Thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển kinh tế – xã hội

Trải qua gần 40 năm đổi mới, Đảng ta luôn nhất quán xác định khoa học và công nghệ (KH&CN) là quốc sách hàng đầu, là động lực quan trọng thúc đẩy đất nước phát triển nhanh và bền vững. Đại hội XIII của Đảng tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo (KHCN và ĐMST), coi đó là một trong những đột phá chiến lược của đất nước trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

Nhờ thực hiện nhất quán đường lối đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên nền tảng KHCN, trong những năm qua, đất nước ta đã đạt được thành tựu to lớn. Tiềm lực KHCN của đất nước được tăng cường. Hiệu quả hoạt động KHCN được nâng lên, tạo chuyển biến tích cực cho hoạt động đổi mới và khởi nghiệp sáng tạo. Trình độ KHCN sản xuất được nâng cao, tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nhận thức được tầm quan trọng của KHCN và ĐMST trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, trong thời gian qua, Sở KH&CN tỉnh Tiền Giang đã tham mưu Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh triển khai, thực hiện có hiệu quả các đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước để thúc đẩy ứng dụng KHCN và ĐMST, đã đạt được nhiều thành tựu góp phần phát triển kinh tế – xã hội của Tiền Giang và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Một số kết quả thúc đẩyứng dụng KHCN và ĐMST trên địa bàn tỉnh Tiền Giang thời gian qua

Sở Khoa học và Công nghệ đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh và cơ quan có thẩm quyền ban hành các chương trình, kế hoạch hành động để cụ thể hoá thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 01/11/2012 của Hội nghị Trung ương 6 (khóa XI) về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, các chương trình, kế hoạch ở các lĩnh vực như: kế hoạch hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST trên địa bàn tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2018 – 2020, định hướng đến năm 2025; kế hoạch về thực hiện Chiến lược sở hữu trí tuệ và Chương trình phát triển tài sản trí tuệ tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, … Hệ thống thể chế tương đối đầy đủ và kịp thời là cơ sở pháp lý quan trọng để thực hiện thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng KHCN và ĐMST vào các hoạt động kính tế – xã hội.

Hoạt động nghiên cứu và ứng dụng KH&CNtrên địa bàn tỉnh đã và đang đi sâu, thực chất hơn vào sản xuất và đời sống, góp phần nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh.Phần lớn các nhiệm vụ KH&CN được nghiệm thu, đưa vào ứng dụng đã phát huy hiệu quả, góp phần giúp tỉnh đạt được các mục tiêu, nhiệm vụ quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội.

Giai đoạn 2013 – 2024, tỉnh đã thực hiện triển khai 155 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh và cấp cơ sở (Lĩnh vực Nông nghiệp chiếm tỉ lệ 56,1 %; Công nghệ – Kỹ thuật chiếm tỉ lệ 18,1 %; Văn hóa – Xã hội chiếm tỉ lệ 20,6 %; Y tế chiếm tỉ lệ 5,2 %). Các nhiệm vụ KH&CN tập trung theo nhóm lĩnh vực công nghệ – kỹ thuật, nông nghiệp, văn hóa – xã hội, giáo dục – y tế. Mỗi nhóm lĩnh vực hình thành các chương trình lớn, trọng điểm, giải quyết vấn đề trọng tâm từng giai đoạn phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.

Hoạt động nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh cũng diễn ra sôi động và có hiệu quả.Sở KH&CN đã tổ chức 63 lớp nhận thức về tiêu chuẩn TCVN ISO 9001, đánh giá nội bộ, chuyển đổi áp dụng HTQLCL từ TCVN ISO 9001:2008 sang TCVN ISO 9001:2015 với 2.559 lượt tham dự. Triển khai áp dụng HTQLCL tại 214 cơ quan (gồm 19 cơ quan chuyên môn cấp tỉnh; 12 đơn vị trực thuộc các sở, ngành; 11 đơn vị hành chính cấp huyện; 172 đơn vị hành chính cấp xã), đạt tỷ lệ 100%.

Phối hợp tham mưu UBND tỉnh ban hành các quy chuẩn kỹ thuật tại địa phương như:Quy chuẩn kỹ thuật địa phương cho sản phẩm mắm tôm chà Gò Công (QCĐP 01:2019/TG); Quy chuẩn kỹ thuật địa phương về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt trên địa bàn tỉnh Tiền Giang (QCĐP 02:2024/TG). Hướng dẫn 158 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng trang sức, mỹ nghệ trong tỉnh xây dựng tiêu chuẩn cơ sở và công bố tiêu chuẩn áp dụng; 55 cơ sở, doanh nghiệp tự công bố chất lượng sản phẩm cho 05 sản phẩm là: Cà phê hạt, Chả lụa, Chao, Nem thịt, Lạp xưởng.

Hỗ trợ 31 doanh nghiệp xây dựng và áp dụng các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất chất lượng (ISO 9001; ISO 22000; HACCP…); áp dụng công cụ cải tiến NSCL:5S; 7 công cụ; cải tiến Kaizen; quản lý tinh gọn Lean; duy trì hiệu suất thiết bị tổng thể (TPM); hạch toán chi phí dòng nguyên liệu (MFCA); thẻ điểm cân bằng; hỗ trợ 19 lượt doanh nghiệp tham gia và đạt Giải thưởng Chất lượng Quốc gia,… Thông qua các hoạt động đó đã góp phần tăng năng suất lao động, giảm lãng phí, tiết kiệm nguyên liệu, năng lượng, nâng cao chất lượng sản phẩm, nâng cao khả năng cạnh tranh, phát triển thương hiệu sản phẩm, bảo vệ môi trường, an toàn sản phẩm.

Hoạt động hỗ trợ phát triển doanh nghiệp KHCN được thực hiện chủ động,từ khâu kết nối doanh nghiệp, hỗ trợ xây dựng định hướng, kế hoạch và thực hiện các kế hoạch tư vấn, hỗ trợ phát triển doanh nghiệp KHCN. Đến nay, đã hỗ trợ 10 doanh nghiệp thực hiện chứng nhận doanh nghiệp KH&CN bao gồm: Công ty Cổ phần Dược phẩm TIPHARCO, Công ty Cổ phần Công nghiệp và TBCS Duhal. Công ty TNHH – MTV Socolate KIMMY, Doanh nghiệp Tư nhân Tư Sang 2, Doanh nghiệp Tư nhân Long Thuận, Công ty TNHH Travipha, Công ty TNHH Đông trùng hạ thảo Thiên Ân, Công ty TNHH SD, Công ty TNHH Capiworld, Công ty TNHH – MTV sản xuất thiết bị nông nghiệp TM-DV Quốc Thái.

Lĩnh vực hỗ trợ bảo hộ và quảng bá thương hiệu trên địa bản tỉnh Tiền Giang thời gian qua cũng đạt nhiều kết quả:Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Quyết định số2722/QĐ-UBND ngày 13/9/2017 về việc ban hành Chương trình KH&CN hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh giai đoạn 2017-2020. Năm 2024, Sở KH&CN đã hỗ trợ xây dựng 20 nhãn hiệu tập thể, 07 nhãn hiệu chứng nhận, 02 chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm nông sản đặc sản của tỉnh Tiền Giang; hướng dẫn cho các tổ chức/cá nhân lập hồ sơ đăng ký 331 nhãn hiệu, 01 kiểu dáng công nghiệp, 09 sáng chế/Giải pháp hữu ích; gia hạn 43 Giấy chứng nhận nhãn hiệu; sửa đổi văn bằng 02 Giấy chứng nhận nhãn hiệu; chuyển giao quyền sở hữu công nghiệp 01 Giấy chứng nhận nhãn hiệu.

Về phát triển thị trường KH&CN:Tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển thị trường KH&CN; hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất chất lượng và hội nhập; hỗ trợ xác lập, khai thác phát triển tài sản trí tuệ, xây dựng thương hiệu, tham gia các hội chợ công nghệ quốc gia (Techmart Việt Nam). Trong giai đoạn 2013 – 2024, tỉnh đã hỗ trợ 20 đơn vị, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất tham dự Chợ Công nghệ và thiết bị Vùng Đồng bằng sông Cửu Long và các địa phương khác trong nước.

Về hỗ trợ phát triển HSTKH, ĐMST:Trong giai đoạn 2013-2024, hoạt động hỗ trợ phát triển HSTKN, ĐMST được chú trọng đầu tư và đã đạt nhiều kết quả khả quan. Hội thảo khoa học (về Khởi nghiệp và ĐMST tỉnh Tiền Giang; ĐMST lĩnh vực ICT; giải pháp kết nối Thanh niên khởi nghiệp và nhà đầu tư, cơ quan quản lý nhà nước) được tổ chức ngày càng bài bản, chất lượng được nâng cao, đối tượng tham gia được mở rộng và đa dạng hoá, tạo thành cộng đồng có sự thống nhất cao về nhận thức và hành động, góp phần hoàn chỉnh chính sách của tỉnh đối với phát triển HSTKH, ĐMST.

Tổ chức thành công Cuộc thi “Ý tưởng, dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Tiền Giang” năm 2023, 2024. Tại cuộc thi năm 2024, thu hút 76 ý tưởng, dự án dự thi trên nhiều lĩnh vực. Sau 3 vòng thi, Ban Giám khảo đã chọn 20 ý tưởng, dự án đoạt giải để trao giải (tổ chức ngày 13/12/2024). Tại vòng chung kết, chọn 5 ý tưởng, dự án tiêu biểu của mỗi bảng để chọn giải. Theo đó, tại Bảng học sinh, sinh viên, ý tưởng, Dự án “Gỗ nhân tạo từ rơm” đoạt giải Đặc biệt; Dự án “Sản xuất tơ sợi từ lá khóm” đoạt giải Đặc biệt tại Bảng tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp. Một số sản phẩm có khả năng thương mại hóa và áp dụng vào đời sống.

Cuộc thi đã động viên tinh thần, thu hút được nhiều ý tưởng, dự án tham gia với số lượng và chất lượng không ngừng được nâng lên. Ban Tổ chức Cuộc thi mong muốn các ý tưởng, dự án đoạt giải lần này sẽ được các nhà đầu tư, Quỹ Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tiếp tục hỗ trợ để có thể trở thành các dự án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ nhằm tạo ra sản phẩm, mô hình mới. Qua đó, thúc đẩy phong trào, đóng góp vào quá trình hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.

Tổ chức Cuộc thi “Sinh viên khởi nghiệp sáng tạo” với chủ đề “Khởi nghiệp để lập nghiệp”. Cuộc thi đã thu hút hơn 80 ý tuởng khởi nghiệp đăng ký dự thi, kết quả Ban Giám khảo đã chọn lựa 20 ý tưởng có tính khả thi, tính mới, tính sáng tạo để trao các giải đặc biệt, nhất, nhì, ba.

Tổ chức các lớp đào tạo kỹ năng cho người khởi nghiệp. Qua các lớp đào tạo đã nâng cao kỹ năng lập kế hoạch kinh doanh và lập kế hoạch tài chính cho doanh nghiệp khởi nghiệp, người có nhu cầu khởi nghiệp; tuyên truyền, phổ biến về các cơ chế chính sách có liên quan đến hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của tỉnh.

Giải pháp đẩy mạnh ứng dụng KHCN và ĐMST thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn tỉnh Tiền Giang

Một là, tiếp tục đổi mới tư duy, hoàn thiện chính sách, pháp luật, nâng cao vai trò quản lý nhà nước về KHCN và ĐMST

Tiếp tục thực hiện Kết luận 69-KL/TW ngày 11/01/2024 của Bộ Chính trị, Chương trình Hành động số 59-CTr/TU ngày 16/4/2024 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Kết luận 69-KL/TW ngày 11/01/2024 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 01/11/2012 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Tổ chức thực hiện tốt: Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030 gắn với Chương trình số 38-CTr/TU ngày 31/3/2023 của Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Nghị quyết số 45-NQ/TW của Hội nghị Trung ương lần thứ tám khoá XIII về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo hướng phù hợp với cơ chế thị trường và thông lệ, chuẩn mực quốc tế, tạo sự đồng bộ, thống nhất, hiệu quả trong tổ chức thực hiện.

Chú trọng các chính sách tài chính, đầu tư, đấu thầu, quản lý và sử dụng tài sản công, chuyển giao, ứng dụng khoa học và công nghệ, phát triển công nghệ số, công nghệ cao, bảo hộ sở hữu trí tuệ; chính sách xã hội hoá.

Đề xuất các giải pháp quản lý, ngăn chặn, hạn chế các mặt tiêu cực phát sinh trong quá trình thực hiện, tạo mọi điều kiện để phát triển KH&CN.

Hai là, nâng caonăng lực nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao KHCN vào đời sống

Tiếp tục sắp xếp, đẩy mạnh cơ chế tự chủ đối với các tổ chức khoa học và công nghệ công lập nhằm thu hút, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực của tỉnh.

Tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục đại học tăng cường hoạt động giảng dạy gắn với nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng những lĩnh vực có thế mạnh của tỉnh.

Có cơ chế, chính sách, tạo môi trường thuận lợi để thu hút đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ, nhà khoa học giỏi, nhân tài. Khuyến khích thu hút, tạo nguồn cán bộ khoa học từ sinh viên xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ.

Phát triển mạnh mẽ các khu công nghệ cao, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hệ thống phòng thí nghiệm trọng điểm, nhóm nghiên cứu mạnh, hạ tầng thông tin và thống kê về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo hướng hiện đại.

Ba là, tiếp tục thúc đẩyphát triển thị trườngKH&CNvà hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo

Tăng cường hoạt động tuyên truyền, phổ biến thông tin về doanh nghiệp KH&CN; đẩy mạnh hoạt động truyền thông về sản phẩm KH&CN, doanh nghiệp KH&CN để nâng cao giá trị thương hiệu, tạo uy tín đối với người tiêu dùng, giúp thương hiệu “doanh nghiệp KH&CN” trở thành thương hiệu mạnh, nâng cao lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp KH&CN.

Các hoạt động truyền thông về sản phẩm KH&CN, doanh nghiệp KH&CN được đẩy mạnh cả về tần suất thực hiện, hình thức đa dạng, lựa chọn những doanh nghiệp điển hình, tiêu biểu với các sản phẩm chất lượng.

Khuyến khích phát triển tổ chức dịch vụ khoa học và công nghệ, trung tâm xúc tiến và hỗ trợ chuyển giao công nghệ, trung tâm, sàn giao dịch công nghệ, chợ công nghệ; mạng lưới tổ chức trung gian cung cấp dịch vụ tìm kiếm, đánh giá, định giá, môi giới, thử nghiệm, chuyển giao kết quả, sản phẩm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, quan tâm tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân sử dụng kết quả, sản phẩm này như hàng hoá đặc biệt có giá trị, quyền sở hữu và lưu thông trên thị trường.

Tăng cường kết nối các sàn giao dịch công nghệ với các trung tâm ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Chuyển đổi, cơ cấu lại các chương trình có nội dung hỗ trợ phát triển doanh nghiệp KH&CN theo hướng đẩy mạnh hoạt động hỗ trợ thương mại hóa, phát triển thị trường cho những sản phẩm KH&CN chất lượng nhằm chiếm lĩnh thị trường trong nước và xuất khẩu.

Bốn là, tăng cường hoạt động hợp tác trong và ngoài tỉnh vềKH&CN

Đẩy mạnh việc phối hợp với các tổ chức KH&CN (trường Cao đẳng, Đại học, Viện nghiên cứu…) trong và ngoài tỉnh nhằm thu hút được đội ngũ các nhà khoa học, các chuyên gia trong việc nghiên cứu khoa học, tư vấn, thẩm định cơ sở khoa học các nhiệm vụ KH&CN, thẩm định công nghệ dự án đầu tư.

Khuyến khích liên doanh, liên kết, chuyển giao công nghệ giữa các tổ chức, doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp nước ngoài đầu tư tại Tiền Giang, doanh nghiệp nước ngoài trên cơ sở tuân thủ luật pháp quốc tế, luật pháp Việt Nam.

Theo Sở hữu trí tuệ