Thủ lĩnh PKK bất ngờ kêu gọi buông vũ khí, ngừng xung đột với Thổ Nhĩ Kỳ

Đài Al-Jazeera đưa tin thủ lĩnh Abdullah Ocalan của tổ chức đảng Công nhân người Kurd (PKK) đã kêu gọi buông vũ khí, giải thể và chấm dứt xung đột với nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ.

PKK bị Thổ Nhĩ Kỳ, Mỹ, Canada, Úc và các nước Liên minh châu Âu (EU) coi là “tổ chức khủng bố”.

Lời kêu gọi của ông Ocalan được đưa ra sau khi một phái đoàn của đảng Bình đẳng và Dân chủ Nhân dân (DEM) thân người Kurd của Thổ Nhĩ Kỳ thăm đảo Imrali trong ngày 27.2, nơi ông Ocalan (75 tuổi) đang thụ án tù chung thân. Phái đoàn sau đó công bố thông điệp của ông Ocalan tại thành phố Istanbul.

Trong thư, ông Ocalan viết: “Tôi kêu gọi hạ vũ khí và tôi nhận trách nhiệm lịch sử cho việc này. Hãy triệu tập đại hội đảng và ra quyết định. Toàn bộ các nhóm phải hạ vũ khí và PKK phải giải thể”.

Đây là lần đầu tiên vị thủ lĩnh PKK kêu gọi giải thể tổ chức. Ông Ocalan giải thích rằng PKK được thành lập trong giai đoạn nhà nước hạn chế quyền của người Kurd, nhưng giờ đây, danh tính của người Kurd không còn bị chối bỏ nữa và đã có những cải thiện trong tự do ngôn luận.

Phó chủ tịch đảng cầm quyền AK Efkan Ala cho biết Thổ Nhĩ Kỳ sẽ “thoát khỏi xiềng xích” nếu PKK chấp nhận buông vũ khí và giải tán. Ông kỳ vọng PKK sẽ làm theo lời kêu gọi của ông Ocalan.

Nhà nghiên cứu Galip Dalay tại viện chính sách Chatham House (Anh) nhận định nếu thành công, động thái trên sẽ là một trong những sự kiện mang tính thay đổi lớn nhất từng xảy ra tại Trung Đông. Bước đi đó có thể làm thay đổi nền chính trị Thổ Nhĩ Kỳ cũng như mối quan hệ của nước này với các nhóm người Kurd trong khu vực.

PKK là tổ chức gì?

PKK được thành lập vào năm 1984 nhằm chống nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ, thành lập một nhà nước riêng của người Kurd tại đông nam Thổ Nhĩ Kỳ. Sau này, tổ chức chính thức từ bỏ mục tiêu ly khai nhưng kêu gọi quyền tự trị lớn hơn.

Trong hơn 4 thập niên qua, tổ chức này và Thổ Nhĩ Kỳ thường xuyên xung đột vũ trang. Tháng 10.2024, PKK nhận trách nhiệm vụ tấn công công ty vũ khí nhà nước gần Ankara làm ít nhất 5 người thiệt mạng và 22 người bị thương.

PKK cũng liên kết với các nhóm người Kurd khác tại Iran, Iraq và Syria. YPG, nhóm người Kurd đóng vai trò nòng cốt trong liên minh Các lực lượng Dân chủ Syria (SDF), bị cho là một phần của PKK. SDF là đối tác của Mỹ, đồng minh của Thổ Nhĩ Kỳ, trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) tại Syria.

Ông Ocalan là một trong những thành viên sáng lập PKK. Ông bị giam vào năm 1999 tại đảo Imrali vì tội phản quốc. Dù bị giam nhưng ông vẫn giữ tầm ảnh hưởng lớn đối với PKK và giới lãnh đạo tổ chức được cho là sẽ nghe theo lời kêu gọi của ông, theo Al-Jazeera.

Lời kêu gọi là một phần trong tiến trình đối thoại hòa bình giữa PKK và nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ từ tháng 10.2024 do ông Devlet Bahceli, đối tác liên minh của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, khởi xướng. Ông Bahceli từng gợi ý rằng ông Ocalan có thể được ân xá nếu PKK từ bỏ con đường bạo lực và giải thể.

Năm 2015, thỏa thuận ngừng bắn giữa PKK và Thổ Nhĩ Kỳ sụp đổ, dẫn đến việc chính quyền tái khởi động các cuộc tấn công lên lực lượng này ở khắp miền bắc Iraq.

Phản ứng của các bên

Lãnh đạo chính quyền tự trị của người Kurd tại miền bắc Iraq Nechirvan Barzani hoan nghênh quyết định của ông Ocalan. Trong khi đó, lãnh đạo SDF tại Syria Mazloum Abdi nói tuyên bố của ông Ocalan mang tính lịch sử nhưng “không liên quan đến chúng tôi tại Syria”.

Tại Mỹ, người phát ngôn Brian Hughes của Hội đồng An ninh quốc gia Nhà Trắng hoan nghênh lời kêu gọi của ông Ocalan và hy vọng việc đó sẽ xoa dịu Thổ Nhĩ Kỳ về SDF, đối tác chống IS của Mỹ tại Syria.

Bộ Ngoại giao Iraq cũng ra tuyên bố hoan nghênh hành động tích cực và quan trọng của ông Ocalan để đạt được ổn định tại khu vực.