Tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị Cấp xã sẽ có quy mô lớn, nhiệm vụ cũng nhiều hơn

PV: Thưa ông tại Kết luận số 127-KL/TW (Kết luận 127), Bộ Chính trị chỉ đạo tạm dừng tổ chức đại hội đảng bộ cấp xã, cấp huyện; sau Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Ông đánh giá như thế nào về việc này?

PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc: Tại Kết luận số 126-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về một số nội dung, nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025 đã yêu cầu nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện); xây dựng phương án tiếp tục sắp xếp cấp xã phù hợp với mô hình tổ chức mới, đề xuất tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cấp xã; định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Tại Kết luận số 127 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã.

Như vậy trong năm nay chúng ta phải nghiên cứu bỏ cấp huyện, tức là cấp trung gian và sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh. Do đó cần tổ chức lại cấp xã sao cho phù hợp với yêu cầu, tiêu chí về dân số, diện tích tự nhiên, kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đảm bảo khoa học. Bỏ cấp huyện, sáp nhập một số tỉnh thì việc tạm dừng tổ chức đại hội đảng bộ cấp xã, cấp huyện, chờ đến sau Hội nghị Trung ương lần thứ 11 là khoa học và hợp lý.

Nhiều ý kiến cho rằng khi bỏ cấp huyện thì vai trò của cấp xã là rất lớn. Nhất là từ 1/3 Công an huyện đã chấm dứt hoạt động và vai trò của công an xã cũng rất nặng nề. Do đó trong lần sắp xếp này cần phải tính toán tổ chức lại hoạt động của cấp xã thế nào để đảm bảo cho việc hoạt động được hiệu quả, thưa ông?

– Tới đây, cấp xã sẽ được tổ chức với một quy mô rất lớn và chức năng nhiệm vụ sẽ khác so với hiện nay. Đó là trao cho cấp xã một số quyền lớn hơn. Vì khi bỏ cấp huyện thì mọi chỉ đạo sẽ trực tiếp từ tỉnh xuống xã. Do vậy, yêu cầu, nhiệm vụ của cấp xã tới đây sẽ khác, quy mô sẽ lớn về dân số và diện tích. Đặc biệt, theo Kết luận 127 còn phải sáp nhập một số đơn vị cấp xã nữa.

Tổ chức bộ máy cấp xã sẽ khác, số lượng người thế nào? chức năng nhiệm vụ thế nào? cần phải tính lại cho khoa học, đảm bảo vận hành tốt từ tỉnh chỉ đạo thẳng xuống xã. Như vậy chỉ có 3 cấp: trung ương, tỉnh, xã.

Trước mắt từ 1/3 công an huyện đã chấm dứt hoạt động và tới đây là toàn bộ cấp huyện. Lực lượng cán bộ của huyện sẽ dồn sức bổ sung cho xã, một số tăng cường cho tỉnh. Như vậy lực lượng sẽ mạnh hơn từ tổ chức đảng, chính quyền, công an, quân sự. Bộ Quốc phòng sẽ có quy định riêng về tổ chức quân sự.

Thời gian gần đây những sự chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thực sự là cuộc cách mạng trong tinh gọn tổ chức bộ máy để bộ máy hiệu lực, hiệu quả. Sau khi sắp xếp cấp Trung ương, bây giờ đến tổ chức đảng, chính quyền ở cấp tỉnh đã sắp xếp cơ bản, bắt đầu hoạt động theo bộ máy mới từ 1/3. Theo như Kết luận 127 thì sắp tới mọi việc phải làm rất nhanh, thậm chí có việc phải làm trong Quý 1, Quý 2, trước khi đại hội cấp xã, cấp tỉnh để đi đến Đại hội toàn quốc của Đảng vào đầu năm 2026.

Ông kỳ vọng gì về KT-XH đất nước sau khi sáp nhập các tỉnh?

– Nếu chúng ta làm được việc bỏ cấp huyện, sáp nhập cấp tỉnh, sắp xếp lại tổ chức bộ máy tinh gọn thì tuyệt vời. Lẽ ra chúng ta phải làm từ khi Nghị quyết 18 năm 2017 ra đời.

Bây giờ Trung ương và Bộ Chính trị quyết định như vậy là hợp với xu thế phát triển và hợp với đội ngũ cán bộ hiện nay, mong muốn của cán bộ đảng viên và Nhân dân. Nhân dân chỉ mong muốn làm sao cho đất nước phát triển tốt hơn, đừng nặng nề quá. Bộ máy hiện nay đang quá nặng nề, quá nhiều trung gian. Tôi nói ví dụ ngay như Lào mấy chục năm nay họ đã không có cấp huyện, mà tỉnh chỉ đạo thẳng xuống xã. Họ vẫn làm tốt trong khi mình vẫn tồn tại cấp trung gian là cấp huyện, trở thành lực cản, gây chậm trễ.

Trân trọng cảm ơn ông!