Thực hư “điều trị triệt để tiểu đường bằng tế bào gốc”

Tiền mất, bệnh vẫn mang

Trong những năm gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện nhan nhản các quảng cáo về điều trị tiểu đường triệt để bằng cấy tế bào gốc. Trên trang Tebaogoc… quảng cáo “Loại bỏ căn bệnh tiểu đường bằng công nghệ cấy tế bào gốc, chỉ cần bỏ ra 1,4 tỷ sẽ lấy lại được 20 năm sức khỏe cho bản thân và đề cập đến nhiều công dụng tuyệt vời của tế bào gốc như giúp thúc đẩy sự tái tạo của tế bào đảo tụy, bảo vệ tế bào đảo tụy nội sinh, cải thiện việc kháng insulin”.

Trao đổi với PV Báo Giao thông, Ths.BS Nguyễn Huy Cường, chuyên gia nội tiết đái tháo đường khẳng định: Cho đến thời điểm hiện nay, điều trị tế bào gốc cho bệnh nhân tiểu đường type 1 và type 2 vẫn chưa được chứng minh hiệu quả và còn đang ở giai đoạn nghiên cứu. Tế bào gốc mở ra cho y học một hướng đi mới nhằm cung cấp thêm giải pháp cho các vấn đề còn nan giải. Tuy nhiên, cũng như tất cả phương pháp điều trị khác, tế bào gốc dù có hứa hẹn triển vọng đến đâu cũng phải trải qua quá trình nghiên cứu tính an toàn, hiệu quả nghiêm khắc. Điều đó cần phải mất 10-20 năm thử nghiệm và trên ít nhất 5.000 người tham gia.

BS Cường cho hay, tại phòng khám Nội tiết, đái tháo đường của ông, đã tiếp nhận không ít các bệnh nhân nặng tới khám sau khi đã trải qua nhiều liệu trình cấy tế bào gốc trị tiểu đường ở nước ngoài như Nhật, Singapore…

Đó là trường hợp bà N.T.P (63 tuổi, Hà Nội) tìm đến phòng khám trong tình trạng đường máu rất cao, sụt cân, và suy nhược cơ thể. Đáng nói, tình trạng này xảy đến sau khi bà P thực hiện 5 lần cấy tế bào gốc trị tiểu đường ở Nhật và 1 lần ở Việt Nam.

“Bệnh nhân bị đái tháo đường từ năm 2010. Trải qua 6 lần cấy tế bào gốc (từ năm 2018 đến 2022), mỗi lần hết 700 triệu đồng. Tiến hành thăm khám và điều trị cho bệnh nhân, lượng đường máu đo được năm 2022 là 13,9 mmol/l; sau ăn là 28,9 mmol/l, HbA1c ở 13,5%”, BS Cường thông tin thêm.

Sau khi tiếp nhận, điều trị , bà P được chỉ định tiêm insulin kết hợp dùng thuốc uống, theo dõi sát sao, đến nay, tình trạng bệnh tiểu đường luôn được duy trì ổn định, bà P lên cân, đường máu khá hơn, HbA1c giảm được 1/2.

Điều trị tiểu đường bằng tế bào gốc vẫn đang nghiên cứu

Theo BS Cường, Cơ quan cấp phép thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA) mới chỉ chấp thuận cho sử dụng tế bào gốc cho 3 lĩnh vực sau: Ghép tế bào gốc tạo máu cho bệnh nhân bị bệnh bạch cầu (máu trắng); Ghép tế bào gốc từ xương cột sống tạo lại bề mặt giác mạc, một quá trình tạo lại giác mạc mới thay thế giác mạc bị tổn thương; Ghép tế bào gốc tạo da khi bị bỏng độ 3, không nhằm mục đích chống lão hóa.

Cấy ghép tế bào gốc sẽ tránh được các vấn đề về tình trạng thiếu người hiến tặng, nhưng các phương pháp để tránh phản ứng tự miễn dịch từ người nhận vẫn đang được nghiên cứu. Việc sử dụng các đảo tụy có nguồn gốc từ tế bào gốc phôi đòi hỏi phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch suốt đời, trong khi việc sử dụng tế bào gốc tự thân có thể tránh được tình trạng thải ghép.

Do đó BS Cường cảnh báo bệnh nhân và gia đình hãy kiên nhẫn và cảnh giác với những hứa hẹn chữa khỏi bệnh tiểu đường bằng tế bào gốc hoặc các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng khác nhau đang được đồn thổi.

Tại Việt Nam, việc nghiên cứu và ứng dụng tế bào gốc tạo máu trong y học, điều trị các bệnh lý đã được thực hiện từ những năm 90 của thế kỷ 20. Hiện, Bộ Y tế cho phép sử dụng tế bào gốc điều trị một số bệnh lý về máu như suy tủy xương, ung thư máu, các bệnh về máu cần ghép tủy xương, thoái hóa khớp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD.

Điều trị tế bào gốc từ máu có thể chữa khỏi nhiều bệnh hiểm nghèo liên quan đến hệ tạo máu như đa u tủy xương, ung thư bạch cầu cấp tính, thalassemia… Đối với tế bào gốc trung mô, tiềm năng ứng dụng điều trị nhiều bệnh khác nhau, dựa trên hai cơ chế chủ yếu là khả năng biệt hóa thành các tế bào chức năng thay thế các tế bào bị tổn thương và khả năng điều hòa miễn dịch.