Thủ tướng đề xuất 3 ưu tiên chiến lược và 3 đột phá hành động

Diễn đàn là sáng kiến được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính công bố tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 43 (năm 2024).

Tham dự phiên khai mạc Diễn đàn năm nay có Tổng thống Timor-Leste, Tổng Thư ký ASEAN, Phó Thủ tướng Lào, Phó Thủ tướng Campuchia, Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan, Bộ trưởng Ngoại giao Timor-Leste, đại diện các cơ quan ngoại giao, tổ chức quốc tế.

Về phía Việt Nam, có Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan.

Ngoài phiên khai mạc, các phiên khác của Diễn đàn năm nay còn có sự tham dự của Thủ tướng Malaysia – Chủ tịch ASEAN năm 2025, Thủ tướng New Zealand, Thủ tướng Nga, Thủ tướng Thái Lan, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc và nhiều Bộ trưởng của các nước gửi các thông điệp tới Diễn đàn.

Ba ưu tiên chiến lược về đoàn kết, tự cường và bản sắc

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính trước hết chuyển lời thăm hỏi của Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường và cá nhân Thủ tướng tới các đại biểu dự Diễn đàn năm nay.

Đây là sự kiện rất có ý nghĩa khi diễn ra vào thời điểm kỷ niệm 10 năm hình thành Cộng đồng ASEAN, 30 năm Việt Nam gia nhập mái nhà chung ASEAN và cũng là năm thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 để đưa ASEAN bước vào kỷ nguyên mới, hướng tới một Cộng đồng đoàn kết, thống nhất trong đa dạng, tự cường, đổi mới sáng tạo và lấy người dân làm trung tâm.

Theo Thủ tướng, thế giới và khu vực châu Á – Thái Bình Dương đang chứng kiến những biến động sâu sắc với các thách thức và cơ hội đan xen. Các vấn đề mang tính toàn cầu, toàn dân, toàn diện diễn biến nhanh hơn, phức tạp hơn, khó lường hơn trước. Thế giới ngày nay đang đứng trước các xu thế: phân cực hóa về chính trị; già hóa về dân số; cạn kiệt về tài nguyên; đa dạng hóa về thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng; xanh hóa về sản xuất kinh doanh và dịch vụ; số hóa mọi hoạt động của con người. Bối cảnh đó đặt ra nhiều bài toán khó nhưng đồng thời cũng mở ra những cơ hội hiếm có để ASEAN khẳng định vị thế và bứt phá vươn lên.

Thủ tướng đánh giá, ra đời cách đây gần 60 năm với chỉ 5 thành viên sáng lập, ASEAN ngày nay đã trở thành một Cộng đồng 10 quốc gia thống nhất trong đa dạng; là nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới với tốc độ tăng trưởng hàng đầu; là trung tâm của các tiến trình liên kết khu vực và toàn cầu; là cầu nối của đối thoại, hợp tác vì hòa bình và phát triển ở khu vực, góp phần tích cực vào định hình trật tự thế giới.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, ASEAN được dự báo sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới với GDP vượt 10 nghìn tỷ USD, có thị trường tiêu dùng hơn 800 triệu dân; đồng thời sẽ là trung tâm công nghệ, kinh tế số và đổi mới sáng tạo, với nền kinh tế số dự kiến đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Để dự báo trên trở thành hiện thực, ASEAN không chỉ cần sự đoàn kết, nhất trí, đồng lòng mà còn cần có tư duy đột phá, chiến lược sắc bén, lộ trình khả thi, nguồn lực tập trung và hành động quyết liệt. Trên tinh thần đó, Thủ tướng đề xuất 3 ưu tiên chiến lược và 3 đột phá hành động.

Ba ưu tiên chiến lược về đoàn kết, tự cường và bản sắc, bao gồm:

Thứ nhất, củng cố một ASEAN tự chủ về chiến lược thông qua tăng cường đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN. Một ASEAN tự chủ chiến lược là một ASEAN đồng thuận và đoàn kết, đồng thời cân bằng, linh hoạt trong mọi quan hệ đối ngoại; đóng vai trò tích cực trong định hình trật tự khu vực và đoàn kết, hợp tác quốc tế trong bối cảnh hiện nay.

Thứ hai, xây dựng một ASEAN tự cường về kinh tế thông qua đổi mới các động lực tăng trưởng truyền thống, đồng thời thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, nhất là về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. ASEAN cần đi đầu trong đẩy mạnh chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo; phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo; kết nối sâu với chuỗi cung ứng toàn cầu để trở thành trung tâm sản xuất chiến lược của thế giới.

Thứ ba, giữ vững giá trị và bản sắc của ASEAN như tinh thần đồng thuận, hài hòa, thống nhất trong đa dạng và tôn trọng sự khác biệt. Điều này không chỉ được tiếp tục phát huy mà còn là giá trị cần được ASEAN chia sẻ, lan tỏa rộng rãi để trở thành phương châm ứng xử chung của các nước trong quan hệ quốc tế.

Ba đột phá hành động bao gồm:

Thứ nhất, xây dựng cơ chế ra quyết định linh hoạt, hiệu quả, trách nhiệm hơn, bảo đảm vừa giữ nguyên tắc đồng thuận vừa có cơ chế đặc thù cho các sáng kiến chiến lược, tạo đột phá.

Thứ hai, đẩy mạnh hợp tác công-tư để huy động mọi nguồn lực cho phát triển khu vực, nhất là các dự án trọng điểm; khuyến khích sự tham gia ngày càng lớn hơn của khu vực tư nhân trong tổng đầu tư toàn xã hội; loại bỏ hơn nữa các rào cản và hạn chế thương mại truyền thống; phát triển môi trường kinh tế số thông minh, an toàn để phục vụ thương mại, đầu tư trong ASEAN.

Thứ ba, tăng cường hơn nữa kết nối, nhất là kết nối hạ tầng, giao lưu nhân dân và hài hòa hóa thể chế cho thông thoáng; nỗ lực rút ngắn hơn nữa quá trình ra quyết định và đơn giản hóa các quy trình, thủ tục hành chính trong từng nước ASEAN để triển khai hiệu quả các hoạt động hợp tác.

“Tóm lại, ASEAN phải thích ứng linh hoạt, phù hợp, hiệu quả với tình hình, huy động được nguồn lực cho phát triển, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư và kích hoạt mọi nguồn lực trong xã hội cho đầu tư phát triển; kết nối trong ASEAN và kết nối ASEAN với các khu vực và thế giới thông qua hạ tầng, thể chế và nhân lực, thể chế phải thông thoáng, hạ tầng phải thông suốt, quản trị và nhân lực phải thông minh”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh.

Theo Thủ tướng, ba thập kỷ đồng hành cùng ASEAN đã khẳng định tầm nhìn chiến lược đúng đắn của Việt Nam. ASEAN đã trở thành không gian chiến lược và môi trường phát triển tự nhiên của Việt Nam, trong khi Việt Nam luôn là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong việc củng cố đoàn kết, tăng cường vai trò trung tâm và thúc đẩy phát triển bền vững của ASEAN.

Nhắc lại câu tục ngữ Việt Nam “Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”, Thủ tướng cho rằng điều này càng đúng đắn trong bối cảnh hiện nay khi ASEAN và Việt Nam đang đứng trước khởi điểm lịch sử mới, cùng hướng tới những mục tiêu đầy khát vọng. Việt Nam tin tưởng mạnh mẽ vào sự đoàn kết, thống nhất, tinh thần hợp tác, vào sức sống và giá trị chiến lược của ASEAN.

“Chúng tôi cam kết là thành viên chủ động, tích cực và có trách nhiệm trong xây dựng Cộng đồng ASEAN đoàn kết, bao trùm và tự cường, cùng nhau hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 vì lợi ích của mọi người dân trong khu vực, cùng các nước thành viên, đối tác và bạn bè quốc tế viết tiếp những trang sử mới đầy tự hào trong hành trình phát triển của ASEAN”, người đứng đầu Chính phủ Việt Nam nhấn mạnh.

Đưa ASEAN trở thành hình mẫu và biểu tượng

Phát biểu chào mừng, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nêu rõ, với tinh thần “của ASEAN, do ASEAN và vì ASEAN”, Diễn đàn Tương lai ASEAN nhằm mục đích bổ sung cho các khuôn khổ hiện có của ASEAN bằng cách thúc đẩy các cuộc thảo luận mới mẻ, sáng tạo và mang tính chiến lược, góp phần giúp định hình tương lai của ASEAN theo cách phục vụ tốt nhất cho lợi ích chung của khu vực.

Diễn đàn Tương lai ASEAN đầu tiên vào năm 2024 đã thành công rực rỡ, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn hy vọng Diễn đàn sẽ phát triển thành một nền tảng thường xuyên và là trung tâm ươm mầm hàng đầu cho các ý tưởng sáng tạo cho sự phát triển tương lai của ASEAN.

Theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn, trong bối cảnh những diễn biến địa chính trị toàn cầu trong vài tuần qua cho thấy thế giới đang ở một thời điểm quan trọng, đặt ra nhiều câu hỏi chưa có lời giải về tương tác trong tương lai giữa các cường quốc và trật tự quốc tế sau Thế chiến II, đặc biệt là vai trò và chức năng của Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế.

Trong bối cảnh đó, các tổ chức khu vực như ASEAN cần khẳng định được vai trò và tính thích ứng, duy trì sự thống nhất, khả năng tự cường và tính bao trùm trước những thực tế mới đang diễn ra.

Chia sẻ về chủ đề của Diễn đàn năm nay, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng đoàn kết là sức mạnh lớn nhất của ASEAN. Khả năng tự cường phản ánh khả năng của ASEAN trong việc điều hướng qua những bất ổn toàn cầu và những cú sốc bên ngoài có thể xảy ra. Tính bao trùm đảm bảo rằng tiến trình của ASEAN là công bằng và không có quốc gia thành viên hoặc nhóm nào bị bỏ lại phía sau.

“Điều đó cũng có nghĩa là ASEAN sẽ không đứng về phía nào, mà sẽ là người bạn, đối tác hợp tác với tất cả và đóng vai trò là cầu nối cho các cuộc đối thoại và hợp tác cho tất cả các bên. Tôi tin rằng đoàn kết, bao trùm và tự cường là những yếu tố quyết định giúp ASEAN vững vàng vượt qua qua bối cảnh toàn cầu phức tạp ngày nay”, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn phát biểu.

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận về một số nội dung: Những xu hướng lớn nào đang định hình ASEAN; những cơ hội và thách thức lớn nhất đối với ASEAN; làm thế nào để thúc đẩy sự đoàn kết, tính bao trùm và khả năng tự cường của ASEAN; các công nghệ tiên tiến sẽ tác động đến ASEAN như thế nào; ASEAN có thể duy trì vai trò trung tâm của mình như thế nào trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng?

Theo Phó Thủ tướng, trong suốt hành trình tham gia ASEAN của mình, Việt Nam đã luôn kiên định trong cam kết xây dựng một cộng đồng đoàn kết, gắn kết, kiên cường và phát triển bền vững, là một thành viên tích cực và có trách nhiệm của gia đình ASEAN. Khi ASEAN đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới, Việt Nam sẵn sàng đóng góp nhiều hơn nữa để xây dựng Cộng đồng ASEAN có thể trở thành hình mẫu hội nhập khu vực và là biểu tượng của hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung trong khu vực này và toàn cầu.