Việc Nga tăng cường hoạt động ngoại giao chưa từng có đối với châu Phi được thúc đẩy bởi nhu cầu đa dạng hóa các mối quan hệ quốc tế trước sự cô lập từ phương Tây liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.
Ngoại
trưởng Nga Sergey Lavrov (phải) trong một chuyến công du châu Phi.
Từ ngày 29/5 đến 2/6, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã công du
châu Phi, thăm Kenya, Burundi, Mozambique và chặng dừng chân cuối là Nam Phi,
nơi ông Lavrov tham dự một cuộc họp cấp bộ trưởng ngoại giao của nhóm BRICS,
với sự tham gia của đại diện từ Congo, Ai Cập, Gabon, Guinea-Bissau và Comoros.
Đây là chuyến thăm thứ 3 của người đứng đầu ngành ngoại giao Nga
tới lục địa châu Phi trong năm nay. Vào tháng 1 vừa qua, ông Lavrov đã đến thăm
Nam Phi, Eswatini, Angola và Eritrea, và vào tháng 2, ông đã đến thăm Mali,
Mauritania và Sudan. Trong chuyến công du mới nhất của ông Lavrov, ngày 31/5,
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tiếp Tổng thống Eritrea Isaias Afwerki tại
Điện Kremlin.
Theo nhận định của nhà phân tích Milosz Bartosiewicz, chuyên gia
về Nga trên trang web của Trung tâm Nghiên cứu phương Đông Ba Lan (OSW) mới
đây, việc Nga tăng cường hoạt động ngoại giao chưa từng có đối với châu Phi
chứng tỏ Điện Kremlin ngày càng quan tâm đến việc hợp tác với các quốc gia ở
lục địa này.
Chuyên gia Bartosiewicz cho rằng, điều này chủ yếu được thúc đẩy
bởi nhu cầu đa dạng hóa các mối quan hệ quốc tế trước sự cô lập từ phương Tây
liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine. Sự hợp tác giữa Nga và châu Phi cũng là
“không đối xứng và có chọn lọc”. Moskva có sựưu tiên trong các khía cạnh
chính trị, quân sự và năng lượng của mình. Phía Nga đặc biệt quan tâm đến việc
hợp tác với các quốc gia châu Phi trên diễn đàn Liên hợp quốc, xuất khẩu vũ khí
cũng như đầu tư vào năng lượng hạt nhân do tập đoàn nhà nước Rosatom thực hiện.
Cả hai chuyến
thăm của ông Lavrov và cuộc gặp của Tổng thống Putin với người đồng cấp Eritrea
chủ yếu có khía cạnh chính trị và xây dựng hình ảnh, đồng thời là một phần của
quá trình chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh Nga – châu Phi lần thứ 2 (sẽ được
tổ chức tại St. Petersburg vào tháng 7 tới).
Các tuyên bố về phát triển hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật,
học thuật, văn hóa và nhân đạo rõ ràng chỉ có tầm quan trọng thứ yếu. Hoạt động
ngoại giao sôi nổi của Nga với châu Phi bao gồm các mối liên hệ không chỉ với
các quốc gia quan trọng theo quan điểm của Điện Kremlin, mà còn với các quốc
gia bình thường khác, chẳng hạn như Burundi, và trước đó là Eswatini và
Mauritania. Điều này cho thấy ý định gia tăng ảnh hưởng và xây dựng hình ảnh
tích cực về Moskva trên phạm vi toàn châu lục, cũng như sẵn sàng tận dụng sự
hợp tác của bất kỳ quốc gia nào.
Chuyến công du châu Phi cũng là cơ hội để Nga phản biện Mỹ, EU và
các đồng minh của họ (Australia, Nhật Bản, Anh). Cuộc xung đột ở Ukraine và các
biện pháp trừng phạt chống Nga được cho là hậu quả của trật tự quốc tế đơn cực
do phương Tây hậu thuẫn, trật tự này cũng phân biệt đối xử với các nước đang
phát triển. Đồng thời, Moskva đang tìm cách định vị mình là một đối tác hấp dẫn
và là người ủng hộ trật tự thế giới đa cực phù hợp hơn với lợi ích của “Nam bán
cầu”.
Ngoài ra,
sự tham dự của ông Lavrov trong hội nghị của những người đứng đầu ngành ngoại
giao của các nước BRICS là rất quan trọng trong bối cảnh thảo luận về khả năng
mở rộng của nhóm, bao gồm cả các nước châu Phi. Cuộc họp cũng là cơ hội để tăng
cường mối quan hệ giữa Nga và Nam Phi. Việc duy trì các mối quan hệ song phương
là rất quan trọng đối với Điện Kremlin trong bối cảnh Mỹ cáo buộc Nam Phi bí
mật chuyển giao vũ khí cho Moskva (mặc dù nước này đã tuyên bố trung lập trong
cuộc xung đột Nga – Ukraine), và cũng liên quan đến hội nghị thượng đỉnh của
các nhà lãnh đạo BRICS do Nam Phi đăng cai tổ chức vào tháng 8 năm nay.