Sự sụp đổ của gã khổng lồ 6 tỉ USD, từng tính ‘lớn hơn Google’

Trước khi nộp đơn phá sản, 23andMe đã có khoảng thời gian dài trượt dốc, “đốt” hơn 1 tỉ USD và sa thải hơn một nửa nhân sự. Hội đồng quản trị đã đồng loạt từ chức vào tháng 9 vì không đồng tình với chiến lược điều hành công ty của nhà đồng sáng lập, CEO Anne Wojcicki.

Gã khổng lồ

Theo báo Wall Street Journal, bà Wojcicki chưa sẵn sàng buông tay, tuyên bố sẽ tìm cách mua lại công ty.

Tinh thần lạc quan và niềm tin “có thể làm được” đã giúp bà Wojcicki xây dựng công ty, đưa dịch vụ xét nghiệm ADN đến tận nhà hàng triệu người. Tuy nhiên, cũng chính tinh thần đó đã thúc đẩy bà Wojcicki theo đuổi những chiến lược tốn kém để khai thác kho dữ liệu của 23andMe nhằm phát triển thuốc và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, nhưng cuối cùng đã thất bại.

Bây giờ, lợi thế không còn ở phía bà Wojcicki. Trong phiên tòa phá sản, quyền sở hữu cổ phần có quyền biểu quyết siêu cấp của bà đã bị xóa bỏ. Những lời đề nghị trước đó của bà nhằm mua lại công ty liên tiếp bị từ chối.

“Cải tiến trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe là điều vô cùng khó khăn. 23andMe từng tiên phong trong một hướng đi hoàn toàn khác biệt, trao quyền trực tiếp cho từng cá nhân trong việc tiếp cận thông tin quan trọng về chính họ, giúp họ suy nghĩ về danh tính di truyền và chăm sóc dự phòng cá nhân theo một cách hoàn toàn mới”, bà Wojcicki nói.

Bà Wojcicki lớn lên giữa Thung lũng Silicon của Mỹ và là con gái của cựu lãnh đạo khoa vật lý của Đại học Stanford. Sau khi tốt nghiệp đại học, bà làm việc tại các công ty tài chính, chuyên phân tích các doanh nghiệp trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Sau đó, bà tham gia cùng bà Linda Avey đồng sáng lập công ty khởi nghiệp về di truyền học mà ngày nay được biết với cái tên 23andMe.

Ban đầu, 23andMe gặp rất nhiều khó khăn trong việc thu hút sự quan tâm đến xét nghiệm, với giá dịch vụ lên đến 399 USD vào năm 2008. Để gây chú ý, công ty đã tổ chức những “bữa tiệc nước bọt” tại các sự kiện đình đám như Tuần lễ thời trang New York hay Diễn đàn Kinh tế thế giới ở Davos, nơi những người nổi tiếng nhổ nước bọt vào ống nghiệm của 23andMe để cung cấp mẫu ADN.

Sau đó, giá dịch vụ của 23andMe giảm chỉ còn 99 USD khiến nó trở nên dễ tiếp cận hơn. Những câu chuyện về việc khách hàng bất ngờ phát hiện anh em thất lạc hoặc cha mẹ ruột đã khiến 23andMe nổi như cồn trên mạng xã hội.

Trượt dốc

Sau khi niêm yết cổ phiếu ra công chúng vào năm 2021, công ty này từng có thời điểm được định giá hơn 6 tỉ USD và CEO Wojcicki từng đùa rằng nó còn “lớn hơn Google”. Tuy nhiên, họ vẫn loay hoay trong việc tạo ra nguồn doanh thu định kỳ.

Cái khó với 23andMe từ khi thành lập đến nay là khách hàng thường chỉ cần làm xét nghiệm ADN một lần trong đời, tức họ chỉ trả tiền một lần duy nhất. 

Vì vậy, bà Wojcicki bắt đầu tìm kiếm những hướng đi mới để kiếm lời từ kho dữ liệu gene khổng lồ mà công ty đang sở hữu. Bà đã huy động thêm tiền và rót vào mảng phát triển thuốc mới nhằm tạo ra những loại dược phẩm đột phá. Tuy nhiên, việc này vô cùng rủi ro vì để đưa một loại thuốc mới ra thị trường có thể mất nhiều năm và tiêu tốn hàng trăm triệu USD.

Bà Wojcicki sau đó chi 400 triệu USD để mua lại công ty chăm sóc sức khỏe từ xa Lemonaid Health, với hy vọng dùng các báo cáo di truyền để hỗ trợ chăm sóc bệnh nhân tốt hơn. Kế hoạch này cũng thất bại và doanh thu của Lemonaid giảm một nửa.

Năm 2020, bà Wojcicki giới thiệu dịch vụ 23andMe+, hứa hẹn với các nhà đầu tư rằng sẽ có hàng triệu người đăng ký sử dụng dịch vụ này. Thực tế, chỉ vài trăm nghìn khách hàng thực sự tham gia.

Khi nguồn tiền dần cạn kiệt, 23andMe đã tiến hành nhiều đợt sa thải trong năm 2023. Đến tháng 4-2024, cổ phiếu công ty giảm xuống dưới mức 1 USD. Bà Wojcicki tuyên bố sẽ tư nhân hóa công ty và với 49% quyền biểu quyết, bà khẳng định sẽ ngăn chặn bất kỳ ai muốn mua lại công ty. Tuy nhiên, lần lượt hai ban giám đốc của 23andMe bác bỏ đề nghị của bà.

Ngay sau khi công ty nộp đơn xin phá sản, cổ phiếu 23andMe lao dốc 60%, xuống còn 0,73 USD vào ngày 24-3.