Thực hành dinh dưỡng trong dự phòng và điều trị rối loạn mỡ máu

Dinh dưỡng giúp dự phòng và kiểm soát rối loạn mỡ máu

Rối loạn mỡ máu bao gồm tăng triglyceride, tăng cholesterol, tăng LDL và giảm HDL máu. Nếu không được kiểm soát, tình trạng này có thể dẫn đến xơ vữa động mạch , tăng huyết áp, suy tim, đột quỵ tim.

Rối loạn mỡ máu do nhiều nguyên nhân:

– Nguyên nhân nguyên phát thường liên quan đến chất di truyền.

– Nguyên nhân thứ phát của rối loạn mỡ máu chủ yếu đến từ chế độ ăn và lối sống chưa hợp lý, như tiêu thụ quá nhiều calo, chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa. Ngoài ra, thói quen sử dụng các đồ uống có cồn, gây hại cho gan cũng dẫn đến tình trạng rối loạn mỡ máu.

Từ những nguyên nhân này, việc thay đổi chế độ ăn lành mạnh hoàn toàn có thể giúp dự phòng và kiểm soát tình trạng rối loạn mỡ máu thứ phát.

Chất béo: Việc tiêu thụ quá nhiều chất béo, đặc biệt là các acid béo no là một trong những nguyên nhân chính gây nên tình trạng rối loạn mỡ máu.

Acid béo no có nhiều trong các loại mỡ, phủ tạng động vật có liên quan đến tăng nồng độ cholesterol máu và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Vì vậy, giảm bớt hàm lượng chất béo trong khẩu phần ăn hàng ngày, thay thế thành phần acid béo no (mỡ, phủ tạng động vật) sang acid béo chưa no (dầu thực vật, mỡ cá) có thể giúp kiểm soát nồng độ mỡ máu.

Chất đạm: Tiêu thụ quá nhiều chất đạm nguồn gốc động vật có thể làm tăng cholesterol và các acid béo no – là hai yếu tố chính gây rối loạn mỡ máu. Ngược lại, chất đạm nguồn gốc thực vật, đặc biệt là các loại đậu đỗ giúp giảm nguy cơ rối loạn mỡ máu và các bệnh tim mạch. Vì vậy, việc phân bổ hợp lý giữa lượng chất đạm động vật và đạm thực vật trong khẩu phần ăn hàng ngày là rất quan trọng.

Chất bột đường: Thay thế năng lượng từ chất béo trong khẩu phần bằng tinh bột có thể giúp kiểm soát nồng độ mỡ máu tốt hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý việc tiêu thụ quá nhiều tinh bột có thể dẫn đến nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 . Vì vậy, năng lượng từ tinh bột không nên chiếm quá 60% năng lượng khẩu phần. Bên cạnh đó, lựa chọn các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (ví dụ: gạo lứt, gạo xay dối,…) cũng có thể giúp giảm nồng độ cholesterol trong cơ thể, đặc biệt với người bệnh đái tháo đường.

Các vitamin và khoáng chất: Các chất chống oxy hóa có vai trò quan trọng trong chuyển hóa chất béo, giúp giảm nguy cơ rối loạn mỡ máu. Một chế độ ăn nhiều chất chống oxy hóa có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch từ 20 – 40%. Vitamin C, vitamin E, caroten là các chất chống oxy hóa tự nhiên có thể tìm thấy trong nhiều thực phẩm như các loại rau củ quả, các loại hạt… Bổ sung các thực phẩm này có thể giúp dự phòng nguy cơ dẫn đến rối loạn lipid máu.

Lưu ý chung về chế độ ăn giúp điều trị rối loạn chuyển hóa mỡ máu

Triệu chứng của rối loạn chuyển hóa mỡ máu thường không rõ ràng. Khi người bệnh thấy xuất hiện các triệu chứng, rối loạn mỡ máu có thể đã dẫn đến các bệnh lý phức tạp hơn như gan nhiễm mỡ , tăng huyết áp, bệnh lý tim mạch,… Tuy nhiên, nếu người bệnh được phát hiện rối loạn mỡ máu thông qua khám sức khỏe định kỳ, bệnh lý này hoàn toàn có thể được kiểm soát thông qua thay đổi chế độ dinh dưỡng.

Đa phần các trường hợp rối loạn chuyển hóa mỡ máu đều do dinh dưỡng chưa hợp lý như chế độ ăn quá nhiều mỡ động vật, nhiều thức ăn chứa cholesterol, ít rau xanh, quả chín.

Vì vậy, người bệnh rối loạn lipid máu trong quá trình điều trị cần kết hợp giữa sử dụng thuốc, tập luyện thể dục thể thao thường xuyên và thay đổi chế độ ăn uống.

Khẩu phần nên cắt giảm lượng chất béo, tăng cường rau xanh, quả chín. Một chế độ ăn phù hợp có thể giúp người bệnh đạt được cân nặng lý tưởng, giúp chất béo từ thực phẩm được chuyển hóa và hấp thu hoàn toàn. Rau xanh và quả chín cũng là nguồn thực phẩm cung cấp lượng vitamin và khoáng chất dồi dào. Đây chính là các chất chống oxy hóa tự nhiên giúp loại bỏ lượng mỡ dư thừa trong cơ thể. Khi không có chất béo dư thừa, người bệnh sẽ dễ dàng hơn trong việc kiểm soát rối loạn mỡ máu.

ThS. Đào Thu Trang