Tháo gỡ ‘điểm nghẽn’ của ‘điểm nghẽn’

Hoàn thiện thể chế, đổi mới phương thức xây dựng pháp luật là vấn đề quan trọng, cấp thiết, luôn được lãnh đạo Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, chỉ đạo. Ngay tại phiên khai mạc Quốc hội kỳ họp thứ 8 – kỳ họp “kỷ lục” về số lượng dự án luật, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực, thì thể chế là “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”.

Trong đó, Tổng Bí thư chỉ ra rằng, chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, một số luật mới ban hành đã phải sửa đổi. Ngoài ra, các quy định cũng chưa thực sự đồng bộ, còn chồng chéo, nhiều quy định còn khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực.

Từ thực tiễn trên, Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp và dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Các quy định của pháp luật phải mang tính ổn định, lâu dài, luật chỉ quy định những vấn đề khung, cũng không cần quá dài. Những vấn đề thực tiễn biến động thường xuyên thì giao Chính phủ, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt trong điều hành. Đồng thời, cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính tại kỳ họp Quốc hội.

Khi làm việc với Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, công tác xây dựng pháp luật có vai trò, vị trí, tầm quan trọng đặc biệt, có ý nghĩa then chốt để nắm bắt thời cơ, khơi thông, huy động mạnh mẽ nguồn lực cho phát triển, chăm lo cho nhân dân.

Theo Tổng Bí thư, không phải ngẫu nhiên mà từ Đại hội XII đến nay, Đảng ta đều xác định đột phá về thể chế, trọng tâm là đột phá về pháp luật là đột phá chiến lược. Để đất nước vững vàng bước vào kỷ nguyên mới, sớm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu chiến lược mà Đảng đã đề ra, thực tiễn nóng bỏng đang đòi hỏi công tác xây dựng pháp luật ở tầm cao mới, thật sự tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển.

Từ đó, Tổng Bí thư yêu cầu xây dựng luật, pháp lệnh phải thật sự sống động, thể chế hóa đầy đủ, đúng đắn, kịp thời chủ trương của Đảng, phản ánh hơi thở thực tiễn, bám sát thực tiễn, giải quyết vấn đề thực tiễn; phải tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp lý, khẩn trương đưa các nguồn lực xã hội bị đình trệ, lãng phí hoạt động trở lại.

Để thể chế thực sự mang hơi thở của cuộc sống, trong các bài phát biểu của mình, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn luôn nhấn mạnh, quá trình xây dựng pháp luật phải dựa trên cơ sở cụ thể hóa các chủ trương, nghị quyết của Đảng, đồng thời cần xuất phát từ thực tiễn, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.

“Các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua phải đạt chất lượng cao và tuổi thọ lâu, tạo điều kiện thuận lợi và giao quyền chủ động, linh hoạt cho Chính phủ trong quá trình tổ chức thực hiện luật”, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại kỳ họp Quốc hội.

Để tháo gỡ “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”, thời gian qua, Chính phủ và Quốc hội đã có sự phối hợp nhịp nhàng, nắm bắt hơi thở cuộc sống, giải quyết các bất cập, vướng mắc, nhằm khơi thông nguồn lực cho phát triển kinh tế- xã hội. Với tinh thần đó, ngay tại Kỳ họp thứ 8, Chính phủ đã trình Quốc hội sửa đổi nhiều dự án luật theo phương thức dùng một luật sửa nhiều luật.

Trong một bài viết đánh giá về kỳ họp thứ 8 vừa qua, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, đây là một kỳ họp mang tính lịch sử với nhiều công việc, nhiều dự án với tầm chiến lược trong kỷ nguyên phát triển mới đã được thảo luận, quyết định. Hàng loạt vấn đề vướng mắc trong nhiều năm, thậm chí nhiều nhiệm kỳ cũng được xem xét, giải quyết.

“Thông qua cách thức tổ chức và kết quả kỳ họp cho thấy, những đổi mới và quyết đáp của Quốc hội đã góp phần thể chế hóa, lan tỏa mạnh mẽ tinh thần đổi mới, đoàn kết và thống nhất rất cao cả về nhận thức và hành động của Hội nghị Trung ương 10 khóa XIII, những thông điệp, tư tưởng chỉ đạo chiến lược của Tổng Bí thư Tô Lâm”, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ.

Với tinh thần đổi mới cùng khí thế mới, quyết tâm mới, cùng với nỗ lực của Chính phủ, Quốc hội đã quyết đáp nhiều vấn đề khó, phức tạp, nhiều vấn đề tồn đọng kéo dài liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực và thực tiễn đang đòi hỏi cấp thiết. Với số lượng “kỷ lục” về hoạt động lập pháp, Quốc hội đã biểu quyết thông qua 18 luật và 21 nghị quyết, được cử tri, nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp rất quan tâm, theo dõi.

Đặc biệt, có những dự thảo luật, nghị quyết được Quốc hội xem xét, thông qua theo thủ tục rút gọn, là chính sách đột phá, nhằm kịp thời tháo gỡ ngay những khó khăn cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh, đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng.

Bên cạnh đó, những quyết sách lịch sử của Quốc hội còn có tầm nhìn dài hạn, tạo cơ sở pháp lý cho những vấn đề mới, xu hướng mới, như việc quản lý và sử dụng dữ liệu, phát triển công nghiệp công nghệ số, chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, phát triển điện hạt nhân và điện gió ngoài khơi… Các quyết định này sẽ góp phần quan trọng thực hiện thành công cuộc cách mạng về chuyển đổi số, bắt kịp xu thế của thời đại, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ kinh tế – xã hội trong kỷ nguyên mới.

Các Phó Chủ tịch Quốc hội trao đổi tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội

“Công tác lập pháp đã bám sát và hiện thực hóa tinh thần chuyển đổi mạnh tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển. Tư duy quản lý không cứng nhắc, dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, ông Trần Thanh Mẫn nêu.

Trao đổi với Tiền Phong, đại biểu Quốc hội Trần Thị Nhị Hà – Phó Trưởng Ban dân nguyện, thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao việc Quốc hội sử dụng kỹ thuật lập pháp “một luật sửa nhiều luật”.

Tuy nhiên, Quốc hội cũng rất thận trọng khi sử dụng kỹ thuật lập pháp này. Mỗi luật sửa nhiều luật đều được tập trung cao độ để thảo luận, tránh trường hợp do phạm vi sửa đổi quá lớn dẫn đến việc xem xét các vấn đề không được kỹ lưỡng. Trong đó, bà Hà cho rằng, “1 luật sửa 9 luật” là một điểm nhấn quan trọng trong hoạt động lập pháp, thể hiện quyết tâm của Quốc hội trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế.

Đại biểu Quốc hội Trần Thị Nhị Hà.

Nói về việc tháo gỡ điểm nghẽn hạ tầng, nữ đại biểu đoàn Hà Nội nhìn nhận, việc thông qua chủ trương đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là “giấc mơ” đã được hiện thực hóa sau gần 20 năm ấp ủ. “Đây cũng là chủ trương được nhân dân cả nước, giới tri thức, doanh nghiệp ủng hộ. Với quy mô vốn lớn, tác động kinh tế – xã hội sâu rộng, đây chắc chắn là một trong những dự án biểu tượng trong kỷ nguyên mới”, bà Hà nói.

Tương tự, với dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận, theo đại biểu, đây cũng là một quyết sách lớn, có tính chiến lược. “Điện hạt nhân Ninh Thuận đã bị tạm dừng từ năm 2016, việc Quốc hội chủ trương tái khởi động dự án, cho thấy Việt Nam đã sẵn sàng cho những đổi mới trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, bà Hà cho hay.

Từ chủ trương nhất quán của Trung ương, Bộ Chính trị và đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, thời gian qua, cả hệ thống chính trị đã và đang gấp rút triển khai “cuộc cách mạng” về tinh gọn tổ chức bộ máy. Để tạo sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật sau khi thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị, tới đây, Quốc hội sẽ tiến hành kỳ họp bất thường để giải quyết những vấn đề cấp bách đặt ra.

Quốc hội đã thông qua nhiều quyết sách quan trọng mang tính lịch sử.

Tại các phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính – Trưởng Ban Chỉ đạo rà soát và tổ chức thực hiện việc xử lý vướng mắc trong hệ thống pháp luật, luôn nhấn mạnh yêu cầu, dứt khoát bỏ tư duy “không quản được thì cấm, không biết mà vẫn quản”. Người đứng đầu Chính phủ luôn quán triệt tư duy “ai quản lý tốt nhất thì giao”, cái gì doanh nghiệp và người dân làm được, làm tốt hơn thì nhà nước dứt khoát không làm.

Thủ tướng cũng lưu ý, quản lý nhà nước chỉ tập trung xây dựng chiến lược, quy hoạch, pháp luật, cơ chế, chính sách, kiến tạo phát triển; đồng thời cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực phù hợp, không “ôm” việc lên Trung ương và địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Cùng với đó, phải có sự phân công rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm và rõ sản phẩm.

Thủ tướng Phạm Minh Chính kiểm tra tiến độ triển khai công trình trọng điểm quốc gia.

Liên quan đến các nội dung sẽ được bàn thảo tại kỳ họp bất thường, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định 7 nội dung quan trọng. Trong đó, Quốc hội sẽ xem xét, quyết định các dự án luật chịu sự tác động trong hợp nhất, tinh gọn bộ máy, là: Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khi cho ý kiến về vấn đề này đều nhấn mạnh quan điểm, các dự luật sửa đổi cần phải đảm bảo thống nhất, đồng bộ với các luật có liên quan và dứt khoát không quy định nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ. Do vậy, cần có sự rà soát, nghiên cứu, đánh giá tác động thận trọng, không vì gấp gáp mà bỏ qua những công đoạn theo quy trình xây dựng luật. Khi ban hành, luật phải ngắn gọn, có trọng tâm, chỉ tập trung sửa đổi những vấn đề thực sự cần thiết, cấp bách.

“Ban hành luật là phải chịu trách nhiệm trước quốc dân, đồng bào, luật ban hành thì phải có tuổi thọ. Đương nhiên, khi luật ban hành, không hợp lý thì chúng ta phải sửa, nhưng hạn chế tối đa vấn đề này”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Cùng với việc cấp bách sửa đổi một số dự án luật liên quan đến tinh gọn bộ máy, tại Nghị quyết phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 1/2025, Chính phủ thống nhất về sự cần thiết xây dựng, ban hành các Nghị quyết về thành lập một số bộ trên cơ sở tổ chức lại một số bộ của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và cơ cấu thành viên Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Đồng thời, để đảm bảo bộ máy vận hành thông suốt, người đứng đầu Chính phủ luôn nhấn mạnh yêu cầu các bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ tiếp tục chủ động rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật chịu sự tác động của việc sắp xếp tổ chức bộ máy. Trên cơ sở đó, cần nhanh chóng xây dựng, ban hành và trình ban hành các văn bản phục vụ sắp xếp tổ chức bộ máy bảo đảm tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; không để khoảng trống pháp lý, không để gián đoạn hoạt động.

Đảng tiên phong tinh gọn bộ máy

01/02/2025

Nội dung: Luân Dũng | Thiết kế: Linh Anh