Những năm gần đây, các chủ tàu Việt Nam đang mở rộng quy mô đội tàu, đầu tư thêm nhiều tàu trọng tải lớn.
Tuy nhiên, tỷ lệ đội tàu mang cờ nước ngoài thuộc sở hữu của chủ tàu Việt Nam lại có xu hướng tăng mạnh. Điều này vừa giảm sức cạnh tranh vừa khó nâng tầm đội tàu nội.
Tàu treo cờ ngoại đa phần trọng tải lớn
Đầu năm 2025, Công ty CP Vận tải biển Việt Nam (Vosco) chính thức nhận bàn giao tàu dầu/hóa chất Đại Quang trọng tải cỡ 13.500 DWT tại Singapore.
Con tàu mới giúp nâng quy mô đội tàu của Vosco lên mức 14 chiếc với tổng trọng tải 447.174 DWT. Đáng chú ý, tàu mới được Vosco treo cờ quốc tịch Panama để thuận tiện hoạt động tuyến quốc tế.
Để thu hút doanh nghiệp đăng ký cho tàu treo cờ Việt Nam cần nhiều giải pháp với những ưu đãi về thuế, tài chính…
Trước đó, năm 2024, Công ty CP Vận tải và Xếp dỡ Hải An đã hoàn thành dự án đóng mới 4 tàu container với sức tải 1.800 Teus. Trong đó, có 2 tàu được được treo cờ quốc tịch Việt Nam và 2 tàu treo cờ nước ngoài.
Cũng trong năm, Hải An hoàn thành thương vụ đầu tư một tàu container toro (đóng năm 2007) với tải trọng 3.400 Teus, treo cờ Panama và cho thuê tại nước ngoài.
Thực tế, nhiều chủ tàu Việt đang dần mở rộng quy mô đội tàu, nâng sức cạnh tranh. Tuy nhiên, không ít chủ tàu quyết định lựa chọn treo cờ nước ngoài.
Thống kê của Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, những năm qua, tỷ lệ đội tàu mang cờ nước ngoài thuộc sở hữu của chủ tàu Việt Nam có xu hướng ngày càng tăng. Đội tàu treo cờ nước ngoài chiếm tỷ lệ 17% trên tổng số đội tàu mang cờ quốc tịch Việt Nam vào năm 2021 và tăng lên 22% vào năm 2023.
Tỷ lệ về trọng tải, năm 2021, đội tàu mang cờ nước ngoài chiếm 31% tổng trọng tải đội tàu quốc gia thì năm 2023, tỷ lệ tăng lên 45%. Đa số các tàu treo cờ quốc tịch nước ngoài là tàu trọng tải lớn, phục vụ vận tải quốc tế.
Cần chính sách ưu đãi tài chính
Lý giải về điều này, ông Hoàng Hồng Giang, Phó cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy VN cho biết, theo quy định hiện hành về mua bán, đóng mới tàu biển, các doanh nghiệp mua tàu nước ngoài có tuổi tàu trên 15 tuổi sẽ không đủ điều kiện đăng ký tàu Việt Nam.
Cùng đó, nhiều chủ tàu mua tàu và treo cờ nước ngoài vì không phải làm thủ tục nhập khẩu, giảm thuế phí. Nhiều chủ hàng nước ngoài cũng yêu cầu các tàu phải là tàu treo cờ nước ngoài để tiện khai thác tuyến quốc tế.
Theo các chuyên gia, không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ nguồn lực để mua đứt một chiếc tàu, nên có thể thuê mua. Do đó, có trường hợp phải treo cờ nước ngoài theo hợp đồng để các chủ tàu dễ quản lý.
Ông Trần Mạnh Hà, Phó tổng thư ký Hiệp hội Chủ tàu VN cho biết, Nhà nước luôn khuyến khích các chủ tàu treo cờ Việt Nam cho các tàu để tăng tấn trọng tải của đội tàu quốc gia.
Tuy nhiên, để doanh nghiệp đăng ký cho tàu treo cờ Việt Nam cần nhiều yếu tố. “Quan trọng nhất là phải có những chính sách ưu đãi về tài chính cho chủ tàu”, ông Hà nói.
Đề xuất sửa giới hạn tuổi tàu
Theo ông Nguyễn Đại Hải, Phó giám đốc Công ty CP Vận tải biển Tân Cảng (Tancang Shipping), việc đầu tư mua sắm tàu biển đòi hỏi nguồn vốn rất lớn, doanh nghiệp thường phải vay ngân hàng.
Tuy nhiên, vay bằng VND luôn có mức lãi suất cao trên 10%, trong khi mức vay đồng USD chỉ từ 2 – 4%. Nếu việc vay vốn bằng đồng VND cũng có những ưu đãi như đồng USD, các doanh nghiệp Việt sẽ có ưu thế cạnh tranh trong việc sử dụng hạ tầng quốc tế để tạo lợi nhuận.
Cùng đó, việc thu thuế VAT 8% (trước đây là 10%) khi doanh nghiệp đăng ký tàu treo cờ Việt Nam cũng là một trong những nguyên nhân khiến nhiều chủ tàu nội không muốn đăng ký.
“Khoản thuế VAT này chiếm tới 20 – 30% lợi nhuận với dự án mua và khai thác tàu trong 7 năm. Thực tế, doanh nghiệp có thể được khấu trừ thuế VAT nhưng thời gian rất lâu, ảnh hưởng tới dòng tiền của doanh nghiệp”, ông Hải chia sẻ và cho biết thêm, khi làm thủ tục nhập khẩu tàu cũng phải đưa tàu về một cảng của Việt Nam.
Điều này khiến chủ tàu chịu nhiều thiệt hại vì thời gian làm thủ tục nhập khẩu khá lâu, trong khi các chủ tàu khai thác không chỉ ở thị trường Việt Nam mà hoạt động trên toàn thế giới.
Theo ông Hải, nhiều quốc gia như Panama, Liberia, Valletta… có đội tàu hùng mạnh nhờ có những quy định thuận lợi cho các tàu nước ngoài treo cờ của họ. Nếu Việt Nam có quy định phù hợp sẽ nâng cao đội tàu quốc gia, cũng có thể thu hút thêm đội tàu nước ngoài.
Một trong những vấn đề trước mắt cần sửa đổi là việc bỏ quy định giới hạn về tuổi tàu được đăng ký tại Việt Nam hoặc gia tăng giới hạn tuổi tàu tới 20 tuổi.
Theo quy định hiện nay, tuổi của tàu biển, tàu ngầm, tàu lặn, kho chứa nổi, giàn di động mang cờ quốc tịch nước ngoài đã qua sử dụng khi đăng ký tại Việt Nam là không quá 10 năm với tàu khách, tàu ngầm, tàu lặn; không quá 15 năm với các loại tàu biển khác, kho chứa nổi, giàn di động.
“Nếu vẫn quy định như hiện nay, không nhiều doanh nghiệp có khả năng đầu tư những con tàu mới hiện đại”, ông Hải nói.
Hiện nay, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam đang triển khai Đề án phát triển đội tàu biển của Việt Nam.
Theo đề án, giai đoạn 2026 – 2030, sẽ xây dựng mô hình quản lý vận tải biển phù hợp để nâng cao công tác quản lý Nhà nước về hàng hải đối với lĩnh vực vận tải biển và dịch vụ hàng hải. Trong đó, tiếp tục hoàn thiện các cơ chế chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với điều ước quốc tế mà Việt Nam mới tham gia hoặc là thành viên.
Đặc biệt, tiếp tục miễn thuế nhập khẩu và miễn giảm 50% phí trọng tải khi chủ tàu mua và khai thác tàu container từ 1.500 Teus trở lên hoặc tàu chạy bằng năng lượng sạch như LNG, H2… và các tàu chở LNG đến hết năm 2030.
Nguồn: https://www.baogiaothong.vn/tau-noi-van-sinh-treo-co-ngoai-192250317231425563.htm
