Thủ tướng nêu 5 cơ chế đặc biệt để khoa học công nghệ bứt phá

Sáng 15/2, tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và họp thảo luận tổ về nội dung này.

Phát biểu tại tổ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đang diễn ra quyết liệt.

Theo Thủ tướng, đất nước muốn phát triển nhanh, bền vững thì phải dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Đây là yêu cầu khách quan, không thể thay đổi. Vì vậy, việc tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế là việc phải tập trung làm.

Chính phủ đang chủ trương sửa một loạt các luật như Luật Ngân sách nhà nước, các luật về thuế, Luật Doanh nghiệp, Luật Khoa học công nghệ và một số luật khác có liên quan. 

Và tại kỳ họp này, Quốc hội đang tiến hành thảo luận về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Theo Thủ tướng, Nghị quyết đã đề cập đến một số vấn đề giúp tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, tuy nhiên còn một số vấn đề cần bổ sung.

Cụ thể, phải nghiên cứu bổ sung cơ chế đặc biệt để phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số với 5 nhóm cơ chế đặc biệt.

Trước hết là phải có cơ chế đặc biệt phát triển kết cấu hạ tầng cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Theo Thủ tướng, hạ tầng hiện nay còn yếu trong khi nguồn lực cho hạ tầng còn hạn chế, vì vậy phải có cơ chế để huy động nguồn lực từ xã hội và người dân.

Thứ hai, phải cơ chế đặc biệt cho quản lý như “lãnh đạo công, quản trị tư”; “đầu tư công nhưng quản lý tư”; “đầu tư tư nhưng quản lý công” trong các hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

“Ví dụ nhà nước có thể đầu tư một hạ tầng khoa học công nghệ nhưng giao cho tư nhân quản lý. Hoặc lãnh đạo công là việc chúng ta thiết kế chính sách, pháp luật, những công cụ giám sát kiểm tra, còn lại quản trị sẽ giao cho doanh nghiệp”, Thủ tướng nói.

Thứ ba, phải có cơ chế đặc biệt cho các nhà khoa học, các công trình khoa học có thể thương mại hóa. Bên cạnh đó, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, xóa bỏ cơ chế xin – cho, giảm thủ tục hành chính và quản lý hiệu quả tổng thể.

Thứ tư, theo Thủ tướng, cần thiết kế thêm cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro cả với người thực hiện chứ không phải chỉ người thiết kế chính sách. 

Cho rằng khâu thực hiện là khâu khó, Thủ tướng nhấn mạnh nếu không có cơ chế đặc biệt để bảo vệ người thực hiện dễ dẫn đến tình trạng sợ trách nhiệm hoặc không muốn làm.

Thứ năm, phải có cơ chế đặc biệt để thu hút nhân lực, bao gồm cơ chế để phát triển doanh nghiệp tư nhân về khoa học công nghệ; thu hút nguồn nhân lực từ nước ngoài vào Việt Nam bằng chính sách thuế, phí, lệ phí, chỗ ở, visa, chính sách lao động… Nếu không thì một nhà khoa học, nhà tư vấn muốn vào mà cứ phải chờ visa mãi!

Bên cạnh đó, người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh, khi có cơ chế đặc biệt thì phải thiết kế công cụ đặc biệt để quản lý.

“Ta phải ứng xử với tình hình nào bằng chính sách đó để nâng cao hiệu quả, không để xảy ra tham nhũng tiêu cực, lãng phí”, Thủ tướng lưu ý.

Thủ tướng cũng cho rằng, làm khoa học phải chấp nhận rủi ro, chấp nhận độ trễ. Quá trình thực hiện có thể thành công nhưng cũng phải chấp nhận có thể thất bại và trả giá cho thất bại đó.

“Nếu không vì động cơ cá nhân mà do yếu tố khách quan, người thực hiện vô tư trong sáng vì sự phát triển của khoa học công nghệ, của đất nước thì ta phải chấp nhận”, Thủ tướng nói.