Tăng cường hiệu quả công tác bảo tồn, phát huy bền vững giá trị Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà

VHO – Ngày 15.3 tại trụ sở Bộ VHTTDL, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam đã tiếp và làm việc với Đoàn Giám sát phản hồi Trung tâm Di sản thế giới và Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế.

Nội dung buổi làm việc liên quan đến công tác bảo tồn, phát huy giá trị Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) – Quần đảo Cát Bà (TP Hải Phòng).

Tham dự buổi tiếp và làm việc, về phía quốc tế có Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam Jonathan Baker; đại diện Trung tâm Di sản Thế giới (WHC), bà Luba Janikova; đại diện Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên quốc tế (IUCN), ông Amran Hamzah.

Về phía Bộ VHTTDL có Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế Nguyễn Phương Hòa, Thường trực Tiểu ban Văn hóa; Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Trần Đình Thành cùng đại diện Bộ Ngoại giao, tỉnh Quảng Ninh và TP. Hải Phòng…

Mở đầu buổi làm việc, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương chào mừng Đoàn Giám sát phản hồi WHC-IUCN đã đến Việt Nam từ ngày 10.3 – 16.3, làm việc cụ thể về công tác bảo tồn, phát huy giá trị Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) – Quần đảo Cát Bà (thành phố Hải Phòng).

Thứ trưởng nhấn mạnh, Bộ VHTTDL với trọng trách được Chính phủ giao rất quan tâm, phối hợp các tổ chức quốc tế, địa phương trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị đối với các di sản văn hóa và thiên nhiên tại Việt Nam, nhất là các di sản thế giới được UNESCO công nhận.

Trong đó, đảm bảo sự cân bằng, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển là nội dung trọng tâm đặt ra đối với nhiều di sản hiện nay, đặc biệt đối với Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà, di sản liên tỉnh đầu tiên của Việt Nam.

Trao đổi tại buổi làm việc, bà Luba Janikova, đại diện Trung tâm Di sản Thế giới (WHC) đánh giá cao, trân trọng cảm ơn các Bộ, ngành, cơ quan chức năng Việt Nam, trong đó có tỉnh Quảng Ninh và TP Hải Phòng đã phối hợp chặt chẽ, đón tiếp chu đáo, trọng thị; tạo điều kiện thuận lợi để Đoàn Giám sát phản hồi trực tiếp tiến hành khảo sát tại khu vực vùng đệm, vùng lõi của Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà.

Đoàn cũng đã tìm hiểu, nghiên cứu tài liệu và làm việc cụ thể, chi tiết với các cơ quan chức năng, cộng đồng, tổ chức, cá nhân liên quan tại khu vực di sản về công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản thế giới này.

Bà Luba Janikova nhấn mạnh, Đoàn Giám sát phản hồi ghi nhận sự khó khăn, phức tạp trong công tác phối hợp quản lý di sản thế giới liên tỉnh đầu tiên tại Việt Nam, cũng như thách thức trong quá trình đảm bảo sự cân bằng, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển; khẳng định đây là bài toán khó không chỉ đối với Việt Nam mà đối với tất cả các di sản trên thế giới nói chung.

Ông Amran Hamzah, đại diện Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên quốc tế (IUCN) cho biết, Vịnh Hạ Long đã được công nhận là di sản thế giới hơn 30 năm, Quần đảo Cát Bà (cùng với Vịnh Hạ Long) mới trở thành di sản thế giới trong thời gian ngắn (1,5 năm).

Vì vậy, công tác phối hợp giữa các địa phương, các cơ quan để bảo tồn, phát huy giá trị di sản thế giới gặp nhiều khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội tốt để Việt Nam thể hiện nghĩa vụ, trách nhiệm quốc tế của mình trong quá trình thực hiện Công ước Di sản Thế giới, trong đó có việc gìn giữ, phát huy hiệu quả Giá trị Nổi bật toàn cầu (OUV) của di sản liên tỉnh này.

Về đánh giá chuyên môn cụ thể, ông Amran Hamzah khuyến nghị Việt Nam thường xuyên thông tin, cập nhật đến Trung tâm Di sản Thế giới và các cơ quan chức năng của UNESCO về các dự án phát triển đã, đang hoặc dự kiến trong kế hoạch thực hiện tại các khu vực của Di sản thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà, chú trọng áp dụng các quy định, hướng dẫn liên quan của UNESCO trong quá trình hoạch định, triển khai dự án.

Đại diện IUCN khuyến nghị các địa phương quan tâm, áp dụng các công cụ quan trọng như Đánh giá Môi trường Chiến lược (SEA), Đánh giá tác động môi trường (EIA), Đánh giá tác động di sản (HIA) trong quá trình này, trước khi đưa ra quyết định.

Đặc biệt, ông Amran Hamzah khuyến nghị Việt Nam áp dụng, triển khai các công cụ này không chỉ trong quá trình hoạch định, triển khai mà còn sau khi dự án hoàn tất để đánh giá tác động tổng quan đối với di sản.

Đối với các các dự án phát triển đã, đang hoặc dự kiến trong kế hoạch thực hiện tại các khu vực của Di sản thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà hiện nay, Đoàn Giám sát phản hồi ghi nhận tất cả các dự án đều đã được áp dụng công cụ Đánh giá tác động môi trường (EIA).

Đồng thời, kiến nghị các địa phương xây dựng, hoàn thiện Kế hoạch quản lý môi trường (EMP) trong quá trình quản lý để đảm bảo giảm thiểu tối đa các tác động có thể lường trước đối với di sản, kể cả các dự án được thực hiện ngoài vùng đệm.

Đối với vấn đề đánh giá sức tải về khách du lịch, Đoàn Giám sát phản hồi kiến nghị Việt Nam quan tâm, xây dựng đánh giá sức tải về khách du lịch trên tổng thể toàn bộ khu vực Di sản thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà; quan tâm cả các đánh giá hữu hình và vô hình ảnh hưởng đến khách du lịch khi lựa chọn đến di sản để có các giải pháp phù hợp.

Về kế hoạch quản lý đối với Di sản thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà, Đoàn ghi nhận nỗ lực của các địa phương trong việc xây dựng, tích hợp, hoàn thiện các kế hoạch liên quan phục vụ công tác quản lý di sản’ nhấn mạnh sự cần thiết, vai trò của một cơ quan để thống nhất nhìn nhận, theo dõi.

Qua đó, đảm bảo sự hiệu quả, hoàn thiện trong công tác quản lý, không bỏ sót nhiệm vụ nào đối với toàn bộ di sản.

Sau ý kiến của các chuyên gia Đoàn Giám sát phản hồi, lãnh đạo các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh và TP Hải Phòng, lãnh đạo Cục Di sản văn hóa đã tiếp tục báo cáo bổ sung, cung cấp nhiều thông tin về những vấn đề Đoàn Giám sát phản hồi quan tâm liên quan đến công tác bảo tồn, phát huy giá trị Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long-Quần đảo Cát Bà.

Phần báo cáo bổ sung chú trọng đến nội dung về tuân thủ hướng dẫn của Công ước Di sản Thế giới; hoàn thiện hệ thống quy định pháp luật của Việt Nam, đặc biệt là Luật Di sản văn hóa mới được Quốc hội thông qua, cũng như các văn bản dưới luật đang được xây dựng và sẽ được ban hành trong thời gian tới; công tác bảo vệ môi trường; thu gom, xử lý nước thải; xây dựng, thực hiện các chiến lược, kế hoạch về phát triển du lịch bền vững…

Mở rộng các nghiên cứu, đánh giá về sức tải khách du lịch của toàn thể khu di sản, dựa vào đó là căn cứ cho các quyết định trong quá trình bảo tồn, phát huy giá trị; đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học về giá trị của di sản thế giới; đảm bảo bộ máy, nguồn lực cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị của Di sản Thế giới…

Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương đánh giá cao kết quả làm việc của Đoàn Giám sát phản hồi tại Việt Nam, trân trọng ghi nhận những đánh giá, khuyến nghị của Đoàn.

Thứ trưởng khẳng định, đây là những nội dung quan trọng, đóng góp cho quá trình hoàn thiện công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, đặc biệt là các di sản thế giới được UNESCO công nhận tại Việt Nam, trong đó có Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà.

Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương đề nghị TP. Hải Phòng, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ Đoàn Giám sát phản hồi hoàn thiện các báo cáo liên quan gửi Trung tâm Di sản Thế giới và Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên quốc tế trong thời gian tới.

Thứ trưởng tiếp tục nhấn mạnh, Bộ VHTTDL sẽ tiếp tục làm việc, yêu cầu các địa phương nghiêm túc thực hiện các quy định của Công ước Di sản Thế giới, hướng dẫn thực hiện Công ước Di sản Thế giới, đặc biệt trong quá trình thực hiện các dự án phát triển.

Thứ trưởng nêu rõ, Việt Nam đặc biệt quan tâm đến quá trình phát triển kinh tế – xã hội. Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu phát triển cao, tăng trưởng hai con số trong thời gian sắp tới.

Tuy nhiên, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh không vì thế mà đánh đổi phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, bảo tồn, phát huy giá trị các di sản, nhất là các di sản thế giới được UNESCO công nhận.