Thúc đẩy vai trò của phụ nữ trong nền kinh tế xanh

Theo Bộ Công Thương, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm xanh tại Việt Nam tăng trưởng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2021 – 2023. Khoảng 72% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm xanh. Điều này cho thấy nhận thức và sự quan tâm ngày càng tăng của người dân đối với vấn đề bảo vệ môi trường.

Kinh tế xanh và cuộc đời hồng

Những ngày cuối năm 2024, tin vui đã đến khi bộ phim ngắn mang tên “Escaping Poverty: A Story of a Muong Woman Supported by TYM” được xây dựng dựa trên câu chuyện có thật của chị Bùi Thị Thu Huyền, một phụ nữ dân tộc Mường sống tại Thanh Sơn, Phú Thọ, đã đạt giải tại Liên hoan phim quốc tế SineMaya 2024. Bộ phim gây ấn tượng khi chị Huyền và các thành viên trong gia đình tự đóng vai chính, mang đến cảm xúc chân thực và sâu sắc.

Ngôi nhà khang trang mới xây của chị Bùi Thị Thu Huyền nằm trong khu Ngọc Đồng, xã Thục Luyện, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ, bao quanh là đồi chè, ao cá và vườn cây ăn quả của gia đình. Ít ai biết rằng, mới đây thôi họ vẫn đang sống trong ngôi nhà “trên căng bạt, dưới che nồi, che xoong”.

Chị Huyền kết hôn khi cả hai vợ chồng mới tròn 20 tuổi và chưa có công ăn việc làm ổn định. Gia đình khó khăn, con cái nheo nhóc, anh chị lại chẳng vay mượn được ở đâu để làm ăn kinh tế khiến gia đình vợ chồng trẻ cứ nghèo mãi. Năm 2012, cơ duyên xóa nghèo cho gia đình bằng kinh tế xanh đã đến khi chị có cơ hội vay vốn từ TYM (Tổ chức Tài chính Vi mô Tình Thương – một đơn vị trực thuộc Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam).

Thanh Sơn vốn là vùng đất đồi núi với thổ nhưỡng và khí hậu rất phù hợp để trồng chè. Ở đây, nhiều bà con cũng đi theo hướng này, vậy nên chị bàn với chồng quyết tâm vay vốn để mua cây giống trồng chè. Trồng chè không bị rủi ro nhiều lại bán được quanh năm. Mặc dù giá chè không cao nhưng luôn giữ được mức ổn định. Nhờ vào cây chè mà thu nhập của gia đình chị cũng cải thiện lên nhiều, diện tích trồng chè của gia đình nhà chị đã tăng từ 4.000m2 lên 10.000m2. Hai năm gần đây, anh chị còn tiếp tục mở rộng sang trồng cây ăn quả. Năm nay, vợ chồng chị Huyền đang rất kì vọng sẽ có được thêm chút thu nhập khi cây bắt đầu trổ bông sai trĩu và sẽ cho ra trái vụ đầu tiên.

Tại Cuộc thi Phụ nữ khởi nghiệp năm 2021, ít ai biết người phụ nữ bé nhỏ sinh năm 1972 đang đứng thuyết trình trên bục sân khấu đã từng có thời gian vục mặt đi làm thuê kiếm sống dù có tay nghề chăn nuôi. “Hiện giờ gia đình tôi đã có gần 500 con lợn nái và chừng đó lợn thịt, 200 cây bưởi diễn, ao thả cá… Gần 10 năm trước đây, gia đình tôi đã làm chăn nuôi, tuy nhiên với mô hình nhỏ lẻ, thu nhập chính vẫn là trông đợi tiền đi làm thuê bên ngoài của hai vợ chồng. Mình có nghề mà đi làm thuê mãi sao được, bàn đi tính lại, năm 2015 vợ chồng tôi quyết định vay vốn ở TYM để phục vụ cho hoạt động chăn nuôi gà, lợn và trồng thêm các loại cây ăn quả” – chị Hoàng Thị Tân ở cụm 37, Việt Vân, xã Việt Thống, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh cho biết.

Không chỉ chăn nuôi, chị Tân còn biết ứng dụng phương pháp IMO (hay còn gọi là chế phẩm vi sinh được điều chế bằng cách sử dụng nguồn nguyên liệu tự nhiên của địa phương rồi lên men tạo ra nhiều loại vi sinh vật khác nhau tồn tại trong môi trường tự nhiên tại địa phương có hoạt tính sinh học cao) trong hoạt động sản xuất nông nghiệp. Đàn lợn nhà chị không tốn một đồng thuốc thú y hay thuốc bổ nào mà vẫn béo khỏe, xuất chuồng đều đặn, tất cả dược liệu thiên nhiên được chị Tân “điều chế” từ vườn nhà như nước bưởi ép, hoa, rau, gừng, tỏi… để sử dụng cho chăn nuôi. Không chỉ thế, chị Tân còn mày mò phương pháp IMO để chế ra nước khử mùi, vệ sinh chuồng trại, ao cá. Đến với mô hình VAC nhà chị trong một ngày nóng nực, nhưng tuyệt nhiên trong không khí không có một chút mùi xú uế nào từ dãy chuồng nuôi lợn và ao cá.

Dự án “Ứng dụng khoa học phát triển chuỗi liên kết nông nghiệp dược liệu tuần hoàn theo hướng hữu cơ tạo năng lượng xanh” của chị Nguyễn Thị Bình – Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp dược liệu Thiên Phúc (xóm Minh Tiến, Minh Lập, Đồng Hỷ, Thái Nguyên) đạt Giải Nhì Cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp sáng tạo và chuyển đổi xanh” năm 2024 cấp vùng miền Bắc; Giải Ba chung kết toàn quốc chính là nỗ lực không ngừng của phụ nữ để khởi nghiệp trong bối cảnh công nghệ phát triển, chuyển đổi số đang dần chiếm ưu thế.

Chị Hoàng Thị Tân tham gia làm kinh tế xanh từ chính mô hình VAC tại nhà mình. (Ảnh: PV)

Như bất kỳ hành trình khởi nghiệp nào khác, con đường của chị Bình với sâm Bố Chính cũng không hề dễ dàng. “Khi một số loại sâm khác đạt đỉnh hai triệu một cân, chồng tôi cũng định chuyển sang trồng, nhưng tôi nghĩ, các loại sâm khác chắc gì đã hợp với thổ nhưỡng quê nhà nơi hai vợ chồng lập nghiệp, hơn nữa thời gian sinh trưởng kéo dài từ 3 đến 5 năm, lấy gì bảo đảm sau 5 năm thu hoạch, thị trường sâm vẫn còn như hôm nay, bởi khi đó đã bão hòa do có quá nhiều người trồng. Thế nên, muốn tìm đến thành công thì phải chọn con đường khó, ít người đi, hai vợ chồng quyết định kiên trì với sâm Bố Chính”, chị Bình kể.

Hiện tổng diện tích vùng nguyên liệu của HTX Nông nghiệp dược liệu Thiên Phúc khoảng gần 30ha. Bên cạnh phát triển vùng nguyên liệu tại chỗ, HTX còn liên kết với hơn 30 thành viên trong và ngoài tỉnh để phát triển chuỗi mô hình trồng cây dược liệu với quy mô lớn. Thị trường tiêu thụ sản phẩm của HTX Nông nghiệp dược liệu Thiên Phúc hiện đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước, phục vụ cho các đám lễ, tiệc cũng như đưa vào các cửa hàng thực phẩm sạch với sản lượng tương đối lớn.

“Chìa khóa” cho phát triển bền vững

Tại Diễn đàn “Phụ nữ tiên phong phát triển kinh tế tuần hoàn” ngày 6/11/2024, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương đã nhấn mạnh: “Phụ nữ là những người tiên phong, chủ động, sáng tạo mang đến những thay đổi tích cực cho cộng đồng trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn – mô hình kinh tế hướng tới việc tái sử dụng tối đa các nguồn tài nguyên, giảm thiểu chất thải và tác động tiêu cực đến môi trường”.

Quả thực là như vậy, phụ nữ hiện diện ngày càng mạnh mẽ trong sản xuất, kinh doanh, trong đó nhiều doanh nghiệp nữ quyết tâm ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới mô hình sản xuất theo hướng bền vững mang đến các dịch vụ về chuyển đổi xanh, sản xuất xanh, các sáng kiến thúc đẩy tiêu dùng xanh, thể hiện trách nhiệm xã hội, đem lại những thay đổi tích cực cho cộng đồng góp phần quan trọng vào chu trình phát triển kinh tế tuần hoàn, mà những câu chuyện trên là ví dụ.

Chị Bùi Thị Thu Huyền cầm trên tay hai chiếc cúp danh dự của Liên hoan phim SineMaya 2024. (Nguồn: TYM)

Tại Việt Nam, phát triển xanh và bền vững là quan điểm xuyên suốt của Đảng và Chính phủ Việt Nam, đã được khẳng định trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và được cụ thể hóa bằng Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn 2050, của Chính phủ với các nhiệm vụ chiến lược như: giảm cường độ phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; xanh hóa sản xuất; xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững…

Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Trần Lan Phương cho biết, thời gian tới, Hội LHPN Việt Nam sẽ tiếp tục cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Nhà nước về kinh tế xanh thành các chương trình, kế hoạch hành động thiết thực của Hội; đồng thời thúc đẩy một số giải pháp mang tính tổng thể như: nâng cao nhận thức, năng lực, trang bị cho phụ nữ kiến thức và kỹ năng về kinh tế xanh, hướng tới tăng việc làm xanh cho phụ nữ; tăng cường lồng ghép giới vào quá trình thiết kế, thực hiện và đánh giá các chính sách, chương trình, dự án về giảm nhẹ rủi ro thiên tai, môi trường và biến đổi khí hậu; hỗ trợ phụ nữ tiếp cận và sử dụng hiệu quả nguồn tài chính, tín dụng và công nghệ xanh, trong đó chú trọng việc nghiên cứu, thiết kế các sản phẩm tín dụng nhằm cung cấp các nguồn vốn vay ưu đãi, các chương trình hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp, hợp tác xã do phụ nữ làm chủ, quản lý để tiếp cận công nghệ xanh; các khoản vay tiêu dùng xanh cho phụ nữ; phát huy sáng kiến của phụ nữ trong thúc đẩy văn hóa sống xanh, sản xuất kinh doanh xanh và tiêu dùng bền vững; tăng cường kết nối, hợp tác trong nước và quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm, sáng kiến nhằm phát huy vai trò của phụ nữ trong kinh tế xanh.

Theo bà Mai Thị Diệu Huyền, Phó Chủ tịch phụ trách điều hành Hội đồng Doanh nhân nữ Việt Nam, VCCI, tính đến tháng 8/2024 cả nước có khoảng 930.000 doanh nghiệp đang hoạt động, đóng góp hơn 60% GDP, tạo việc làm cho khoảng 30% lao động trong nền kinh tế. Trong số đó, có hơn 20% là các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ. Các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ đã và đang chủ động tham gia xu thế chuyển đổi kép với những thay đổi từ hệ thống quản trị doanh nghiệp, chiến lược marketing tới những thay đổi to lớn hơn như thay đổi công nghệ, máy móc và cả nguồn gốc, xuất xứ của các nguyên liệu đầu vào để hướng tới mục tiêu kinh tế xanh.

Theo kế hoạch, Việt Nam sẽ đăng cai Hội nghị Thượng đỉnh Đối tác tăng trưởng xanh và các mục tiêu toàn cầu (P4G) năm 2025. Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký ban hành quyết định lập Ban Tổ chức Hội nghị do Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn làm Trưởng Ban. Hội nghị sẽ là diễn đàn tiên phong về đối tác công – tư cho tăng trưởng xanh, góp phần thúc đẩy hợp tác và thu hút tài chính xanh cho các nước đang phát triển nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu và hiện thực hóa các Mục tiêu Phát triển Bền vững 2030.