ra 63,8 triệu đồng; Công ty Bảo Tín Minh Châu mua vào 63,42 triệu đồng, bán ra 64,52 triệu đồng; Tập đoàn Doji mua vào 62,9 triệu đồng, bán ra 64,05 triệu đồng… Vàng nhẫn đã tăng giá từ 700.000 đồng đến 1 triệu đồng mỗi lượng trong tuần qua.

Vàng trong nước đã có tốc độ tăng giá khá nhanh so với giá thế giới. Kim loại quý trên thị trường quốc tế chỉ tăng 5 USD/ounce trong tuần qua, lên 2.049 USD/ounce. Đây cũng là nguyên nhân khiến giá vàng miếng SJC cao hơn thế giới lên 16,1 triệu đồng/lượng thay vì 14 triệu đồng/lượng trước đó; riêng vàng nhẫn có mức giá cao hơn từ 2,9 – 3,6 triệu đồng/lượng thay vì 2,75 triệu đồng/lượng.

Như vậy, chỉ trong 1 tuần qua, mức “vênh” giữa giá vàng trong và ngoài nước lại tiếp tục được kéo rộng ra. Còn nhớ sau tuyên bố của Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú về “giá vàng miếng SJC cao hơn thế giới đến 20 triệu đồng/lượng là không chấp nhận được” vào đầu tháng, giá vàng trong nước ngay lập tức giảm sâu. Mức chênh lệnh giữa trong nước và thế giới rút ngắn xuống còn 18 – 19 triệu đồng/lượng rồi quanh 13 triệu đồng/lượng. Những tưởng thị trường vàng sẽ giảm dần đều, nhưng vàng miếng SJC tiếp tục gia tăng mức “đắt đỏ” so với thế giới.

Đáng nói, kim loại quý thế giới đang được dự báo sẽ gia tăng. Theo khảo sát mới nhất của trang Kitco News, một nửa số nhà đầu tư bán lẻ dự đoán giá vàng sẽ tăng vào tuần tới, trong khi hơn 2/3 các nhà phân tích thị trường đang lạc quan về triển vọng ngắn hạn của vàng do được hỗ trợ bởi xung đột leo thang đột ngột ở Trung Đông sẽ là chất xúc tác. Thông tin này khiến các công ty kinh doanh vàng trong nước đẩy giá, vì lo ngại lực mua trên thị trường xuất hiện khi nguồn cung chưa được cải thiện.

Chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho rằng mức vênh giá vàng trong và ngoài nước gia tăng lên khi NHNN chưa can thiệp thị trường. Phải có những biện pháp cung ứng vàng cho thị trường thì mới giải quyết được vấn đề chênh lệch vàng miếng SJC quá đắt đỏ so với thế giới.

“Những cơn sóng tăng giá vàng vừa qua không ảnh hưởng chính sách tiền tệ, tỷ giá hay lãi suất, NHNN nên rút việc độc quyền sản xuất vàng miếng cũng như nhập khẩu vàng. Việc cho phép các đơn vị tham gia nhập khẩu, cung cấp nguồn vàng cho thị trường sẽ giải quyết được bài toán rút ngắn mức đắt đỏ này. Giá vàng trong nước cao hơn thế giới và “một mình một chợ” sẽ dẫn đến hiện tượng đầu cơ, khiến người dân mua vàng với kỳ vọng giá chỉ có lên chứ không xuống khi thị trường không có nguồn cung”, ông Hiếu kiến nghị.

Theo PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính), NHNN mới chỉ tuyên bố can thiệp thị trường chứ chưa có giải pháp cụ thể là nguyên nhân khiến giá vàng trong nước đang giảm tăng trở lại. Từ đắt đỏ hơn thế giới 13 – 14 triệu đồng/lượng lên 17 triệu đồng/lượng.

“Vấn đề cơ bản của thị trường vàng vẫn chưa được giải quyết đó là nguồn cung chưa có. NHNN là đơn vị độc quyền sản xuất vàng miếng SJC nhưng hơn 10 năm nay chưa có lượng vàng mới nào ra thị trường. Nguồn vàng trên thị trường ít đi, trong khi cầu xuất hiện dẫn đến đẩy giá tăng. Thêm vào đó, thông tin Mỹ và Anh đã tiến hành các hoạt động quân sự ở Yemen nhắm vào lực lượng Houthi vì các cuộc tấn công tàu ở biển Đỏ dấy lên dự báo vàng quốc tế tăng giá khiến kim loại quý trong nước cũng đi lên”, ông Thịnh lý giải.

Người gửi tiền sốt ruột

Xu hướng giảm lãi suất tiết kiệm vẫn tiếp tục diễn ra trong những ngày đầu tháng 1 với hơn 10 nhà băng cắt giảm lãi huy động. Mức lãi suất tiết kiệm thấp nhất trên thị trường hiện nay thuộc về Vietcombank với 1,7%/năm ở kỳ hạn 1 – 2 tháng, lãi suất cao nhất của nhà băng này cũng chỉ ở mức 4,7%/năm. Kế đến là SCB với mức lãi huy động thấp nhất 1,9%/năm, cao nhất là 4,8%/năm. ABBANK có mức lãi suất thấp nhất là 2,95%/năm ở kỳ hạn 1 tháng; 6 tháng còn 4,8%/năm nhưng từ tháng 9 trở đi chỉ còn 4,2%/năm. Một số ngân hàng huy động lãi suất 6%/năm đối với kỳ hạn 18 tháng trở lên. So với cách đây 1 năm, lãi suất tiết kiệm của các ngân hàng đã giảm hơn một nửa.

Lãi suất giảm khá sâu, lượng tiền gửi của khách hàng cá nhân vào nhà băng đang tăng chậm dần. Công bố mới nhất từ NHNN, lượng tiền gửi từ cá nhân trong tháng 10.2023 chỉ tăng thêm 422 tỉ đồng, lên 6.449.673 tỉ đồng. Đây là tháng có mức tăng thấp nhất từ trước đến nay.

Trong khi đó, tiền gửi của các tổ chức ở chiều hướng ngược lại, từ mức sụt giảm mạnh những tháng đầu năm 2023, chuyển sang trạng thái tăng cao vào những tháng cuối năm 2023 và có xu hướng tăng vượt lượng tiền gửi cá nhân. Đến cuối tháng 10, các tổ chức kinh tế tiếp tục tăng tiền gửi thêm 23.554 tỉ đồng so với tháng trước đó, lên 6.254.115 tỉ đồng.

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng: “Lãi suất tiết kiệm giảm do ngân hàng dư thừa thanh khoản, nhất là những kỳ hạn ngắn. Tuy nhiên, với mức lãi suất thấp nhất trong vài chục năm trở lại đây, tôi không tin người dân sẽ dịch chuyển sang mua vàng vì độ rủi ro hiện rất cao”.

Còn theo ông Nguyễn Trí Hiếu, thường lãi suất thấp sẽ dễ dẫn đến hiện tượng đầu cơ vào các kênh khác, trong đó có vàng. Nhưng xét về dài hạn, lãi suất của VN hiện nay vẫn đang thực dương trong khi người mua vàng thời điểm này cẩn thận khi giá biến động liên tục nên đầy rủi ro. Xu hướng lãi suất hiện nay thấp và có thể sẽ còn giảm trong 1 – 2 tháng tới khi ngân hàng khó cho vay. Thế nhưng, tình trạng này sớm chấm dứt khi hoạt động tín dụng tăng trở lại từ giữa năm trở lên khi kinh tế phục hồi, doanh nghiệp vay tiền nhiều. Lãi suất sẽ tăng lên vào giữa năm 2024 trở đi khi Mỹ giảm lãi suất.

Khảo sát bỏ túi với nhiều người gửi tiền ngân hàng, lãi suất quá thấp nhưng họ không còn ráo riết tìm kênh đầu tư sinh lời cao hơn. “Nhìn tiết kiệm hụt từng ngày mà rầu, nhưng đầu tư vào đâu cũng chưa thấy lối ra nên vẫn đang loay hoay”, chị N.H, một người gửi tiền trong ngân hàng, chia sẻ.

Đây có lẽ cũng là tâm trạng của nhiều người trong bối cảnh kinh tế vẫn khó khăn, các kênh đầu tư đều tiềm ẩn rủi ro dù cơ hội là không ít.