Tăng thuế thuốc lá để giảm bệnh tật, đói nghèo

Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận hơn 84.500 ca tử vong do hút thuốc chủ động và 18.800 ca tử vong do các bệnh liên quan đến khói thuốc thụ động.

Thuế thuốc lá tại Việt Nam hiện nay còn thấp so với các quốc gia trên thế giới và so với mức chung trong khu vực.

Đặc biệt, phần lớn những người tử vong do bệnh tật liên quan đến thuốc lá là những người trong độ tuổi lao động, gây ra những thiệt hại to lớn cho xã hội khi họ qua đời sớm.

Những hậu quả này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến lực lượng lao động, làm giảm quy mô và chất lượng lao động của Việt Nam.

Những ảnh hưởng tiêu cực này dự báo sẽ còn rõ rệt hơn trong 10-20 năm tới, khi nhóm người hút thuốc hiện nay bắt đầu trải nghiệm những tác động sức khỏe của việc sử dụng thuốc lá.

Đây là một vấn đề cấp bách, đe dọa khả năng Việt Nam đạt được các mục tiêu quốc gia về kiểm soát thuốc lá và y tế, đồng thời cũng làm giảm khả năng thực hiện các cam kết đối với Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) liên quan đến sức khỏe.

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chính sách về thuế và giá thuốc lá là một trong những công cụ quan trọng nhất trong việc kiểm soát tiêu thụ thuốc lá. Thuế và giá thuốc lá có thể chiếm tới 50% trong việc giảm hút thuốc hiệu quả.

Tuy nhiên, thuế thuốc lá tại Việt Nam hiện nay còn thấp so với các quốc gia trên thế giới và so với mức chung trong khu vực.

Việt Nam đã thực hiện ba lần điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá trong các năm 2008, 2016 và 2019, nhưng mức tăng thuế lần lượt chỉ đạt từ 5% đến 10%, và cơ sở tính thuế dựa trên giá xuất xưởng thấp.

Vì vậy, mức tăng giá do thuế mang lại không đáng kể và không đủ mạnh để thay đổi hành vi tiêu dùng thuốc lá. Trong bối cảnh đó, cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá là hết sức cần thiết và cần được thực hiện càng sớm càng tốt.

Cải cách thuế thuốc lá sẽ giúp cứu sống nhiều người, giảm tổn thất kinh tế và xã hội, đồng thời là một biện pháp hiệu quả để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, để đạt hiệu quả giảm tiêu thụ thuốc lá, chính sách thuế thuốc lá cần được cải cách theo hướng bổ sung thuế tuyệt đối (để chuyển sang hệ thống thuế hỗn hợp) với mức thuế đủ lớn và được điều chỉnh tăng theo một lộ trình đều đặn.

Mục tiêu là nâng tỷ lệ thuế lên tới 75% giá bán lẻ của thuốc lá, đồng thời làm cho giá thuốc lá tăng theo kịp với mức tăng thu nhập của người dân.

Đây sẽ là một bước quan trọng để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm các gánh nặng do bệnh tật gây ra.

Để nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng thuế thuốc lá, đại diện Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cho hay, chiến dịch truyền thông mang thông điệp “Tăng thuế thuốc lá – Giảm bệnh tật, đói nghèo” sẽ được triển khai trong tháng 4 và tháng 5/2025.

Chiến dịch này sẽ tuyên truyền về lợi ích kép của việc tăng thuế thuốc lá, bao gồm việc giảm tiêu thụ thuốc lá và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Các phương tiện truyền thông đại chúng, bao gồm truyền hình, báo in, báo điện tử, mạng xã hội như Facebook, YouTube, Tiktok, cùng với hệ thống gần 9.000 màn hình LED tại các tòa nhà cao tầng ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM, sẽ được sử dụng để phổ biến rộng rãi thông điệp này.

Bên cạnh đó, các tổ chức đoàn thể sẽ tham gia để nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của thuốc lá và những lợi ích khi tăng thuế thuốc lá.

Việc tăng thuế thuốc lá không chỉ là một biện pháp tài chính, mà còn là một bước đi quan trọng trong công cuộc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu những gánh nặng về kinh tế – xã hội do thuốc lá gây ra.

Chính sách này không chỉ bảo vệ thế hệ hiện tại mà còn góp phần tạo dựng một tương lai khỏe mạnh hơn cho thế hệ mai sau.