Trang chủVăn hóa - Xã hộiY tếTầm soát ung thư: Hiểu đúng để đừng phí tiền và thêm...

Tầm soát ung thư: Hiểu đúng để đừng phí tiền và thêm sầu lo


Người dân đi khám bệnh, siêu âm tại một bệnh viện - Ảnh: DUYÊN PHAN

Người dân đi khám bệnh, siêu âm tại một bệnh viện – Ảnh: DUYÊN PHAN

Nhiều người sợ ung thư, nghe theo các giới thiệu đã tích cực đi xét nghiệm, sàng lọc bệnh ung thư mà không biết mình mất tiền oan, mang thêm lo nghĩ, bệnh tật vào người. 

Thực tế việc sàng lọc ung thư phải làm những gì?

Chớ làm hại bệnh nhân

Bác sĩ Trịnh Thế Cường (khoa hóa chất, Bệnh viện E trung ương) cho biết ông đã nhiều lần cảnh báo về xét nghiệm marker (chất chỉ điểm khối u) – xét nghiệm máu tầm soát ung thư nhưng vẫn thường xuyên nhận được hình ảnh một list dài xét nghiệm marker ung thư của bệnh nhân “cầu cứu” tư vấn.

“Nhiều bệnh nhân cầm mấy tập A4 với hàng loạt marker ung thư đến tư vấn, tiền xét nghiệm bằng cả tháng lương bác sĩ, thấy mà xót” – bác sĩ Cường nói.

Bác sĩ cho biết một số nơi lợi dụng nỗi ám ảnh ung thư của người dân để tư vấn, quảng bá các xét nghiệm không cần thiết. Đa số xét nghiệm marker ung thư không dùng để sàng lọc/tầm soát ung thư nhưng rất nhiều các quảng cáo kiểu: miễn phí 5.000 xét nghiệm tầm soát ung thư đại tràng (CEA) cho người dân…

“Đã có trường hợp một bà cụ nghèo đi khám mắt cá chân, làm xét nghiệm marker ung thư hết 2,5 triệu đồng, sau đó hết tiền mua thuốc đau chân. Mong sao các bác sĩ hãy suy nghĩ kỹ khi chỉ định xét nghiệm marker ung thư cho bệnh nhân” – bác sĩ Cường chia sẻ.

Xét nghiệm CEA (là xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán một số loại ung thư) hay các xét nghiệm marker ung thư khác có nên vô tư dùng để sàng lọc ung thư không?

Các bác sĩ cho biết chỉ người trong nghề mới biết, nó không thật sự dừng ở đó.

Cụ thể như trường hợp một bệnh nhân đi tầm soát ung thư phổi bằng xét nghiệm máu Cyfra 21-1 tăng nhẹ…

Bệnh nhân này sốc, lo lắng mất ăn mất ngủ, công việc bỏ bê, gia đình sao nhãng, mất tinh thần. Sau đó đi chụp cắt lớp lồng ngực có tiêm thuốc chẩn đoán, có rủi ro về thuốc cản quang và bị tích lũy bức xạ là thiệt hại về sức khỏe, tiền bạc.

Đặc biệt là mặt trái của sàng lọc ung thư không đúng chỉ định. Có trường hợp sản phụ có thai đi khám lại chỉ định sàng lọc ung thư phổi bằng xét nghiệm máu (Cyfra 21-1). Kết quả hơi cao chút, nhưng mang thai không chụp được CT phổi khiến cả gia đình và thai phụ lo lắng, ảnh hưởng đến thai nhi.

Hơn nữa, dùng các marker ung thư để sàng lọc ung thư cho người lớn đã không ổn, nhiều trường hợp còn xét nghiệm sàng lọc ung thư cho cả trẻ em.

Có thể gây hại

Các bác sĩ, chuyên gia phân tích chỉ số marker ung thư không có ý nghĩa trong sàng lọc ung thư vì 3 lý do sau:

Sàng lọc ung thư là phát hiện ung thư khi nó chưa có biểu hiện lâm sàng, tức là khối u còn nhỏ. Mà u còn nhỏ đa số không làm tăng marke ung thư. Do vậy xét nghiệm chỉ tốn tiền.

Nhiều loại ung thư đã to bằng nắm tay, di căn nhiều nơi rồi mà marker ung thư không tăng. Nhiều bệnh nhân xét nghiệm marker ung thư thấy bình thường, nghĩ là yên tâm nên không đi sàng lọc ung thư theo khuyến cáo chính thống như nội soi dạ dày, đại tràng, chụp XQ vú… để lúc có triệu chứng rồi thì bệnh đã ở giai đoạn muộn. Như vậy, xét nghiệm marker ung thư tạo cho mọi người sự an toàn ảo.

Tiếp đến, marker ung thư có thể tăng trong ung thư, có thể tăng trong bệnh lý khác như viêm nhiễm, hút thuốc… Điều này khiến tâm lý bệnh nhân bất ổn và xét nghiệm marker ung thư không đúng chỉ định còn gây hại.

Chưa phát hiện sớm ung thư

Bác sĩ Trần Đức Cảnh (Bệnh viện K) nhấn mạnh xét nghiệm marker ung thư là không cần thiết.

Bác sĩ Cảnh phân tích, chất chỉ điểm khối u là những protein được sản xuất và giải phóng vào máu bởi các tế bào ung thư hoặc bởi chính các tế bào lành của cơ thể để phản ứng với sự hiện diện của các tế bào ung thư (hoặc trong một số tình trạng bệnh lý lành tính khác, không phải ung thư). Những chất này có thể được tìm thấy trong máu, nước tiểu, mô.

Các chất chỉ điểm khối u không đặc hiệu trong các bệnh lý ung thư. Do vậy sự hiện diện của chúng không đủ để chẩn đoán ung thư. Các chất chỉ điểm khối u có thể tăng cao ở những bệnh lý không ung thư hoặc trong trường hợp viêm nhiễm.

Đặc biệt, Tumor Marker không tăng cao kể cả khi bệnh nhân ung thư ở giai đoạn muộn. Do vậy, xét nghiệm máu tìm chất chỉ điểm khối u không được khuyến cáo để làm phương pháp tầm soát sớm bệnh ung thư.

Theo kết luận từ rất nhiều nghiên cứu về các dấu ấn ung thư đều khẳng định rằng không có một xét nghiệm máu nào có thể cho kết quả đáng tin cậy trong khảo sát, phát hiện sớm ung thư.

Ví dụ nhiều người còn cho rằng nồng độ CA 72-4 trong máu cao hơn mức bình thường chắc chắn là dấu hiệu của ung thư dạ dày. Quan điểm này là hoàn toàn sai lầm. Trên thực tế chỉ số CA 72-4 có thể tăng cả trong một số bệnh lành tính.

CEA là protein trên bề mặt tế bào, chỉ điểm cho ung thư đại trực tràng, dạ dày ruột, phổi và vú. CEA còn tăng ở người nghiện thuốc lá, xơ gan, polyp trực tràng, viêm loét trực tràng, bệnh tuyến vú lành tính. Không dùng CEA cho sàng lọc ung thư.

Ngược lại một người ung thư dạ dày nhưng không nhất định phải có CEA tăng.

CA 19.9 là dấu ấn của ung thư biểu mô đại trực tràng và tụy. Tuy nhiên nó cũng có thể tăng ở bệnh nhân ung thư gan mật, dạ dày, tế bào gan và nhiều bệnh lành tính như viêm tụy, bệnh dạ dày ruột.

Nên làm những xét nghiệm gì khi đi tầm soát ung thư?

Theo các chuyên gia y tế, để tầm soát và phát hiện sớm ung thư một cách tốt nhất, tránh làm những xét nghiệm lãng phí không cần thiết và để tiết kiệm, nên thực hiện:

– Siêu âm: nên thực hiện siêu âm tuyến giáp và hạch cổ, siêu âm ổ bụng, siêu âm tử cung phần phụ, siêu âm vú (với nữ).

– Nội soi tiêu hóa: bao gồm nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng, nội soi đại – trực tràng.

– Nội soi tai mũi họng, soi cổ tử cung, làm tế bào cổ tử cung (với nữ).

– Chụp CT scanner lồng ngực để chẩn đoán các bệnh lý ung thư phổi, trung thất…

– Làm xét nghiệm máu cơ bản: chỉ số đường huyết, mỡ máu, men gan, chức năng thận, công thức máu, tổng phân tích nước tiểu.

– Không cần làm các xét nghiệm marker ung thư trong máu, vì ít giá trị chẩn đoán do có độ nhạy và độ đặc hiệu không cao, thường chẩn đoán nhầm hoặc bỏ sót chẩn đoán. Chỉ có chỉ định làm các marker ung thư trong máu khi có nghi ngờ trong một số bệnh lý ung thư như AFP trong chẩn đoán ung thư gan hay PSA trong ung thư tuyến tiền liệt (ở nam).

Với những nội dung tầm soát thế này, có thể tầm soát tới trên 90% các bệnh ung thư phổ biến nhất, chỉ còn một số ít các loại khác như: ung thư xương, ung thư não…



Nguồn: https://tuoitre.vn/tam-soat-ung-thu-hieu-dung-de-dung-phi-tien-va-them-sau-lo-20240624225516361.htm

Cùng chủ đề

Phát hoảng với người đàn ông uống rượu bằng cách bơm thẳng vào dạ dày

Mới đây, trên mạng xã hội chia sẻ video dài gần 2 phút ghi lại hình ảnh người đàn ông uống rượu bằng cách 'có một không hai' khiến nhiều người phát hoảng. Trong video, người đàn ông lớn tuổi ngồi ăn nhậu cùng...

Phát hiện sức mạnh bất ngờ của tỏi liên quan đến ung thư

Helicobacter pylori (Hp) là loại vi khuẩn sống trong dạ dày của khoảng 2/3 dân số toàn cầu. Có bằng chứng mạnh mẽ cho thấy nó có thể gây ung thư. ...

Phát hiện mới về tác dụng của tỏi

'Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã tìm ra cách hiệu quả tiêu diệt H. pylori so với các phương pháp thông thường - đó là tỏi'. Hãy bắt đầu ngày mới với tin tức sức khỏe để xem thêm...

Lợi ích ngăn ngừa ung thư của bắp cải nhỏ

Cải brussels kích thích khả năng chống ô xy hóa của cơ thể, làm tăng các enzym chuyển hóa chất gây ung thư và 'thúc đẩy' quá trình tự hủy của tế bào bất thường. ...

Người bệnh ung thư bị suy dinh dưỡng, vì sao?

Suy dinh dưỡng là một thách thức ngầm đáng báo động đối với bệnh nhân ung thư, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống và hiệu quả điều trị. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC), suy dinh dưỡng là một...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Hai người phụ nữ hiếm hoi trong lịch sử từng được trao huy chương Fields

Trong số 64 nhà toán học được trao huy chương Fields ở lĩnh vực toán học chỉ có hai người phụ nữ. Đó là nhà toán học người Iran Maryam Mirzakhani và nhà toán học người Ukraine Maryna Viazovska. Đến năm 2022, nhà toán...

Tuyển giáo viên trước sáp nhập đơn vị hành chính: Nơi tự tạm dừng, nơi tiếp tục tuyển

Tại tỉnh Ninh Thuận có huyện tiếp tục tuyển giáo viên để đảm bảo việc dạy học, nhưng có nơi lại tạm dừng vì lý do sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính. Ngược lại, UBND huyện Ninh Phước cũng đã có thông...

Sữa tăng trưởng chiều cao có thật sự cần thiết cho con?

Các diễn viên, MC quảng cáo đã khẳng định như "đinh đóng cột" là con họ và những người quen biết sử dụng sữa này đã giúp tăng chiều cao 3-5cm sau 3 tháng? Không có chuyện ấy đâu. Uống sữa thông thường, bổ...

Vì sao ly hôn tập trung ở thành phố lớn?

Theo báo cáo kết quả điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 của Tổng cục Thống kê vừa được công bố cho thấy TP.HCM có tỉ lệ ly hôn, ly thân cao nhất cả nước với 263.000 người, đứng sau là Hà Nội với hơn 146.000 người. ...

Đừng tự nuốt ‘chén đắng’ do gian dối thi cử

Nhiều quảng cáo về chuyện thi hộ các chứng chỉ tiếng Anh, trong đó có nhiều chứng chỉ quốc tế uy tín đang công khai trên mạng. "Thi hộ chứng chỉ ngoại ngữ. Thanh toán khi biết điểm. PTE-IELTS-TOEIC. Cam kết đạt mục tiêu,...

Bài đọc nhiều

Giảm ăn tinh bột có giảm cân?

Theo TS.BS Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam, cắt tinh bột để giảm cân là hoàn toàn sai lầm. Carbohydrate, thành phần chính của các thức ăn tinh bột, đóng vai trò quan trọng với cơ thể.Thời xưa, khi thực phẩm khan hiếm, cơm là nguồn năng lượng chính. Một người trưởng thành có thể ăn 3-4 bát cơm một bữa nhưng ít người bị thừa cân, béo phì hay mắc các...

Cúm có thể gây biến chứng nguy hiểm ở người trẻ khỏe mạnh

GĐXH - Ngay cả người trẻ có tiền sử khỏe mạnh cũng không nên chủ quan với cúm, đặc biệt khi bệnh diễn biến kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường. ...

Cùng chuyên mục

Cắt bỏ thận do chủ quan khi mắc sỏi niệu quản

Bệnh viện Đa khoa Hà Nội vừa tiến hành phẫu thuật cắt bỏ thận phải cho một bệnh nhân 40 tuổi do biến chứng của sỏi niệu quản. Trước đó, bệnh nhân đã chủ quan, không điều trị kịp thời, dẫn đến mất chức năng thận. Bệnh nhân H. (40 tuổi, Ninh...

Biến chứng đáng sợ của men gan thấp nếu không được điều trị đúng

GĐXH - Men gan thấp nếu không được điều trị kịp thời có thể gây suy dinh dưỡng, suy gan, rối loạn chuyển hóa và tăng nguy cơ nhiễm trùng. ...

Sữa tăng trưởng chiều cao có thật sự cần thiết cho con?

Các diễn viên, MC quảng cáo đã khẳng định như "đinh đóng cột" là con họ và những người quen biết sử dụng sữa này đã giúp tăng chiều cao 3-5cm sau 3 tháng? Không có chuyện ấy đâu. Uống sữa thông thường, bổ...

Biến chứng nguy hiểm của zona thần kinh, bác sĩ cảnh báo điều ai cũng cần biết

Bệnh zona thần kinh tương đối lành tính, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nặng làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Ông N.V.P., 68 tuổi, trú tại xã...

Xuất hiện vi rút lạ gây ho ra máu ở Nga

Một loại vi rút chưa rõ nguồn gốc khiến bệnh nhân ho ra máu và sốt cao, trong khi xét nghiệm COVID-19 và cúm đều cho kết quả âm tính. Ban đầu, những người mắc vi rút lạ này sẽ cảm thấy mệt mỏi...

Mới nhất

ĐHĐCĐ thường niên TCT Viglacera 2025 qua lăng kính báo chí – Tổng công ty Viglacera

Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên 2025 của Tổng công ty Viglacera - CTCP (Mã: VGC) nhận được sự quan tâm rất lớn của cổ đông và xã hội. “Bức tranh tổng thể” về hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển của Viglacera trong năm 2024 và những định hướng chiến lược...

Thủ tướng kỳ vọng làn sóng đầu tư mới từ Thụy Điển vào Việt Nam – Tổng công ty Hàng hải Việt Nam-VIMC

Trong chương trình thăm chính thức Vương quốc Thụy Điển, chiều 12/6 (giờ địa phương), tại Stockholm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Bộ trưởng Hợp tác phát triển quốc tế và Ngoại thương Thụy Điển Benjamin Dousa cùng chủ trì Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam – Thụy Điển có chủ đề “Chuyển đổi xanh,...

Tin tức doanh nghiệp-Chủ tịch VNG Lê Hồng Minh chia sẻ tầm nhìn Go Global và AI cùng đoàn lãnh đạo YPO

Ngày 6/6/2025, Chủ tịch VNG, ông Lê Hồng Minh, đã có buổi gặp gỡ cùng đoàn lãnh đạo doanh nghiệp đến từ YPO Pan Greater Bay Area Chapter tại VNG Campus. Hoạt động này là một phần của chương trình giao lưu quốc tế của YPO, nhằm khám phá môi trường kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp và chiến...

Petrolimex điều chỉnh giá xăng dầu từ 15 giờ 00 phút ngày 12.6.2025

Hà Nội, ngày 12.6.2025, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex/Tập đoàn - mã chứng khoán: PLX) chính thức điều chỉnh giá xăng dầu, theo đó mức giá mới như sau:Mức giá mới có hiệu lực từ thời điểm 15 giờ 00 phút ngày 12 tháng 6 năm 2025 cho đến kỳ điều hành giá xăng dầu tiếp...

Ước tồn Quỹ BOG tại Petrolimex ngày 12.6.2025

Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex/ PLX/ Tập đoàn) điều chỉnh giá mặt hàng xăng dầu từ 15 giờ 00 ngày 12.6.2025 - chi tiết xem tại TCBC công bố trên website   www.petrolimex.com.vn.Trong chu kỳ điều chỉnh giá xăng dầu từ ngày 05.6.2025 đến trước thời điểm 15 giờ 00 ngày 12.6.2025, Quỹ bình ổn giá xăng...

Mới nhất