Thủ tướng được quyết định biện pháp cấp bách khác quy định của luật khi thật cần thiết

Sáng 18/2, với 463/465 đại biểu Quốc hội bấm nút tán thành (chiếm 96,86% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội đã thông qua Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).

Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi gồm 5 chương, 32 điều, sẽ có hiệu lực từ 1/3/2025.

Trước đó, trình bày báo cáo giải trình tiếp thu, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết sau khi tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội về bảo đảm tính thống nhất của dự thảo luật với hệ thống pháp luật và đảm bảo việc phân cấp, phân quyền phải gắn với kiểm soát quyền lực và chống lạm quyền, Ủy ban đã bổ sung một số cơ chế, chính sách mới trong dự thảo.

Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho bổ sung nguyên tắc trong đó: “Cơ quan, người phân cấp có trách nhiệm bảo đảm các điều kiện cần thiết khi quyết định phân cấp, trừ trường hợp cơ quan, tổ chức, đơn vị, người được phân cấp có đề nghị và tự bảo đảm điều kiện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp”.

Đồng thời bổ sung trường hợp phân cấp dẫn đến cần thay đổi trình tự, thủ tục, thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn mà mình phân cấp đang được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cấp mình thì sửa đổi, bổ sung ngay hoặc giao cấp dưới quy định.

Trường hợp liên quan đến quy định của cơ quan nhà nước cấp trên thì cơ quan, người phân cấp được điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền của các cơ quan liên quan để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đó, bảo đảm yêu cầu về cải cách hành chính theo hướng giảm thủ tục hành chính, không quy định thêm thành phần hồ sơ, không tăng thêm yêu cầu, điều kiện, thời gian giải quyết thủ tục đang áp dụng.

Sau đó, cơ quan, người phân cấp có trách nhiệm báo cáo lại cơ quan nhà nước cấp trên về việc thực hiện điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên đó.

Quy định này cũng áp dụng cho việc ủy quyền.

Ủy ban cũng đề xuất bổ sung quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ.

Cụ thể, trên cơ sở được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thực hiện giải pháp khác với quy định của luật, nghị quyết, pháp lệnh hiện hành trong trường hợp cần huy động các nguồn lực để triển khai chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, sau đó báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung: Trong trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, bảo đảm tính mạng, tài sản của nhân dân, Thủ tướng Chính phủ quyết định áp dụng các biện pháp cấp bách khác quy định của pháp luật hiện hành, báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất.

Ông Hoàng Thanh Tùng cho biết các cơ chế, chính sách trên được bổ sung nhằm đổi mới mạnh mẽ cơ chế phân định thẩm quyền, phân cấp, ủy quyền nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu.

Cạnh đó là phát huy tính chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của các cơ quan trong bộ máy nhà nước, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, về thủ tục hành chính, khơi thông nguồn lực cho phát triển, chủ động ứng phó với những biến đổi của tình hình trong nước và quốc tế, vì mục tiêu tăng trưởng, phát triển chung của đất nước, đồng thời bảo đảm đồng bộ với nội dung tiếp thu, chỉnh lý trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Ngoài ra, theo ông Tùng, có ý kiến đại biểu đề nghị bổ sung một số quy định như có cơ chế giám sát của Thủ tướng đối với Bộ trưởng, trường hợp Bộ trưởng không hoàn thành nhiệm vụ, Thủ tướng có quyền kiến nghị Quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm hoặc có biện pháp chấn chỉnh hoạt động của Bộ đó; Trách nhiệm giải trình của chính quyền địa phương khi thực hiện quyền được phân cấp, phân quyền…

Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoàn thiện bổ sung và hoàn thiện về nguyên tắc phân cấp, phân quyền.

Cụ thể, việc phân quyền, phân cấp phải bảo đảm rõ chủ thể, nội dung, phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn, công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm soát quyền lực theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.

Về thẩm quyền của Thủ tướng đối với Bộ trưởng không hoàn thành nhiệm vụ, ngoài cơ chế giám sát thông qua bỏ phiếu tín nhiệm của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ nhận thấy dự thảo Luật đã có quy định về trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ “chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công quản lý” trong việc trình Quốc hội phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ.

Trong thời gian Quốc hội không họp, trình Chủ tịch nước quyết định tạm đình chỉ công tác của Phó thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, để bảo đảm kiểm soát quyền lực đối với các chức danh này.