Trang chủNewsVăn hóa - Xã hộiTết chung của 2 dân tộc tôn vinh mẹ lúa

Tết chung của 2 dân tộc tôn vinh mẹ lúa


KHI PHỤ NỮ LÀM CHỦ LỄ

Ngày mưa đầu tháng 11, ngồi trầm ngâm nơi bậc cửa nhìn trời, già làng – Nghệ nhân Ưu tú Hồ Văn Hạnh (77 tuổi, trú thôn A Niêng Lê Triêng, xã Trung Sơn, H.A Lưới) bấm đầu ngón tay, lẩm nhẩm rồi tỏ ra sốt ruột: “Lễ hội Aza sẽ bắt đầu vào ngày mùng 6.11 âm lịch và kéo dài đến hết ngày 24 tháng chạp. Năm nay, lễ hội trùng với ngày 6.12 dương lịch nên dễ nhớ. Chỉ còn 1 tháng nữa là đến lễ hội Aza mà trời cứ mưa thế này. Bọn trẻ đi rừng, đi núi kiếm đặc sản về cúng Yàng (trời) cũng cực hơn nhiều…”. Già Hạnh kể từ bao đời nay, cứ hễ thóc về nằm trong kho, người Tà Ôi, Pa Kôh sinh sống nơi thung lũng A Lưới lại mở hội để tạ ơn mẹ lúa. Aza là cách gọi chung của 2 dân tộc khi thực hiện các nghi thức mừng lúa mới.

Những lễ hội độc đáo: Tết chung của 2 dân tộc tôn vinh mẹ lúa
- Ảnh 1.

Nghi thức cúng mẹ lúa được thực hiện trong tiếng khèn, trống, cồng chiêng…

Có điều thú vị là dù mở hội Aza nhưng người dân cũng phân biệt thành Aza koonh và Aza kăn để chỉ tính chất và quy mô lễ hội. Aza kăn được tổ chức thường niên còn Aza koonh được tổ chức 5 năm/lần và được gọi là tết lớn. Theo già làng Hồ Văn Rái (80 tuổi), dù mở hội lớn hay nhỏ thì các nghi lễ cũng phải đầy đủ để tạ ơn đất trời cho cây lúa trổ “hạt ngọc”. “Mỗi người dân Tà Ôi hay Pa Kôh đều biết rằng mình có cuộc sống no ấm là mang ơn “bà chủ” của nông nghiệp – cây lúa. Bởi vậy, lễ vật dâng lên mẹ lúa phải đủ đầy các loại vật 4 chân lẫn 2 chân, như bò, lợn, dê, gà… và đại diện cho các loài cây trồng, như chuối, mía, bắp…”, già Rái nói.

Già Hồ Văn Hạnh tiếp lời bên cạnh mẹ lúa (ka coong tro), có cả thảy 8 vị thần che chở cho bản làng, mùa màng cần được dâng lễ một cách tôn nghiêm. Theo già, từ cộng đồng làng bản cho đến các hộ gia đình, người ta sẽ cúng thần buôn (pa nuôn), thần bán (a pan), thần nhà (yàng đung), thần núi (yàng cor), thần linh hồn (yàng cớt), thần nước (yàng p’nô đar), thần vườn (yàng cưm) và thần chăn nuôi (yàng pâr năn). Theo nhà nghiên cứu Trần Nguyễn Khánh Phong, thực hành nghi lễ Aza cổ truyền phản ánh thế giới quan độc đáo của người Tà Ôi. Lễ tết Aza được xem như là nghi lễ lớn nhất trong năm, người Tà Ôi cúng tạ ơn các vị thần linh.

Những lễ hội độc đáo: Tết chung của 2 dân tộc tôn vinh mẹ lúa
- Ảnh 2.

Già làng đón khách quý đến với lễ hội Aza koonh

“Nghi lễ tết Aza được tổ chức trong 3 lần cúng, bao gồm: lễ cúng ở rẫy, lễ cúng ở nhà, lễ cúng ở cộng đồng làng. Tất cả các lễ cúng này chỉ diễn ra trong nửa ngày đầu của tết Aza. Luật tục Tà Ôi quy định việc cúng ở rẫy, ở gia đình, hay cúng ở làng thì người chủ lễ vẫn là phụ nữ, đó là vợ của chủ nhà, vợ của chủ họ, vợ của chủ làng”, ông Phong cho hay.

XỨNG DANH DI SẢN QUỐC GIA

Già Quỳnh Quyên (80 tuổi, trú tại thôn A Năm, xã Hồng Vân), người có công lao to lớn trong việc đưa lễ hội Aza koonh thành di sản phi vật thể quốc gia, cho biết giống như các lễ hội Ariêu car, Ariêu ping…, lễ hội Aza cũng có phần hội sôi động, đậm đà bản sắc của đồng bào vùng cao A Lưới. Làng cũng mời khách là những làng bạn đến chơi và biểu diễn hát múa. Điểm khác biệt là khi thực hiện các nghi thức cúng tế thần linh, cồng chiêng vẫn được đánh lên vang vọng khắp núi rừng biểu thị sự mừng vui. “Ngày xưa, trai làng còn dùng những ống nứa để nướng lên cho căng phồng. Đến giờ cúng, họ mang ra đập, tiếng nổ đanh nghe vui tai lắm. Còn người già thì hú vang “ơi… ơi… ới” để báo hiệu lễ hội đến rồi”, già Hạnh tiếp lời.

Những lễ hội độc đáo: Tết chung của 2 dân tộc tôn vinh mẹ lúa
- Ảnh 3.

Mâm cỗ dâng lên mẹ lúa và các thần linh có nhiều nông sản do người dân trồng được

Từ công trình Đặc khảo về tết Aza cổ truyền của người Tà Ôi ở Việt Nam của nhà nghiên cứu Trần Nguyễn Khánh Phong, cho thấy lễ hội Aza qua phần hội thật sự đặc sắc với những hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao… Đặc biệt, khi đoàn khách mời cùng hòa chung niềm vui với dân làng trong những điệu Cà lơi truyền thống. Theo già Hồ Văn Hạnh, trong những ngày diễn ra lễ hội, những người tham gia đều sửa soạn cho mình trở nên đẹp nhất với những bộ trang phục được làm từ zèng – loại thổ cẩm truyền thống ở A Lưới (được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2017). Họ say sưa hát múa các làn điệu như ba bói, cha chấp, xiềng… Còn đám trai làng thì thi thố các trò chơi leo cột cao, đi chống chân lên trời, bắn nỏ… Bên cạnh các nghi thức độc đáo, kho tàng di sản phi vật thể đã được thực hành. Lễ hội Aza cũng là dịp để đồng bào Tà Ôi, Pa Kôh tự hào giới thiệu những món ăn, thức uống độc lạ của mình.

Bà Lê Thị Thêm, Trưởng phòng VH-TT H.A Lưới, cho hay Aza là lễ hội lớn nhất nhì tại đại ngàn Trường Sơn. Ngoài nghi thức tạ ơn thần linh phù trợ cho nông nghiệp, Aza khi được tổ chức còn là dịp để đồng bào bàn nhau làm ăn, thêm nghĩa thêm tình giữa các bản làng.

Hoàn thiện hồ sơ cho lễ hội của người Cơ Tu

Ngày 7.11 vừa qua, UBND H.Nam Đông (Thừa Thiên-Huế) phối hợp với Phân viện Văn hóa nghệ thuật VN tại Huế tổ chức tọa đàm góp ý kiến hoàn chỉnh hồ sơ, lý lịch để đưa lễ hội mừng lúa mới (bhuôih cha haro tơme) của dân tộc Cơ Tu vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Từ nhiều đời qua, lễ hội mừng lúa mới ở quy mô cộng đồng đã trở thành ngày hội với sự tham gia của toàn dân Cơ Tu tại H.Nam Đông với nhiều nghi thức, hoạt động văn hóa, văn nghệ… hết sức đặc sắc.




Nguồn: https://thanhnien.vn/nhung-le-hoi-doc-dao-tet-chung-cua-2-dan-toc-ton-vinh-me-lua-185241201224836926.htm

Cùng chủ đề

Lễ hội Bà Chiêm Sơn được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Ngày 3.6, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đã ký quyết định số 1663/QĐ-BVHTTDL công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, chính thức đưa Lễ hội Bà Chiêm Sơn, xã Duy Trinh, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam vào danh mục này. Đồng thời giao trách nhiệm cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam...

Đón Bằng công nhận Lễ hội Đình Thi là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Lễ hội Đình Thi năm 2025 được tổ chức nhằm tưởng nhớ công đức cha ông có công xây bản, lập mường và gìn giữ, phát huy giá trị di sản văn hóa, góp phần giáo dục truyền thống quê hương đất nước, ý thức bảo vệ di sản văn hóa của dân tộc. Năm nay, Lễ hội lần đầu tiên được tổ chức với vị thế di sản văn hoá phi vật thể quốc gia. Đây...

Bánh xèo ‘siêu to khổng lồ, bánh chưng ‘lớn nhất’ xuất hiện tại Lễ hội bánh dân gian Nam Bộ 2025

Chiếc bánh xèo khổng lồ làm từ 100 con tôm hùm Nha Trang và chiếc bánh chưng 'lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long' sẽ xuất hiện trong Lễ hội bánh dân gian Nam Bộ 2025. Tại buổi họp báo, ban tổ chức cũng...

Sau lễ hội bánh mì, sẽ có Lễ hội Sợi gạo Việt Nam

Lễ hội Bánh mì Việt Nam lần 3 đã thu hút hơn 200.000 khách tham quan. Hiệp hội Du lịch TP.HCM đang lên kế hoạch tổ chức Lễ hội Sợi gạo Việt Nam, dự kiến vào tháng 5-2025. Dự kiến, tháng 9 tới Lễ...

“Bóng cả” làng Khúc Na

75 tuổi, hơn 20 năm trên cương vị già làng, gần 10 năm làm Người có uy tín, già A Chiêu, làng Khúc Na, xã Sa Bình, huyện Sa Thầy (Kon Tum) như là “cây cao, bóng cả” che chở cho dân làng, giúp dân làng làm tốt công tác bảo tồn văn hóa, phát triển sản xuất, xây dựng cuộc sống ấm no, sung túc.Cùng với việc giúp đỡ, dìu dắt giáo dân làm người công dân tốt...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Tên lửa quỹ đạo của châu Âu rơi và phát nổ sau khi phóng

Tên lửa Spectrum phóng lên thất bại trong thử nghiệm vốn được trông đợi sẽ là bước tiến mới của châu Âu trong lĩnh vực không gian. ...

Israel quyết gây áp lực với Hamas, triển khai kế hoạch của ông Trump ở Gaza

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho hay nội các Israel đồng ý gia tăng áp lực với Hamas, đồng thời tuyên bố nỗ lực thực hiện kế hoạch của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc khuyến khích người dân Dải Gaza 'di...

Bài đọc nhiều

Bà ngoại 90 tuổi dúi tiền cho cháu trai “đốn tim” cư dân mạng

Mới đây, một đoạn clip ghi lại "cuộc giao dịch bí mật nhất thế giới" giữa bà ngoại và cháu trai 40 tuổi được lan truyền khiến dân mạng thích thú, xuýt xoa.Đoạn video clip thể hiện cảnh cụ bà gọi riêng cháu trai vào phòng, thì thào, nhét vào tay anh một tờ tiền mệnh giá 500.000 đồng. Bà cụ nói nhỏ: "Bà cho thêm con một đồng".Chủ nhân đoạn clip triệu view đó là anh Nguyễn...

Sâu lắng chương trình “Cùng hát vang bài ca cuộc đời” chào mừng lễ 30/4 và 1/5

Đêm nhạc "Cùng hát vang bài ca cuộc đời' trình diễn các ca khúc được viết lời bởi PGS.TS Lê Thanh Bình để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả.

Nơi bão dừng sau cánh cửa

Đặt va li trước sân, nơi mảnh hè bằng xi măng đã bong thành hố trũng, tôi ngó ngôi nhà bị bão tàn phá tới ngả nghiêng đầy sẹo. Những vết nứt cũ mới đan xen trên vách nối hệt hoa văn trên bàn tay ba mẹ. Gân guốc và chai sần. Những cảm xúc lạ quen ập tiến vào, chợt làm...

Hạ tuổi trợ cấp hưu trí xuống 75, thêm triệu người được phủ lưới an sinh

Theo Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi mới nhất, công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi đủ 75 tuổi trở lên, không hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng và không hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng theo quy định của Chính phủ.Với những người thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn được...

‘Hoa hậu cải lương’ Như Huỳnh khoe giọng hát ngọt ngào sau khi thành NSƯT

Như Huỳnh là gương mặt quen thuộc với khán giả yêu dòng nhạc cải lương. Sở hữu nhan sắc xinh đẹp cùng giọng hát ngọt ngào, Như Huỳnh được nhiều khán giả ưu ái gọi là "Hoa hậu cải lương". Cô hiện đang là diễn viên Nhà hát Cao Văn Lầu của tỉnh Bạc Liêu.Trước khi đạt danh hiệu NSƯT, Như Huỳnh được đánh giá cao trên sân khấu cải lương và nhận nhiều giải thưởng lớn. Cô...

Cùng chuyên mục

Hai người phụ nữ hiếm hoi trong lịch sử từng được trao huy chương Fields

Trong số 64 nhà toán học được trao huy chương Fields ở lĩnh vực toán học chỉ có hai người phụ nữ. Đó là nhà toán học người Iran Maryam Mirzakhani và nhà toán học người Ukraine Maryna Viazovska. Đến năm 2022, nhà toán...

Vì sao nhiều Gen Z thà ‘ăn bám bố mẹ’ cũng không muốn làm việc 8 tiếng 1 ngày?

Công việc từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều, từ thứ 2 đến thứ 7 đã không còn là chuyện hiển nhiên và lựa chọn duy nhất. ...

Quảng Bình ký kết hợp tác với Sun Group

(NADS) - Ngày 15/4, tại TP. Đồng Hới, UBND tỉnh Quảng Bình và Công ty Cổ phần Tập đoàn Mặt Trời (Sun Group) có buổi làm việc và ký kết “Bản ghi nhớ hợp tác chiến lược đầu tư phát triển”. Đây được xem là cột mốc quan trọng, mở ra giai đoạn mới cho tiến trình phát triển kinh tế - du lịch bền vững của tỉnh Quảng Bình. ...

Xác lập kỷ lục 135 món ăn từ trái thanh trà

VĨNH LONG 135 món ăn chế biến từ trái thanh trà - trái cây đặc sản của thị xã Bình Minh vừa xác...

Vì sao ly hôn tập trung ở thành phố lớn?

Theo báo cáo kết quả điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 của Tổng cục Thống kê vừa được công bố cho thấy TP.HCM có tỉ lệ ly hôn, ly thân cao nhất cả nước với 263.000 người, đứng sau là Hà Nội với hơn 146.000 người. ...

Mới nhất

Hợp tác chiến lược trong nghiên cứu phát triển năng lượng sạch, năng lượng giữa HDF(Energy) và VIMC – Tổng công ty Hàng hải...

Ngày 11 tháng 6, tại trụ sở nghiệp đoàn giới chủ Pháp (MEDEF International), Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) đã trao thỏa thuận hợp tác chiến lược với HDF(Energy). Đây là hoạt động hợp tác chiến lược giữa hai tập đoàn hàng đầu tại mỗi quốc gia nhằm thúc đẩy việc triển khai ứng dụng...

Hợp tác chiến lược trong nghiên cứu phát triển Hydrogen giữa HDF(Energy) và VIMC – Tổng công ty Hàng hải Việt Nam-VIMC

Ngày 11 tháng 6, tại trụ sở nghiệp đoàn giới chủ Pháp (MEDEF International), Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) đã trao thỏa thuận hợp tác chiến lược với HDF(Energy). Đây là hoạt động hợp tác chiến lược giữa hai tập đoàn hàng đầu tại mỗi quốc gia nhằm thúc đẩy việc triển khai ứng dụng...

PEARLCORE: UPDATE PHONG CÁCH CÔNG CHÚA HIỆN ĐẠI VỚI NGỌC TRAI

Trong cú chuyển mình của vòng lặp thời trang, xu hướng thời trang thập niên 90 chưa bao giờ vắng mặt trên các sàn diễn chuyên nghiệp. Nhưng đến năm 2025, nó đang được “tái sinh” để chinh phục các “công chúa hiện đại” theo một cách hoàn toàn mới nhờ xu hướng đang gây sốt: Pearlcore. Ngọc trai...

Mái ấm gia đình Việt đến Đà Nẵng: Hành trình không ngừng nghỉ của những giá trị yêu thương

Sau 2 đợt ghi hình tại TP. Cần Thơ (3/2025) và TP. Bắc Giang...

Mới nhất