Tăng trưởng cao, nhưng phải bền vững và cân bằng

Ông Giovanni Sbattella, nhà kinh tế học từ Tập đoàn FocusEconomics

Việt Nam đang nỗ lực để đạt được tốc độ tăng trưởng 8% trở lên trong năm nay, tạo nền tảng để tăng trưởng hai con số kể từ năm 2026. Ông đánh giá thế nào về mục tiêu này?

Kế hoạch phát triển kinh tế mới được Chính phủ Việt Nam đề xuất rất tham vọng. Trong khi các dự án hạ tầng quy mô lớn đã và sẽ tiếp tục được thực hiện; xuất khẩu được thúc đẩy bởi nhu cầu tiêu dùng trên toàn cầu đang gia tăng mạnh mẽ, thì chính sách thuế quan của Hoa Kỳ lại tác động tiêu cực đến khu vực đối ngoại và dòng vốn đầu tư nước ngoài.

Trong số các quốc gia châu Á, Việt Nam có vẻ là nước chịu nhiều rủi ro nhất do thuế quan của Hoa Kỳ. Thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ thuộc nhóm cao nhất trong khu vực và Việt Nam cũng nằm trong số các quốc gia trên thế giới có thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ. Nếu chính sách thuế của Hoa Kỳ được áp dụng, thì lĩnh vực ngân hàng sẽ dễ bị tổn thương, các doanh nghiệp Việt Nam có thể gặp khó khăn trong việc chuyển chi phí tăng thêm cho người tiêu dùng Hoa Kỳ, có khả năng làm xói mòn dòng tiền và làm suy yếu khả năng trả nợ. Hơn nữa, mối đe dọa về thuế quan có thể đã gây ảnh hưởng đến tâm lý.

Do đó, ngay cả khi Chính phủ có những kế hoạch tốt nhất để hỗ trợ doanh nghiệp, thì doanh nghiệp cũng bị ảnh hưởng bởi những “cơn gió ngược” bên ngoài. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng, Việt Nam vẫn được kỳ vọng sẽ là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất ở châu Á.

Sản xuất công nghiệp của Việt Nam đang hồi phục mạnh mẽ. Ông có thể phân tích thêm cơ hội và thách thức đối với sản xuất công nghiệp tại Việt Nam, xét đến những rủi ro địa chính trị toàn cầu như chiến tranh thương mại Mỹ – Trung và chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ?

Sau giai đoạn suy giảm trong năm 2023, sản xuất công nghiệp của Việt Nam đã phục hồi đáng kể từ năm 2024. Xuất khẩu tăng mạnh và thúc đẩy đáng kể sản xuất công nghiệp, tuy nhiên, chính sách thuế quan của Hoa Kỳ lại gây ra mối đe dọa đáng kể đối với ngành công nghiệp.

Chúng tôi cho rằng, tác động kinh tế tiềm tàng đối với Việt Nam có thể là rất lớn. Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Hiệp định khung về Thương mại và Đầu tư Việt Nam – Hoa Kỳ thiết lập năm 2007 đã giúp Việt Nam đẩy mạnh quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư với Hoa Kỳ. Trong khi đó, Việt Nam vẫn bị coi là nền kinh tế phi thị trường theo luật thương mại của Hoa Kỳ, nên dễ bị áp thuế chống bán phá giá và thuế đối kháng hơn.

Ngoài ra, thuế quan của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc có thể ảnh hưởng tới Việt Nam, vì Trung Quốc cũng là thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump, Việt Nam đã được hưởng lợi khi một số doanh nghiệp chuyển hướng từ Trung Quốc sang Việt Nam. Lần này, các doanh nghiệp có thể sẽ miễn cưỡng thực hiện động thái tương tự, vì có khả năng Việt Nam cũng nằm trong “tầm ngắm” thương mại của Tổng thống Donald Trump.

Hiện Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nên bất kỳ sự gián đoạn nào đối với một mắt xích trong sản xuất đều có thể gây ra hiệu ứng lan rộng, làm giảm đà phát triển của ngành.

Theo tính toán, trong chính sách tài khóa năm 2025, Việt Nam phải cần nguồn lực tài chính khoảng 160 tỷ USD để phục vụ tăng trưởng kinh tế. Theo ông, điều này có tác động tới mục tiêu kiểm soát lạm phát không?

Nguồn cung tiền tăng sẽ tạo thêm áp lực lên lạm phát, nhưng phù hợp với mục tiêu lạm phát mới đã được điều chỉnh cho năm nay. Các chuyên gia của FocusEconomics dự báo, trong năm 2025, lạm phát của Việt Nam sẽ vẫn ổn định như mức của năm 2024, tức là ở mức thấp hơn mục tiêu chính thức mà Chính phủ đặt ra, được kiểm soát bằng cách nới lỏng giá gạo trong nước và giảm chi phí năng lượng, mặc dù giá hàng hóa tăng đột biến có thể gây ra rủi ro tăng giá.

Ông có khuyến nghị gì để điều hành hiệu quả chính sách tài khóa và tiền tệ trong quản lý kinh tế vĩ mô tại Việt Nam?

Chính sách tài khóa mở rộng và nới lỏng tiền tệ có thể giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 và giảm bớt tác động của thuế quan Hoa Kỳ. Tuy nhiên, khi Việt Nam phải đối mặt với những trở ngại tiềm ẩn bên ngoài, thì chính sách tiền tệ cần phải tiếp tục thận trọng.

Mặc dù đạt được tăng trưởng cao là rất quan trọng, nhưng điều quan trọng không kém là sự tăng trưởng này phải bền vững và cân bằng để phòng ngừa những tác động tiêu cực lâu dài đối với sự ổn định tài chính vĩ mô.

Theo chúng tôi, Chính phủ Việt Nam nên triển khai những biện pháp mạnh mẽ hơn nữa trong việc thúc đẩy phát triển hạ tầng, tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp và nhà đầu tư giảm chi phí và tăng sức cạnh tranh. Ngoài ra, Việt Nam cũng cần tăng cường tự do hóa nền kinh tế hơn, giúp hấp thụ nhiều hơn dòng vốn bên ngoài và đẩy mạnh xuất khẩu.