Trang chủNewsVăn hóa - Xã hộiTết con dúi của người Giơ Lâng

Tết con dúi của người Giơ Lâng


Khi những cơn gió đông lồng lộng thổi, khắp nơi cỏ cây chuyển màu vàng úa, cây lúa bắt đầu trổ đòng, ngậm hạt cũng là lúc người Giơ Lâng chuẩn bị lễ Ét Đông.

Thờ thần dúi

Dân tộc Giơ Lâng là một nhánh của dân tộc Ba Na sống tập trung ở các xã Tân Lập, Đăk Pne, Đăk T’Re và TT.Đăk R’ve (H.Kon Rẫy, Kon Tum).

Độc đáo di sản văn hóa phi vật thể: Tết con dúi của người Giơ Lâng- Ảnh 1.

Làng Kon Brăp Du là nơi thường xuyên tổ chức lễ Ét Đông truyền thống

Với tín ngưỡng đa thần, vạn vật hữu linh, người Giơ Lâng có rất nhiều lễ hội liên quan đến vòng đời con người, cây trồng, vật nuôi, trong đó có lễ Ét Đông. Đây là lễ hội lớn của người Giơ Lâng, với họ, Ét Đông được xem là tết cổ truyền của cả cộng đồng.

Theo tiếng của người Giơ Lâng, Ét Đông có nghĩa là tết con dúi. Lễ hội này ra đời, tồn tại và phát triển gắn liền với hoạt động sản xuất nương rẫy cùng với tín ngưỡng văn hóa truyền thống của cộng đồng làng.

Già A Jring Đeng, già làng Kon Brăp Du (xã Tân Lập), cho biết lễ Ét Đông được tổ chức hằng năm vào cuối tháng 9 đầu tháng 10 dương lịch, khi cây lúa bắt đầu trổ đòng, ngậm hạt. Đây là nghi lễ đặc biệt quan trọng, thể hiện sự tôn thờ của cả cộng đồng đối với các vị thần tự nhiên, đặc biệt là với Yàng Sơri, Yàng Đăk, Yàng Kong hay Yàng Kră, Yàng Kơđrang. Lễ hội đã được bà con trân trọng và giữ gìn, phát huy giá trị qua nhiều thế hệ. Điều đáng nói là chỉ sau khi tiến hành lễ hội Ét Đông, người Ba Na mới được phép triển khai những việc lớn của gia đình, như làm nhà mới, sửa nhà cũ, cưới hỏi, mua trâu, bò…

Độc đáo di sản văn hóa phi vật thể: Tết con dúi của người Giơ Lâng- Ảnh 2.

Dân làng đem ghè rượu đến nhà rông để thực hiện các nghi thức cúng tế thần linh trong lễ hội

Già A Jring Đeng kể từ xa xưa người Giơ Lâng thờ thần rắn nên tổ chức tết con rắn. Sau thời gian chiêm nghiệm, dân làng thấy rắn có lúc rất no nhưng đôi khi lại rất đói, không có nguồn thức ăn thường xuyên, ổn định. Trong khi đó, thức ăn của dúi là rễ cây nên quanh năm suốt tháng chẳng bao giờ sợ thiếu thức ăn. Loài dúi lại không phá hoại mùa màng như lũ chuột đồng. Vì vậy, dân làng đã chuyển sang thờ thần dúi. Từ đây, dúi trở thành linh vật, biểu tượng của sự cần cù và siêng năng, cả năm không bị đói của cộng đồng người Giơ Lâng.

Ét Đông là thời khắc đánh dấu năm cũ đã hết, năm mới với những hy vọng mới, niềm vui mới bắt đầu. Thông qua lễ hội hằng năm, người Giơ Lâng muốn giáo dục con cháu phải biết giữ gìn truyền thống, nhớ ơn tổ tiên ông bà, đoàn kết thương yêu nhau và chăm chỉ làm ăn để có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Độc đáo di sản văn hóa phi vật thể: Tết con dúi của người Giơ Lâng- Ảnh 3.

Người dân đốt nến, cầu nguyện để thần linh về dự hội

Gắn kết cộng đồng

Lễ Ét Đông diễn ra trong 3 ngày với nhiều nghi thức truyền thống. Các nghi lễ được thực hiện từ góc thiêng của từng hộ gia đình, trên rẫy và tại nhà rông. Tất cả đều tuân theo sự sắp xếp và chỉ đạo của già làng. Vài ngày trước khi lễ hội diễn ra, già làng giao nhiệm vụ cho thanh niên vào rừng chặt tre, nứa để làm cổng kiêng và cây nêu.

Ngày đầu tiên, từ tre, nứa thanh niên đã chặt về, dân làng dựng cổng kiêng trên đường lên rẫy, dựng cây nêu đầu hồi nhà rông. Xong việc, từng gia đình chuẩn bị lễ vật và cúng ở rẫy lúa. Họ sẽ mời Yàng (thần linh) cùng ông bà tổ tiên về vui lễ hội cùng con cháu. Mỗi gia đình sẽ chuẩn bị lễ vật gồm: ché rượu, cuộn chỉ, lá chuối tươi, ống lồ ô, peng (một loại lá rừng)… rồi gùi lên nhà rông để thực hiện lễ Ét Đông ở quy mô cả cộng đồng.

Độc đáo di sản văn hóa phi vật thể: Tết con dúi của người Giơ Lâng- Ảnh 4.

Ngày thứ hai, các gia đình thực hiện nghi thức cúng cơm giống lúa thừa tại nhà

Sau hồi trống dài vang lên từ nhà rông, già làng là người đầu tiên đặt ghè rượu quý vào vị trí trung tâm nhà rông rồi trang trí, buộc dây vào cây cột. Tiếp sau già làng, các gia đình lần lượt mang đồ tế lễ về nhà rông. Họ dùng lá chuối tươi lót sàn, sau đó dùng lá peng để gói gạo. Trong gia đình có bao nhiêu người thì gói bấy nhiêu hạt gạo.

Khi các gia đình đã chuẩn bị xong, dưới mái nhà rông, già làng đánh một hồi trống dài bắt đầu lễ thỉnh Yàng. Già làng cầm cuộn chỉ cột sợi dây từ ghè rượu của mình rồi chuyền sang cho các gia đình lần lượt cột vào ghè rượu và cây cột dành riêng cho họ. Sợi chỉ được coi là sợi dây truyền thông điệp chung của dân làng tới các vị thần, ông bà tổ tiên, vừa là sợi dây đoàn kết các gia đình trong cộng đồng.

Ngày thứ hai, các gia đình thực hiện nghi thức cúng cơm giống lúa thừa tại nhà. Bà chủ bếp (người phụ nữ lớn tuổi trong gia đình) ngồi cạnh chỗ lúa giống thừa của vụ mùa trước cầu khấn Yàng xin cho vụ tới được mùa. Sau đó, chủ nhà thực hiện nghi thức đặt hạt cơm còn nguyên vẹn được nấu từ giống lúa cũ lên đỉnh đầu. Theo quan niệm của người Giơ Lâng, đó là sự biết ơn đối với các Yàng và tổ tiên ông bà đã ban cho sự no đủ, sức khỏe.

Độc đáo di sản văn hóa phi vật thể: Tết con dúi của người Giơ Lâng- Ảnh 5.

Lễ hội là dịp để dân làng hàn huyên, tâm sự, mong ước trong năm mới

Ngày thứ ba là ngày đưa ông bà tổ tiên về trời. Trong ngày này, bà con thực hiện nghi thức ăn vật tế trên dàn thiêng tại nhà rông. Con vật tế sau khi hạ xuống, được xẻ thịt và chia cho tất cả mọi người. Cộng đồng dân cư trong làng cùng ăn uống, trao đổi về việc chuẩn bị, sửa soạn nhà cửa sau khi thu hoạch vụ mùa hoặc bàn chuyện dựng vợ gả chồng cho con cái…

“Cũng trong ngày thứ ba, mọi người lên nhà rông kiểm tra số lượng hạt gạo đã đặt dưới ghè rượu để đoán định tương lai. Nếu gói hạt gạo còn nguyên vẹn nghĩa là sang mùa rẫy mới gia đình đó sẽ có một vụ mùa bội thu. Ngược lại nếu hạt gạo bị sứt mẻ hoặc thừa hay thiếu thì gia đình sẽ gặp nhiều điều không hay”, già A Jring Đeng nói.

Theo già A Jring Đeng, trước đây, lễ Ét Đông thường được người Giơ Lâng tổ chức 7 ngày. Tuy nhiên việc tổ chức lễ hội kéo dài vừa mất thời gian lại gây lãng phí nên dân làng đã gói gọn lại trong 3 ngày.

Ông Phạm Viết Thạch, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin H.Kon Rẫy, cho biết trên địa bàn H.Kon Rẫy có 6 làng người đồng bào Giơ Lâng duy trì lễ hội Ét Đông thường xuyên. Năm 2021, lễ hội này được Bộ VH-TT-DL công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. (còn tiếp)




Nguồn: https://thanhnien.vn/doc-dao-di-san-van-hoa-phi-vat-the-tet-con-dui-cua-nguoi-gio-lang-185250323195136852.htm

Cùng chủ đề

Rà soát, điều chỉnh đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp có di tích đã được công nhận theo hướng dẫn Bộ...

VHO - UBND tỉnh Quảng Nam vừa ban hành công văn về việc rà soát, điều chỉnh và thực hiện xác định đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp có di tích là di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, di tích quốc gia đặc biệt và các vấn đề khác thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ VHTTDL. Có thể kể đến những di tích, di sản tiêu biểu như: Di tích...

Đón Bằng công nhận Lễ hội Đình Thi là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Lễ hội Đình Thi năm 2025 được tổ chức nhằm tưởng nhớ công đức cha ông có công xây bản, lập mường và gìn giữ, phát huy giá trị di sản văn hóa, góp phần giáo dục truyền thống quê hương đất nước, ý thức bảo vệ di sản văn hóa của dân tộc. Năm nay, Lễ hội lần đầu tiên được tổ chức với vị thế di sản văn hoá phi vật thể quốc gia. Đây...

Khai mạc trưng bày chuyên đề “Du lịch Quảng Ngãi – Sức hút từ Di sản và Bản sắc”

VHO – Chiều 12.4, tại Nhà trưng bày Đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải (Lý Sơn), Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ngãi tổ chức Lễ Khai mạc trưng bày chuyên đề “Du lịch Quảng Ngãi - Sức hút từ Di sản và Bản sắc”. Đây là một trong những hoạt động nằm trong khuôn khổ Tuần lễ Du lịch Quảng Ngãi. Dịp này, lãnh đạo Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ngãi đã tặng Giấy khen cho Tập thể Nhà trưng...

Đi chợ phiên Tây Bắc

Cuối tháng 3, nhiều du khách vẫn tìm tới Tây Bắc trong chuyến du xuân bởi đây chính là thời điểm Tây Bắc bừng sáng với những sắc hoa rực rỡ. Vùng đất này ngoài khung cảnh nên thơ, con người dễ mến còn có những phiên chợ làm say đắm lòng người bởi những món ngon đặc sắc… ...

60 tập thể và cá nhân nhận khen thưởng trong triển khai nhiệm vụ Chương trình 06-CTr/TU

Kinhtedothi - Sáng 28/3, tại hội nghị tổng kết Chương trình 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về "Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025", nhiều tập thể và cá nhân được khen thưởng về thành tích xuất sắc trong triển khai nhiệm vụ. Theo đó, Thành ủy Hà Nội tặng Bằng khen cho 10 tập thể và 10 cá nhân có thành tích...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Tên lửa quỹ đạo của châu Âu rơi và phát nổ sau khi phóng

Tên lửa Spectrum phóng lên thất bại trong thử nghiệm vốn được trông đợi sẽ là bước tiến mới của châu Âu trong lĩnh vực không gian. ...

Israel quyết gây áp lực với Hamas, triển khai kế hoạch của ông Trump ở Gaza

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho hay nội các Israel đồng ý gia tăng áp lực với Hamas, đồng thời tuyên bố nỗ lực thực hiện kế hoạch của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc khuyến khích người dân Dải Gaza 'di...

Bài đọc nhiều

Phát hành 600.000 thẻ đi metro số 1 TPHCM thời gian đầu chạy thương mại

TPO - Trong giai đoạn đầu khai thác thương mại, công ty vận hành tuyến metro số 1 TPHCM dự kiến sẽ phát hành khoảng 600.000 thẻ đi tàu, số lượng thẻ còn lại sẽ tiếp tục phát hành trong giai đoạn sau. Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM (MAUR, chủ đầu tư), hiện nay đơn vị đang phối hợp với nhà thầu Hitachi và công ty TNHH MTV Đường sắt đô thị...

Các tác phẩm đoạt giải Liên hoan Ảnh nghệ thuật truyền thống Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ 49 năm 2024

(NADS) - Liên hoan Ảnh nghệ thuật truyền thống TP Hồ Chí Minh lần thứ 49 năm 2024 do Hội Nhiếp ảnh Thành phố Hồ Chí Minh (HOPA) tổ chức có chủ đề là “Tự do” dành cho ảnh màu hoặc ảnh đen trắng, gồm các thể loại như: Chân dung, phong cảnh, sinh hoạt đời thường, tĩnh vật, thiên nhiên, ý tưởng… ...

Đài tưởng niệm 596 liệt sĩ ngành bưu điện được công nhận là di tích lịch sử

Đài tưởng niệm liệt sĩ ngành bưu điện Quảng Nam - Đà Nẵng, nơi tưởng nhớ 596 anh hùng giao bưu, vừa được công nhận là Di tích lịch sử cấp thành phố. UBND quận Ngũ Hành Sơn (TP Đà Nẵng) vừa tổ chức Lễ Công bố quyết định xếp hạng và đón nhận Bằng Di tích lịch sử cấp thành phố Đài tưởng niệm liệt sĩ ngành Bưu điện Quảng Nam - Đà Nẵng. Đài tưởng niệm liệt sĩ ngành...

Dân ca Quan họ Bắc Ninh ngày càng “danh thơm nức tiếng” và lan tỏa mạnh mẽ

Tối 23/11, tại Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc, đã diễn ra Lễ kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh dự và phát biểu sự kiện.

Cùng chuyên mục

Hai người phụ nữ hiếm hoi trong lịch sử từng được trao huy chương Fields

Trong số 64 nhà toán học được trao huy chương Fields ở lĩnh vực toán học chỉ có hai người phụ nữ. Đó là nhà toán học người Iran Maryam Mirzakhani và nhà toán học người Ukraine Maryna Viazovska. Đến năm 2022, nhà toán...

Vì sao nhiều Gen Z thà ‘ăn bám bố mẹ’ cũng không muốn làm việc 8 tiếng 1 ngày?

Công việc từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều, từ thứ 2 đến thứ 7 đã không còn là chuyện hiển nhiên và lựa chọn duy nhất. ...

Quảng Bình ký kết hợp tác với Sun Group

(NADS) - Ngày 15/4, tại TP. Đồng Hới, UBND tỉnh Quảng Bình và Công ty Cổ phần Tập đoàn Mặt Trời (Sun Group) có buổi làm việc và ký kết “Bản ghi nhớ hợp tác chiến lược đầu tư phát triển”. Đây được xem là cột mốc quan trọng, mở ra giai đoạn mới cho tiến trình phát triển kinh tế - du lịch bền vững của tỉnh Quảng Bình. ...

Xác lập kỷ lục 135 món ăn từ trái thanh trà

VĨNH LONG 135 món ăn chế biến từ trái thanh trà - trái cây đặc sản của thị xã Bình Minh vừa xác...

Vì sao ly hôn tập trung ở thành phố lớn?

Theo báo cáo kết quả điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 của Tổng cục Thống kê vừa được công bố cho thấy TP.HCM có tỉ lệ ly hôn, ly thân cao nhất cả nước với 263.000 người, đứng sau là Hà Nội với hơn 146.000 người. ...

Mới nhất

MISA sẵn sàng ứng phó tại diễn tập An ninh mạng Quốc gia NCA lần thứ Nhất

#Cyseex Ngày 18/04/2025, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (NCA) khởi động chương trình diễn tập an ninh mạng Liên minh Ứng phó, khắc phục sự cố...

Sóc Trăng: Khai mạc Lễ hội Nghinh Ông Nam Hải Trần Đề 2025

VHO - Ngày 18.4, tại thị trấn Trần Đề, UBND huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng long trọng tổ chức Lễ hội Nghinh Ông Nam Hải thị trấn Trần Đề. Lãnh đạo UBND huyện Trần Đề cũng cho biết, sau khi UBND tỉnh đã phê duyệt  Đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa...

Tin tức doanh nghiệp-NCV Games chính thức công bố phát hành dự án ‘bom tấn’ Lineage 2M

Bom tấn MMORPG Lineage 2M sẽ được NCV Games - liên doanh giữa VNGGames và NCSOFT - phát hành chính thức vào ngày 20/5/2025 trên đồng thời các nền tảng: iOS, Android và PC thông qua ứng dụng hỗ trợ Purple Launcher. Sản phẩm sẽ được phát hành rộng rãi tại 6 thị trường Đông Nam Á: Thái...

Tin tức doanh nghiệp-AI: Đòn bẩy giúp Ngành Tài chính

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công cụ quan trọng giúp các tổ chức tài chính và ngân hàng tại Việt Nam tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo  an toàn cho khách hàng  trong thời đại số.Đơn giản hóa trải nghiệm khách hàngTrước những yêu cầu...

Mới nhất