Được mệnh danh là “tai mắt” của hải quân Nga giữa biển khơi, tàu trinh sát Ivan Khurs có chức năng chính là tổ chức tác chiến trên biển cho cả một hải đoàn, được biên chế trong Hạm đội Biển Đen.
 |
| Tàu trinh sát Ivan Khurs của hải quân Nga. (Nguồn: izvestiye.ru) |
Ngược dòng lịch sử, khi cuộc đối đầu giữa Liên Xô và các nước phương Tây ở đỉnh điểm, trinh sát vô tuyến điện tử trở thành một bộ phận không thể tách rời trong cuộc chiến giành lại sự thống trị giữa đại dương. Để thực hiện được mục tiêu này, việc tái trang bị các tàu dân sự sẽ không mang lại tác dụng. Trong bối cảnh đó, các tàu trinh sát cỡ lớn, trung, cho đến nhỏ của Liên Xô bắt đầu được chế tạo.
Mỗi phiên bản đều có nhiệm vụ riêng và được coi như “tai, mắt” của Liên Xô. Ví dụ, trong chiến tranh Falkland giữa Argentina và Anh quốc năm 1982, hoặc cuộc tập trận của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ở Thái Bình Dương, tàu trinh sát của Liên Xô đều được bố trí cách đó không xa. Như vậy, bất cứ vụ phóng tên lửa từ đại dương nào đều không thể lọt qua sự theo dõi của tàu trinh sát Liên Xô.
Giai đoạn đầu của thế kỷ này, lực lượng tàu trinh sát của Nga được đánh giá là tương đối mỏng. Hiện nay, Moscow có tất cả 2 tàu trinh sát.
Phiên bản trước của Ivan Khurs là tàu trinh sát Yuri Ivanov, cả hai đều được chế tạo theo dự án 18280. Ở một góc độ, Yuri Ivanov được coi là sản phẩm thử nghiệm.
Tàu trinh sát Ivan Khurs là phiên bản hoàn toàn khác, nó được coi là chiến hạm chỉ huy trong chiến tranh tương lai – chiến tranh lấy mạng làm trung tâm. Một trong những đặc điểm của loại chiến tranh này là tất cả thành phần tham chiến, từ bộ chỉ huy đến vũ khí khí tài và con người đều được kết nối trong một mạng lưới thông tin thống nhất. Đây là điều kiện quan trọng để thực hiện các cuộc tấn công từ xa vào đối phương một cách liên tục và bất ngờ.
Căn cứ vào kích thước của tàu, Ivan Khurs được cho là chiến hạm hạng trung với chiều dài 96m, chiều rộng 16m.
Ở chế độ chạy tiết kiệm, hải trình của Ivan Khurs là 8.000 hải lý. Tàu được trang bị hệ thống vũ khí khá khiêm tốn, gồm 2 hoặc 4 hệ thống súng máy hạng nặng và một hệ thống phòng không cơ động Igla.
Mặ dù được trang bị hệ thống vũ khí khá đơn giản, tàu trinh sát Ivan Khurs vẫn được coi là vũ khí đáng gờm của Nga, chẳng khác gì tên lửa siêu thanh Kinzhal và Poseidon.
Sức mạnh và uy lực của tàu Ivan Khurs chủ yếu tập trung ở hệ thống trang bị siêu hiện đại. Nhờ có thiết bị trinh sát và thông tin vô tuyến điện tử tiên tiến, tàu Ivan Khurs có thể là trung tâm phối hợp hành động của cả một nhóm tàu tác chiến, duy trì liên lạc chặt chẽ với không quân và các đơn vị lục quân.
Đáng chú ý, tàu trinh sát Ivan Khurs có nhiều đặc tính và khả năng vượt trội hơn hẳn so với phiên bản trước. Các tàu trinh sát của hải quân Nga thực sự là những yếu tố then chốt trong hệ thống điều khiển tự động đối với hạm đội.
Ngày 24/5 vừa qua, tàu trinh sát Ivan Khurs bị nhóm 3 xuồng cảm tử tấn công khi đang trực chiến bảo vệ đường ống Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ trên Biển Đen, cách eo biển Bosphorus 140km về phía Đông Bắc. Số xuồng cảm tử này đã bị các thiết bị vô tuyến và định vị thủy âm của tàu Ivan Khurs phát hiện và bị tiêu diệt bởi súng máy của các thủy thủ Nga. Tàu Ivan Khurs tiếp tục hoạt động theo kế hoạch.
Cựu Tổng tham mưu trưởng hải quân Nga, Đô đốc Valentin Selivanov nhận định, nếu những xuồng này được trang bị súng máy thì sự việc trở nên phức tạp hơn nhiều. Thực chất đó là những xuồng loại nhỏ, số lượng chỉ là 3, nếu nhiều hơn thì tình huống sẽ trở nên rất nguy hiểm.
Đô đốc Valentin Selivanov nói: “Tàu Ivan Khurs chỉ có chức năng trinh sát, thu thập thông tin, không có nhiệm vụ tác chiến, nhưng khi sự việc đã diễn tiến theo chiều hướng như vậy, thì tại các vùng biển có nguy cơ cao, hải quân Nga cần có những biện pháp để bảo vệ cho tàu của mình. Biện pháp cụ thể là đưa các tàu tên lửa, tàu hộ tống đi kèm, đó là chưa kể có thể phải dùng tới những lực lượng hùng mạnh hơn”.
