Tài sản Nga bị phong tỏa là “con gà đẻ trứng vàng”, lợi nhuận bất ngờ chảy về Ukraine, châu Âu muốn nhiều hơn thế

WB ước tính, việc tái thiết Ukraine sẽ tốn 524 tỷ USD trong 10 năm, vượt tổng giá trị tài sản Nga đang bị đóng băng ở phương Tây. (Nguồn: Transparency International)

Trong bối cảnh sự hỗ trợ của Mỹ với Ukraine giảm mạnh, các đồng minh châu Âu đang cân nhắc có nên tịch thu khoảng 300 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Nga đang lưu giữ ở phương Tây hay không.

Một số quốc gia đồng ý tịch thu tài sản Nga, nhưng ngược lại, có những ý kiến phản đối khi cho rằng, động thái này có thể vi phạm luật pháp quốc tế và gây bất ổn cho thị trường tài chính.

Thời gian qua, Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) đã sử dụng 50 tỷ USD tiền lãi thu được từ khoản tiền Nga đang bị đóng băng ở phương Tây để hỗ trợ cho Ukraine. Nhưng Ba Lan, Anh, Lithuania, Latvia và Estonia lại muốn nhiều hơn thế.

Ngân hàng thế giới (WB) ước tính, việc tái thiết Ukraine sẽ tốn 524 tỷ USD trong 10 năm, vượt tổng giá trị tài sản Nga đang bị đóng băng ở phương Tây.

Trong khi đó, các đồng minh của Ukraine ở châu Âu đang cân nhắc tăng cường viện trợ tài chính cho đất nước Đông Âu, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rằng, châu Âu phải tự lo cho an ninh của mình.

“Con gà đẻ trứng vàng”

Các nhà lãnh đạo châu Âu cho biết, việc tịch thu tài sản ngay lúc này có nghĩa là khoản tiền này không thể được sử dụng làm “con bài” mặc cả trong bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào giữa Nga và Ukraine.

Bộ trưởng Tài chính Pháp Eric Lombard nhận định, việc tịch thu tài sản tại các ngân hàng trung ương là vi phạm luật pháp quốc tế. Nếu tài sản của xứ bạch dương bị tịch thu mà không có căn cứ pháp lý có thể gây ra rủi ro cho sự ổn định tài chính của châu Âu.

Đồng quan điểm, Thủ tướng Bỉ Bart De Wever tuyên bố: “Tôi ủng hộ sự thận trọng khi nói đến những tài sản bị đóng băng đó. Hiện tại, đó thực sự là một ‘con gà đẻ trứng vàng’. Những khoản lợi nhuận bất ngờ từ nó sẽ chảy về Ukraine”.

Những người phản đối việc tịch thu tài sản bị phong tỏa của xứ bạch dương cũng lo ngại rằng, các quốc gia và nhà đầu tư sẽ ngần ngại sử dụng các tổ chức tài chính châu Âu nếu họ lo ngại tài sản có thể bị tịch thu, làm suy yếu vai trò của đồng EUR như một loại tiền tệ dự trữ quốc tế.

Bà Elina Ribakova, một nhà kinh tế học tại Tổ chức tư vấn Bruegel ở Brussels nhận định: “Các chính phủ lo ngại rằng, các quốc gia như Saudi Arabia và Trung Quốc có thể bán trái phiếu chính phủ châu Âu. Điều đó sẽ làm tăng chi phí vay cho các quốc gia châu Âu đang “ngụp lặn” với nợ công cao ngất ngưởng”.

Tuy nhiên, bà Elina Ribakova ủng hộ việc tịch thu khi lập luận rằng Ngân hàng Trung ương châu Âu có các công cụ để ngăn chặn bất kỳ đợt bán trái phiếu vô lý nào.

Nga không có nhiều lợi thế

Một số chuyên gia cho rằng, việc tịch thu tài sản Nga là một “biện pháp đối phó” thích hợp. Chẳng hạn, ông Nigel Gould-Davies, thành viên cấp cao về Nga và Âu Á tại Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) đã ủng hộ cách làm này, thậm chí cho rằng, việc tịch thu tài sản Nga không phạm phải vấn đề gì, kể cả về mặt pháp lý.

Trong khi đó, GS. Ingrid Brunk tại Trường Luật Đại học Vanderbilt (Mỹ) lại nêu quan điểm: “Tôi sẽ coi đó là hành vi vi phạm luật pháp quốc tế”.

GS. Brunk lý giải, luật pháp quốc tế bảo vệ các khoản dự trữ của các Ngân hàng trung ương trước việc bị quốc gia khác tịch thu. Đây là một nguyên tắc hoàn toàn bất khả xâm phạm trong một thế kỷ qua.

Còn theo quan điểm của “người trong cuộc”, Điện Kremlin đã nhiều lần cảnh báo rằng, việc tịch thu tài sản của Nga sẽ là bất hợp pháp và làm xói mòn lòng tin của các nhà đầu tư.

Đầu tháng này, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với các phóng viên rằng: “Chúng tôi coi những ý định tịch thu tài sản Nga là bất hợp pháp. Bất kỳ nỗ lực nào để thực hiện điều đó đều dẫn đến hậu quả pháp lý rất nghiêm trọng”.

Về mặt lý thuyết, Nga có thể tịch thu tài sản của khoảng 1.800 công ty phương Tây vẫn tiếp tục kinh doanh tại đất nước này. Hồi tháng 5/2024, Tổng thống Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh làm cơ sở cho việc tịch thu tài sản của các công ty và cá nhân Mỹ nhằm bồi thường cho bất kỳ tài sản nào của Moscow bị Washington tịch thu.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Trường Kinh tế Kyiv, xứ bạch dương không có nhiều lợi thế. Các công ty nước ngoài tại đất nước này đã chịu tổn thất hơn 170 tỷ USD kể từ năm 2022. Vì vậy, cách làm nói trên của Moscow có thể không khả thi.