Tăng năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường xuất khẩu gỗ

Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Ngô Sỹ Hoài – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES) bên lề Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam tại nước ngoài tháng 2 vừa qua để làm rõ những khó khăn của ngành gỗ Việt trước thách thức trong bối cảnh mới.

Đa dạng hoá thị trường xuất khẩu

PV: Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu biến động, các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ của Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là từ các chính sách thuế mới của các quốc gia nhập khẩu, điển hình là Hoa Kỳ. Ông có chia sẻ gì về vấn đề này?

Ông Ngô Sỹ Hoài – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES). Ảnh: Đ.N

– Ông Ngô Sỹ Hoài: Trong 2 tháng đầu năm nay, tình hình xuất khẩu gỗ của Việt Nam gặp khó khăn do ảnh hưởng của các chính sách bảo hộ thương mại từ Hoa Kỳ – thị trường tiêu thụ chính, chiếm hơn 50% tổng giá trị xuất khẩu gỗ của Việt Nam. Đáng chú ý, vừa qua, Tổng thống Donald Trump đã có những động thái điều tra và có khả năng áp thuế đối với các sản phẩm từ gỗ, trong đó có nguy cơ áp thuế 25% cho gỗ xẻ và các sản phẩm lâm nghiệp nhập khẩu.

Các doanh nghiệp Việt Nam hiện đang gặp phải tình huống khó khăn trong việc đàm phán và ký kết hợp đồng với các đối tác Hoa Kỳ do sự bất ổn từ những chính sách thuế này.

Trong bối cảnh đó, việc duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu là điều cấp thiết đối với ngành gỗ Việt Nam. Tuy nhiên, việc tìm kiếm các thị trường thay thế không dễ dàng. Dù đã có những nỗ lực mở rộng sang các thị trường như New Zealand, Trung Đông,… nhưng quy mô các thị trường này vẫn còn khá nhỏ, chưa thể bù đắp hoàn toàn cho sự sụt giảm từ thị trường Hoa Kỳ. Việt Nam phải khẳng định được vị thế của mình qua chất lượng sản phẩm và khả năng cung ứng để tiếp tục duy trì thị trường Hoa Kỳ.

Quan trọng hơn, ngành gỗ Việt cần thực hiện các biện pháp dài hạn như tăng cường chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu bền vững và cải tiến kỹ thuật chế biến để có thể cạnh tranh trên toàn cầu. Đồng thời, Chính phủ và các hiệp hội ngành gỗ cần tích cực tham gia vào các cuộc đàm phán thương mại quốc tế để giảm thiểu tối đa những rủi ro từ các chính sách thuế bất lợi của đối tác thương mại.

Trong mối quan hệ thương mại, Việt Nam không chỉ đơn thuần là nhà xuất khẩu mà còn nhập khẩu một lượng lớn nguyên liệu gỗ từ Hoa Kỳ. Điều này cho thấy sự phụ thuộc lẫn nhau và cần thiết phải duy trì mối quan hệ thương mại song phương cùng có lợi. Việc này không những giúp ổn định nguồn cung ứng nguyên liệu cho ngành gỗ Việt mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của toàn ngành.

Với sự cạnh tranh trên thị trường toàn cầu ngày càng gay gắt, ngành gỗ Việt Nam cần tiếp tục đổi mới và cải tiến để vượt qua thách thức trước mắt, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững trong tương lai.

Cần hành động thiết thực để hỗ trợ ngành

PV: Trong bối cảnh Hoa Kỳ áp thuế mới, đại diện cho các doanh nghiệp gỗ Việt Nam, ông có kiến nghị gì với Chính phủ để hỗ trợ ngành, thưa ông?

– Ông Ngô Sỹ Hoài: Trong bối cảnh chính sách thuế mới của Hoa Kỳ có thể gây khó khăn cho ngành gỗ Việt Nam, các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ kiến nghị rằng Chính phủ, bao gồm Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng các Bộ, ngành liên quan, cần xem xét và có hành động thiết thực để hỗ trợ ngành.

Năm 2024, Việt Nam đã nhập khẩu gỗ từ Hoa Kỳ trị giá 323 triệu USD, trong đó, 300 triệu USD là gỗ tròn với thuế suất bằng 0, nhưng 23 triệu USD còn lại là các sản phẩm chế biến từ Hoa Kỳ đang bị áp thuế từ 20-25%.

Năm 2024, Việt Nam đã nhập khẩu gỗ từ Hoa Kỳ trị giá 323 triệu USD. Ảnh: Hawa

Hiện tại, phần lớn giá trị xuất khẩu từ Việt Nam sang Hoa Kỳ chưa bị áp thuế nhưng các sản phẩm như gỗ dán vẫn chịu thuế 8%. Dù hai nước đã dành cho nhau cơ chế tối đa, Việt Nam vẫn cần thận trọng nếu Hoa Kỳ quyết định áp dụng biện pháp thuế đối ứng nhằm bảo vệ thị trường nội địa.

Để duy trì vị thế xuất khẩu hiện tại, các doanh nghiệp nhấn mạnh tầm quan trọng của những biện pháp hỗ trợ cụ thể từ Chính phủ, điều này không chỉ giúp ngành gỗ tiếp tục phát triển mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu, góp phần ổn định kinh tế quốc gia.

PV: Hiện nay các doanh nghiệp gỗ Việt đang đối mặt với nhiều khó khăn liên quan đến truy xuất nguồn gốc gỗ. Vậy, theo ông, cần triển khai những giải pháp nào để hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu?

– Ông Ngô Sỹ Hoài: Trong ngành gỗ, vấn đề nổi cộm hiện nay là việc truy xuất nguồn gốc gỗ, đặc biệt là từ cấp hộ gia đình, điều này tạo ra những khó khăn không nhỏ cho doanh nghiệp mở rộng thị trường.

Khi người nông dân bán gỗ, bản thân họ không gặp khó khăn về thuế nhưng khi gỗ qua tay thương lái để tới nhà máy, điều này trở thành một “bài toán” phức tạp. Hầu hết các thương lái không đăng ký kinh doanh và không có hóa đơn, chứng từ hợp lệ, gây khó khăn cho doanh nghiệp khi thu mua nguyên liệu, bởi họ bắt buộc phải thu thập đầy đủ giấy tờ để hoàn thiện hồ sơ thuế giá trị gia tăng và để giải trình với các cơ quan chức năng. Điều này tạo ra một quy trình làm việc cồng kềnh và gây tốn kém thời gian, nguồn lực cho doanh nghiệp.

Thực tế, các doanh nghiệp đã nhiều lần kiến nghị với các cơ quan chức năng để tìm ra giải pháp giảm nhẹ gánh nặng thủ tục pháp lý này. Theo đó, tôi cho rằng, cần có sự hợp tác liên ngành tìm ra hướng đi khả thi, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong quy trình hoạt động.

Sự hợp tác hiệu quả giữa các bên bao gồm từ người nông dân, thương lái đến các doanh nghiệp chế biến trung gian sẽ giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng và đem lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia. Trong bối cảnh hiện nay, việc đơn giản hóa các quy trình pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp không chỉ giúp tăng cường sự cạnh tranh của ngành gỗ Việt trên thị trường quốc tế mà còn đảm bảo sự phát triển kinh tế bền vững của ngành.

Xin trân trọng cảm ơn ông!